روزنامه ابتکار
1397/12/19
روند تخریب جنگل‌های شمال برسیاق گذشته با شدت در جریان است جنگل‌های شمال همچنان روی ریل تخریب
زهرا داستانیفصل بهار و سنت درختکاری هرساله خاطره درختان از دست رفته جنگل‌های شمال ایران را زنده می‌کند. جنگل‌هایی که روز به روز از وسعت‌شان کاسته میشود. به گفته رئیس انجمن جنگلبانی، جنگل‌های شمال در طول دهه‌های اخیر بیش از ۴۲ درصد تخریب شده تا مساحت آن به گفته رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری به بیش از ۱۶ میلیون هکتار برسد؛ گرچه بسیاری این رقم را 14 میلیون هکتار عنوان کرده‌اند. با وجود اینکه قانون تنفس جنگل‌ها از اواخر سال 95 در مجلس به تصویب رسیده اما روند تخریب جنگل‌ها در ایران به شدت قبل ادامه دارد و یکی از نگران‌کننده‌ترین اتفاقات در سال‌های آینده، عبور خط لوله‌ای انتقال آب خزر به فلات مرکزی است که از میان جنگل‌های هیرکانی می‌گذرد؛ اتفاقی که اگرچه هنوز به وقوع نپیوسته اما با شنیده شدن زمزمه‌هایی موافقت با این انتقال، نگرانی‌ها بابت تراشیده شدن این جنگل‌ها بیشتر شده است.
«تا 30 سال آینده، از جنگل‌های باقی‌مانده در ایران اثری باقی نمی‌ماند.»؛ این جمله فعالان محیط‌زیست در ایران است که لزوم توجه هرچه بیشتر به این منابع خدادادی را مشخص می‌کند. حذف کامل جنگل‌های شمال اگرچه همه را ناراحت و نگران می‌کند اما در عمل این نگرانی دیده نمی‌شود چراکه با وجود تصویب قانون تنفس جنگل‌ها به مدت چندین سال در ایران اما عملا نهادهای مختلف از عدم توقف قطع درختان جنگل‌های شمال خبر می‌دهند. هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران روز گذشته گفته است: «روند تخریب جنگل‌های شمال کشور، بر سیاق گذشته با شدت در جریان است.»
اگرچه با وضع قانون منع قطع درختان جنگل‌های شمال، دست قاچاقچیان چوب را تا حدودی از سر جنگل‌ها کوتاه کرده اما کارشناسان می‌گویند آنچه اکنون بلای جان جنگل‌های شمال شده، تغییر کاربری جنگل‌ها است که بخشی از آن به توسعه ناپایدار گردشگری و بخشی به سیاست‌های جذب ساکنان بومی در مناطق بازمی‌گردد.
یکی از انتقادهایی که کارشناسان و فعالان مدنی و محیط‌زیست به قانون تنفس جنگل‌ها وارد کردند، در نظر نگرفتن اشتغال‌های جایگزین چوب‌بری برای مردمان بومی منطقه بود. اشتغال‌هایی که پس از تعطیل شدن کارگاه‌های چوب در شمال می‌توانست درآمدی برای گذران زندگی مردمان این مناطق باشد. توسعه گردشگری و سوق دادن مردمان بومی این مناطق به کسب و کارهای وابسته به گردشگری، یکی از راه‌های مسئولان برای حل این معضل بود که خود معضل دیگری را برای جنگل‌های شمال ایجاد کرد. گرچه توسعه گردشگری راه معقولی برای حل مشکل بیکاری چوب‌بران است اما تغییر کاربری جنگل‌ها به مناطق تفریحی و گردشگری و گسیل گردشگران به این مناطق به همان اندازه که قطع درختان به جنگل‌ها آسیب می‌رساند، خطرناک است.
کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران کسی است که به این آسیب اشاره کرده و گفته است که «اجرای پروژه‌ها بدون مطالعه آسیب شدیدتری را به جنگل‌های شمال وارد کرده است.» او افزوده: «اجراکنندگان طرح‌ها هنوز نمی‌دانند دقیقا به دنبال کشاوری، صنعت یا گردشگری و... هستند». وی ادامه داده: «در حالی که مجریان طرح‌ها ارزیابی منطقه‌ای مناسبی انجام نداد‌ه‌‌اند، ایده‌هایی اجرا میشود که تنها برای جذب مردم به ماندن در منطقه است. متاسفانه بسیاری از این پروژه‌ها فنی و علمی نیستند و نتایج آن حتی در کوتاه مدت نیز می‌تواند فاجعه بار باشد. شاید در کوتاه‌مدت انبساط و گشایشی صورت گیرد اما در درازمدت، فاجعه به بار خواهد آورد. برای نمونه پروژه دریاچه ارومیه که در کوتاه مدت شغل، درآمد و کشاورزی ایجاد کرد اما بعد از مدتی اثرات ناخوشایند بسیار و فاجعه‌باری به دنبال داشت.»
او بیان کرد: «مسئله‌ای که اکنون از تهدیدهای جدی برای جنگل‌های شمال است و آن منطقه را تهدید می‌کند، تغییر اکوسیستم است که جنگل‌های آن منطقه را نابود می‌کند و متاسفانه بودجه مناسبی نیز برای رفع معضلات در نظر گرفته نشده است.» کیادلیری با بیان اینکه برای حل مشکلات زیست محیطی به شدت کمبود اعتبار و کمبود کارشناس وجود دارد، ادامه داد: «دولت باید هر چه سریعتر مانع تغییر کاربری در جنگل‌ها شود و در ادامه از مهم‌ترین و ضروری‌ترین اقداماتی که باید انجام گیرد حل معضل مربوط به زباله‌هایی است که در جنگل‌ها تخلیه میشود. معضل دیگر این است که اکنون ساحل خزر در اختیار ارگان‌های مختلف قرار گرفته و مردم از ساحل هیچ سهمی ندارند.»
