روزنامه ابتکار
1397/12/18
جشن سوری، آغاز یک تحوّل یا تکرار تحجر؟ آیت پیمان
یکی از مراسم اجتماعی در میان ایرانیان باستان که البته در میان بعضی از اقوام دیگر نیز با کمی اختلاف اجراء میشود، مراسم جشن آتش است. آنها در این جشن‌ها با افروختن آتش، شادمانی و سرور خود را نمایان می‌کردند. پرداختن به اصالت و تاریخ این جشن نکته مهمی را می‌رساند و آن اینکه این مراسم پس از اسلام در میان ایرانیان کاملا فراموش شده بود و چیزی که در این اواخر به نام چهارشنبه‌سوری باب شده است، ارتباطی با آن مراسم آریایی ندارد. آنچه در تاریخ مسلّم است برگزاری جشن آتش می‌باشد ولی زمان اجرای آن چه زمانی بوده است، اطلاعی در دست نیست. همین مقدار می‌دانیم که چهارشنبه نبوده است چون در تقویم ایرانیان چیزی به نام روزهای هفته که امروزه مطرح است نبوده، بلکه هرسال به دوازه ماه و هر ماه به سی روز تقسیم شده بوده و هر روز نام مخصوص خود را داشته است، و تقسیم ماه به هفته وجود نداشت، بنابراین در چهارشنبه آخر سال چنین جشنی برگزار نمی‌شده است. ایرانیان با تعالیم ادیان پیش از اسلام، با برپایی جشن سوری و برافروختن آتش که مظهر روشنی، پاکی، طراوت و برطرف‌کننده شقاوت و زشتی بود، تلاش داشتند تا خوبی‌ها را به سوی خود جلب کرده و از رذائل دوری بجویند. تلاش برای آراستن خود و زندگی با صفات پسندیده و سوزاندن بدی‌ها از ارکان اصلی بلکه سنگ بنای این جشن ها به شمار می‌رفت و سابقه‌ای از رفتارهای خشونت‌آمیز و خسارت‌بار و اقدامات جاهلی و مخرب کنونی در آنها نبوده است. با ورود اسلام به ایران شاهد هیچ‌گونه تقابلی با این جشن‌ها از ناحیه اسلام نیستیم. اسلام برای تکمیل دستورات اخلاقی که پیشینه آن در نهاد فطری انسان‌ها وجود داشت، ظهور کرده است. در آیات بسیار و روایات متعدد می‌بینیم که در مقام اندیشه و انگیزه، نظر و عمل توصیه به آراسته‌شدن به خوبی‌ها و از بین بردن بدی‌ها شده است. وقتی پیامبر اسلام مبعوث شدند به قوانین اخلاقی امّت‌ها احترام گذاشتند. حرمت جنگ در چهارماه که پیش از اسلام وجود داشت را تثبیت و نام «ماه‌های حرام» را بر آن نهاد (توبه، 36). ازدواج غیرمسلمانان را طبق آئین خودشان تایید کرد و فرزندان آنها را حلال‌زاده دانست (کلینی، 1407: 2/ 324). دید و بازدیدهای جشن‌ها را کاری پسندیده و به آن سفارش بسیار کرد (همان، 150). از برگزاری جشن و سرور استقبال نمود و چهار عید بزرگ را معرفی کرد (مجلسی، 1405: 95/ 351) و در نهایت به این مهم اشاره کرد که هرروزی که در آن از بدی‌ها دور شده باشید، آن روز، عید و جشن است (ورّام، 1410: 2/ 24). همین مقدار کم از بسیار گویای نگرش اسلام به آیین‌های ملّی و سنتی از ملت‌ها می‌تواند باشد. مراسم جشن سوری نیز از این قاعده مستثناء نیست. واژه «سوری» فارسی در پهلوی به «سوریک» تلفّظ میشود که سور به معنای سرخ و «ایک» پسوند آن به معنای «سرخ‌رنگ» است. از این جهت این جشن را سوری نامیده‌اند که رکن اصلی آن، افروختن آتش سرخ بوده و برای سوزاندن صفات بد از خود و جلب نور و پاکی از آتش بوده است. این آیین با افروختن آتش بر بام‌ها و زیارت اهل قبور و دادن نذری برای اموات همراه می‌شد.همه آنچه اشاره شد از نگاه اسلام امری مطلوب و در مواردی بدون اشکال تلقّی میشود. این جشن زمانی به نقطه مطلوب خواهد رسید که آتش را مخلوق خدای جهانیان دانست و او را از یک نماد بودن، بالاتر نبرد. این نماد سرخ را عامل خونین شدن دیگران قرار نداد. جشن سوری را جلوه‌ای از احیاء فطرت با سوزاندن خرافات فکری دانست. سنتی که می‌تواند با آشناکردن انسان‌ها با منبع اصلی همه خیرات که خدای خالق است قدمی برای پاکی بیشتر بردارد. هدف جشن سوری با انجام کارهایی و ترک اعمالی به نقطه اوج می‌رسد. یقینا صرف یک جشن در یک مدت کم برای رسیدن به هدف کافی نیست. هدفی که پیشینیان از این جشن دنبال می‌کردند آغاز یک تحوّل درونی بود. آتش یک سمبل برای یک حرکت به سوی نور مطلق است. تحوّلی که در اسلام با تعقّل و انجام اموری دنبال میشود. خلاصه کردن این جشن در صرف آتش‌بازی، و متضادّ دانستن آن با اسلام، و افزودن بار ضدارزشی و هنجارشکنی به آن ناشی از عدم شناختِ ماهیّت این سنّت دیرینه است.
سایر اخبار این روزنامه
علی فرامرزی در گفت‌وگو با «ابتکار» از تشابه‌های استیج اسکار 2019 به «هجوم کویر»ش می‌گوید
محمدعلی وکیلی
الزام دوری سایه سیاست از دستگاه قضا
گزارش «ابتکار» از تلاش‌ها برای قانونی‌شدن بودجه 98
ایراداتی که حاد نیست!
تجارت ایران و عراق در مسیر اطمینان قرار دارد
دیپلماسی رحمانی برای افزایش تراز تجاری ایران و عراق
همزمان با تشدید بحران سیاسی در ونزوئلا، برق بخش وسیعی از این کشور قطع شد
روزگار دشوار بولیوارها
«ابتکار» از حمله مخالفان دولت از تریبون‌های مختلف گزارش می‌دهد
مخالفت با «FATF» یا دولت؟
سازمان حفاظت محیط زیست نجات دریاچه نمک قم را غیرممکن می‌داند
قطع امید از «ثروت سفید» ایران
حکم حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی برای ریاست قوه قضاییه صادرشد
رهبرانقلاب:همکاری با قوای مجریه و مقننه را در نظر داشته باشید
وزیر اطلاعات خبر داد
دستگیری ۳ تیم تروریستی در غرب کشور
جشن سوری، آغاز یک تحوّل یا تکرار تحجر؟
آیت پیمان
آموزش و آگاهی فرهنگ‌محور؛ بهترین گزینه حفظ محیط‌زیست
موسویان مطرح کرد
تغییر در روابط ایران و آمریکا امکان‌پذیر است
