اینستکس مهار هژمونی مالی آمریکاست

 
 
ایجاد مکانیزم مالی اتحادیه اروپا «اینستکس» به منظور تداوم همکاری با ایران یک گام رو به جلوست ولی واقعیت این است که نخست، اکنون اعلام شده که فعلا این طرح ارائه شده و اجرای آن طول می‌کشد که نامشخص است. نکته دوم، اینکه از نظر سیاسی یک پاسخ مشخص به آمریکاست که اتحادیه اروپا به‌خصوص سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه مُصِر هستند که در برابر سیاست‌های هژمونی مالی ایالات متحده آمریکا مقاومت کنند و از این جهت یک ضربه کاری برای دونالد ترامپ محسوب می‌شود. به‌خصوص در مورد انگلیسی‌ها که طی دهه‌های گذشته کاملا با آمریکایی‌ها هماهنگ بوده‌اند و این نخستین بار است که مشاهد می‌کنیم در موضوعی در برابر اراده‌ای که از طرف کاخ سفید اعمال می‌شود، مقاومت می‌کنند. اما بحث این است که آنکه به ایران وعده داده شده چون به اجرای FATF منوط شده و چهار لایحه معروفی که قرار است در ایران تصویب شود که فعلا یکی از آنها نهایی شده و سه تای باقیمانده همچنان در مجمع تشخیص مصلحت است که تعیین تکلیف کند. از این جهت به نظر می‌رسد هنوز نمی‌توان خیلی به اجرای این سازوکار مالی امیدوار بود. چون از یک طرف به تصویب نهایی این چهار لایحه منوط شده و از طرف دیگر روی زمان‌بر بودن آن تاکید دارند یعنی این طرح طی چند مرحله اجرا خواهد شد. آنطور که وزیر خارجه آلمان توضیح داده در مرحله اول بانکی که قرار است در فرانسه تشکیل شود و ریاست و اداره آن را آلمانی‌ها برعهده خواهند داشت در ابتدا کالاهایی را پشتیبانی می‌کند که هنوز مشمول تحریم آمریکا نیستند. یعنی منظور مواد غذایی و دارو و ضروریات است. چون آمریکا این موارد را تحریم نکرده اما در عمل چون پرداخت پول از طرف ایران میسر نیست تحریم غیرمستقیم است. بنابراین اولا، مشخص نیست که از چه زمانی اجرایی می‌شود و دوما، اجرای آن مرحله‌ای است و سوما، فعلا هم به کالاهایی محدود شده که تحریم آمریکایی نباشند. این سه عامل تا حدودی خوش‌بینی را نسبت به اینکه وضعیت ایران را به قبل از خروج آمریکا از برجام برگرداند، تا حدودی با تردید همراه کرده است. اما از آن طرف هم ناامید کردن مردم درست نیست؛ یعنی نه امید واهی بدهیم و نه اینکه ناامیدی را تزریق کنیم. بلکه باید واقع‌بینانه آنچه اتفاق افتاده را به مردم باید گفت که اگر طرح ارائه شده، اجرایی شود، درواقع گام خوبی در راستای مقابله با فشاری است که ایالت متحده آمریکا علیه ایران به‌ویژه در بخش مالی اعمال می‌کند و این مهار هژمونی مالی آمریکاست و برای اجرایی شدن هم منوط به دو بخش است که یک بخش در ایران لازم است چهار لایحه تصویب شود و بخش دیگر در اروپاست که مراحلی که وعده داده‌اند را اجرایی کنند. به نظر می‌رسد «اینستکس» از نظر سیاسی موفقیت بیشتری دارد به دلیل اینکه لااقل نشان می‌دهد اروپا در برابر فشار آمریکا می‌خواهد مقاومت کند ولو اینکه توانش محدود است. درواقع به دلیل هشدارهای ایران این سازوکار اعلام شد ولی تاریخ جدیدی برای اجرای آن اعلام نکرده و آن را به تصویب لوایح چهارگانه در ایران منوط کرده‌اند. فراموش نکنیم که نه امید واهی به مردم بدهیم و نه مردم را ناامید کنیم بلکه واقعا به سمت درک واقعیت‌ها برویم و آنچه اتفاق افتاده را دقیقا خوب بشناسیم و به مردم جزئیات آن را تا آنجا که منتشر شده، توضیح دهیم. هرچند خود اتحادیه اروپا از نظر تبلیغاتی به صورت قطره‌چکانی اطلاعات مربوط به موضوع را ارائه می‌کند. با اینکه به نظر می‌رسد از بیم اجرایی شدن تهدید وزارت خزانه داری آمریکا باشد، اما بیشتر جزئیات را کمتر اطلاع رسانی می‌کنند تا آمریکایی‌ها دست به اقدامات خنثی کننده نزنند.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل