راهکار تقویت کارگران صرفا افزایش دستمزد نیست

براساس اخبار منتشره از سوی شورای عالی کار که بیان کننده کاهش قابل توجه قدرت خرید کارگران است و طی محاسبات صورت گرفته در هفته اول آذرماه هزینه‌های حداقلی زندگی در یک ماه به حدود 4میلیون تومان رسیده، این سوال مطرح است که برای جبران فاصله تا حداقل دستمزد کارگران چه راهکاری باید اندیشیده شود؟ جبران فاصله‌ای که باید با حدود 180درصد افزایش حقوق همراه باشد و قطعا امکانپذیر نیست. برای ورود به بحث افزایش دستمزد کارگران چند فرض اساسی داریم؛ فرض اول این است که این حداقل دستمزد جوابگوی زندگی کارگران کشور نیست. فرض دوم این است که در اقتصاد واژه‌ای به نام مارپیچ تورم داریم که مفهوم ساده این است که وقتی دستمزدها افزایش پیدا می‌کند با یک وقفه زمانی باید انتظار افزایش نرخ تورم را داشته باشیم و دوباره سال بعد چون تورم زیاد شده باید دستمزد هم زیاد شود و این مارپیچ تورم ادامه‌دار خواهد بود مگر اینکه تصمیم دیگری بگیریم. فرض سوم ما این است که اقتصاد ایران به هر دلیلی رشد اقتصادی مناسب ندارد و بهره‌وری هم پایین است. این نکته که رشد اقتصادی پایین است و بهره‌وری نیز هم، به دلیل اینکه ما در همه شش برنامه گذشته هدف را رشد اقتصادی 8درصد گذاشته‌ایم ولی میانگین رشد اقتصادی تحقق یافته به زحمت به نصف آن می‌رسد. بنابراین باید فکر نویی کرد که هم از اینکه تورم افزایش پیدا نکند، مواظبت کرد و هم اینکه انگیزه تولید و افزایش بهره‌وری کارگران از بین نرود و هم اینکه به تقویت قدرت خرید کارگران توجه شود. برای اینکه به چنین اهدافی رسید طبیعتا برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدتی نیاز است که مهم‌ترین آن کنترل نرخ تورم است. همچنان که دولت از سال 92 تا سال 96 به این هدف رسید و دو سال تورم را یک رقمی نگه داشت و در این سال‌ها مجموع افزایش دستمزدها بیش از مجموع تورم کشور بود. لذا راهکار اصولی این است که تورم تحت کنترل درآید اما نمی‌توان صبر کرد که دستمزد کارگران هیچ‌گونه افزایشی نداشته باشد با انگیزه اینکه تورم کم شود بلکه تا کم شدن تورم باید هم به افزایش نرخ دستمزد توجه کرد و هم به تقویت بنیه اقتصادی کارگران که به نظر می‌رسد بُعد تقویت قدرت اقتصادی علاوه بر افزایش دستمزدها می‌تواند بن‌های کارگری یا سبدهای حمایتی مستمر از کارگران باشد. قطعا در سال آینده افزایش دستمزد نمی‌تواند از 3/1 میلیون تومان به عدد 4میلیون یا حتی 3میلیون تومان برسد. بلکه بخشی از آن را باید به تناسب نرخ تورم توجه کرد و بخشی از راهکارهای دیگر مثل بن‌های کارگری یا سبدهای حمایتی یا حمایت درمانی به خانوارهای کارگر توجه کرد. رئیس‌جمهور به عدد هفت هزار میلیارد تومان به منظور رفع فقر اشاره کردند و همچنین اعتباراتی که برای اشتغال پیش‌بینی شده است که در جهت کم کردن مشکلات مردم انجام شود. این رقم در لایحه بودجه سال آینده پیش‌بینی شده آنهم برای کسانی که هیچ‌گونه منبع درآمدی از هیچ جا ندارند که همان ریشه‌کنی فقر مطلق است. فقیر مطلق کسانی هستند که هیچ درآمدی ندارند، یعنی حداقل‌های ضروری زندگی‌شان هم تامین نیست. طبیعتا پیش‌بینی مورد نظر در بودجه برای این طبقه است.
* اقتصاددان- استاد دانشگاه