این دهان با حلوا حلوا شیرین می‌شود؟

سحاب شکیبا| مرتضی میرباقری، معاون سیمای رسانه ملی در دومین جلسه شورای سیاست‌گذاری پنجمین جشنواره تلویزیونی جام‌جم گفته:   «بیش از ۸۰‌درصد مردم ایران در روز بیش از ۲۰۰ دقیقه از وقت خود را به تماشای شبکه‌های تلویزیون اختصاص می‌دهند و رسانه ملی بیشترین تاثیر را در افکار عمومی دارد و عینی‌کردن این آمار اصلی‌ترین ماموریت دست‌اندرکاران این جشنواره است.» بیایید حرف مقام رسمی تلویزیون را ساده‌سازی کنیم؛ یعنی نزدیک به ۶۵‌میلیون ایرانی (شامل ساکنان در کلانشهر‌ها، شهرهای بزرگ و کوچک و روستاییان) روزانه بیش از ۳ ساعت تلویزیون می‌بینند. یعنی ساعت کاری (در بسیاری موارد دو یا چند شغله بودن)، ترافیک و مشغله‌های فردی تاثیری بر تلویزیون‌دیدن مردم ندارد و آنها در هر شرایطی جعبه جادویی‌شان روشن است و موثر.
خب از آن‌جا که مسئولان رسانه ملی آمارهایی از این دست زیاد در دست‌و‌بال‌شان موجود است و معمولا سند این آمارها را هم ارایه نمی‌کنند، چند سوال می‌شود مطرح کرد؛ آیا جامعه آماری پژوهش جناب میرباقری نیز از جنس همان جامعه مدنظر رئیس‌ صداوسیماست که مدتی قبل فرموده بودند: «در حال حاضر صداوسیما بالای ۸۰‌درصد از مخاطبان را به خود اختصاص داده و این درحالی است که فضای مجازی ۲۰‌درصد از مخاطبان را به خود اختصاص داده است؟» نکند این میزان مخاطب از همان مجموعه ۴۰۰ نفره‌ای است که در همه نظرسنجی‌های صداوسیما مورد استناد قرار می‌گیرد و معلوم نیست نوع نظرسنجی میدانی، اینترنتی، تلفنی یا ترکیبی است؟ عجیب نیست که در نظرسنجی‌های اخیر مرکز پژوهش و سنجش افکار صداوسیما درباره «سریال‌های درحال پخش از شبکه‌های سیما»، «فیلم‌های سینمایی» و «محبوب‌ترین برنامه‌های حال ‌حاضر تلویزیون» همین تعداد ثابت مورد پرسش قرار گرفته‌اند؟ در ضمن منظور این جامعه آماری شگفت‌انگیز از تماشای تلویزیون چیست؛ چشیدن دست‌پخت‌های صداوسیمای ما یا روشن‌بودن تلویزیون در این ساعات طولانی و شاید -خدای ناکرده- دیدن شبکه‌های آن‌ورآبی از طریق تلویزیون؟ آن‌طور که از گفته جناب‌شان برمی‌آید منظور تلویزیون ما است که این‌قدر بر تاثیرگذاری‌اش در افکار عمومی تاکید شده، مسأله اینجاست که این آمار با میزان بینندگان پربیننده‌ترین برنامه حاضر تلویزیون (یعنی خندوانه) هماهنگی ندارد. برنامه‌ای که تنها در سه شب آخر هفته پخش می‌شود و ۶۳‌درصد بیننده دارد، سهم تماشای هر روزه‌اش می‌شود حدود ۵۰ دقیقه. پس در بقیه روزهای هفته، ۸۰‌درصد مردم چطور 2ساعت‌و10 دقیقه‌شان را پر می‌کنند؟ با کدام برنامه؟ براساس کدام آمار صحت‌سنجی شده؟ به باورپذیری انتشار این نوع آمارها برای تلقین تاثیرگذاری صداوسیما کاری نداریم، ولی آیا نباید به‌طور عملی شاهد این اثرگذاری باشیم؟ با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی‌شود، می‌شود مدیران رسانه ملی از آخرین تاثیرگذاری و هدایت عمومی افکار جامعه نام ببرند؟ این ادعا با شاهدمثال ثابت می‌شود، نه عدد و رقم‌های شک‌برانگیز. ما را توجیه کنید بی‌زحمت!