به گفته رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران، اگر دولت قصد دارد کاری برای جنگل‌های شمال بکند باید ارزشمند و تاثیرگذار باشد، در غیر این صورت پروژه‌های کوچکی که به شکل بد اجرا شوند بیش از آنکه مفید باشند تاثیرات مخرب خواهند داشت. او گفت: «دولت‌ها به دنبال توسعه هستند و متاسفانه این توسعه مد نظر آنها بی‌قاعده انجام میشود. برای مثال بزرگراه‌ها ساخته میشود و مردم به مناطق شمال کشور به راحتی دسترسی پیدا می‌کنند اما سوال این است مردم را به کجا می‌بریم؟» کیادلیری تصریح کرد: «متاسفانه بیش از هر چیز بر توسعه گردشگری مناطق شمال کشور تاکید میشود اما حتی سرویس بهداشتی هم برای گردشگرها در نظر گرفته نشده است. پروژه‌های بسیاری برای عکس یادگاری و تبلیغات سیاسی در کشور کلید می‌خورد اما اکثریت آنها بدون بررسی علمی است.»
زباله، نوشتن یادگاری و روشن کردن آتش در جنگل‌ها و... که با گسیل شدن گردشگران به سوی جنگل‌های تغییر کاربری داده شده شمال ایران نصیب این جنگل‌های هیرکانی می‌شوند، تنها بلایای نازل شده بر این منابع طبیعی نیستند بلکه پروژه‌های عظیم عمرانی نیز جان این جنگل‌ها را به خطر می‌اندازند. گرچه تا به امروز پروژه‌های مختلفی سبب جنگل‌تراشی و قطع درختان شمال شده اما در آخرین تصمیمات موافقت با انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی موج نگرانی‌ها را برای جنگل‌های هیرکانی ایجاد کرده است. بخش قابل توجهی از لوله‌های انتقال آب خرز به فلات مرکزی از جنگل‌های شمالی ایران می‌گذرد. رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران در‌این‌باره گفت: «از آنجا که ۶۳ کیلومتر از «طرح شیرین‌سازی و انتقال آب خزر به کویر مرکزی» از قلب جنگل‌های هیرکانی می‌گذرد، نیازمند قطع درختان و پاک‌تراشی جنگل خواهد بود. به گفته حنیف رضا گلزار، کارشناس ارشد خاک و آب، با این طرح «میلیون‌ها تُن خاک ارزشمند جنگلی نیز از بین خواهد رفت و امکان دسترسی شکارچیان به زیستگاه‌های حیات وحش در جنگل، بسیار آسان‌تر از امروز، امکان‌پذیر خواهد شد.»
تصمیم به اجرای پروژه انتقال آب خزر به فلات مرکزی و احتمال تراشیده شدن جنگل‌های شمال اما سبب شده تا این سوال پیش آید که آیا قانون می‌تواند جلوی این اتفاق را بگیرد؟ قانون تنفس جنگل‌ها تنها قانون مجزا برای جنگل‌های شمال ایران است که گرچه به گفته رئیس انجمن جنگلبانی ایران، یکی از اقدامات خوب دولت در زمینه حفظ جنگل‌ها بوده، اما طبق گفته او، این قانون به تنهایی برای حفظ جنگل‌ها کافی نیست. کیادلیری با بیان اینکه اکنون نیاز به اعتبار حرف اول را می‌زند، گفت: «اگر جلوی نابودی و روند تخریب با این قانون گرفته شود، در کنار آن باید بودجه‌ای برای حافظت و احیاء در نظر گرفته شود در حالی که سهم بودجه کنونی بسیار کم است و حتی در حد بودجه یک تیم فوتبال هم نیست». وی تاکید کرد: «امید است رئیس‌جمهوری به دنبال توسعه قاعده‌مند باشد و قانون‌گذاران و سیاستمداران باتوجه به نظر کارشناسان کمک کنند تا مشکلات برطرف شود. در غیر این صورت کارشناسان، اندیشمندان و فعالان محیط‌زیست در برابر شرکت‌های بزرگ که تنها به فکر منفعت خود هستند، حتما شکست خواهند خورد.»
سایر اخبار این روزنامه
روند تخریب جنگل‌های شمال برسیاق گذشته با شدت در جریان است
جنگل‌های شمال همچنان روی ریل تخریب
علیرضا صدقی
باید مردم پاسخگو باشند؟
آیا برخورد سلبی انتظامی و قضایی راهکار مناسبی برای برخورد با واردات فرهنگی است؟
دموکرات‌ها، رئیس‌جمهوری آمریکا را به پنهان‌کاری عمدی در خصوص جزئیات دیدارهایش با پوتین متهم می‌کنند
وزیر نفت در مسجدسلیمان زادگاه نفت عنوان کرد
با همراهی مردم در جنگ اقتصادی ، دشمن را شکست می دهیم
پرونده‌ای که رکورد بابک زنجانی را شکست
پایان سلاطین پتروشیمی
«ابتکار» از دستاوردها و محورهای دیدار احتمالی حسن روحانی با آیت‌الله سیستانی گزارش می‌دهد
معاون اول رئیس‌جمهوری:
ایران بخشی از راه حل منطقه است
محمدباقر قالیباف:
ما اهل دیوار کشیدن نیستیم
دیدار وزیر خارجه جمهوری آذربایجان با علی شمخانی
در دیدار رئیس‌جمهوری با سفرای ۶ کشور آسیایی و آفریقایی چه گذشت؟
تاکید بر حقوق بین‌المللی ایران
