نیاز به تمرکزگرایی در «مدیریت بحران»‏

شهروند| «پیشگیری، بهتر از درمان است.» جمله‌ای که بارها آن را ‏شنیده‌ایم، اما عملا کمتر به این اصل مهم در زندگی خود توجه داریم و ‏معمولا از علاج واقعه قبل از وقوع به سادگی عبور می‌کنیم‎.‎‏ به اعتقاد ‏بسیاری از فعالان مدیریت بحران اصل پیشگیری در این حوزه کمتر ‏مورد توجه قرار می‌گیرد، درحالی‌که باید بیشترین توجهات مربوط ‏به آن باشد و در اثر همین کم‌توجهی از حوادث غیرمترقبه و طبیعی، ‏بلاها و فجایعی حادث می‌شوند که جبران خسارات آنها عملا غیرممکن ‏است. در سال‌های اخیر و با افزایش آسیب‌های ناشی از حوادث و ‏بحران‌های زیست محیطی، سازمان مدیریت بحران ایران بیش از پیش ‏با انتقاد روبه‌رو شده است. ‎‏ اما باید دید ضعف‌های ‏ساختاری و عدم هماهنگی از کجاست  و به کجا ارتباط پیدا  
می‌کند.‏
غفلت از کاهش آسیب‌پذیری
چندی پیش اسماعيل جبارزاده، معاون وزیر کشور درباره علت ‏ناکارآمدی و نارسایی اقدام‌های پیشگیرانه گفته که «طی چندین دهه ‏گذشته، شهرها گسترش یافته، تأسیسات زیر بنایی قابل توجهی احداث ‏شده و رشد جمعیت آهنگ سریعی داشته، اما به موازات آن اقدامات لازم ‏برای در امان ماندن در برابر سوانح و حوادث کمتر مورد توجه قرار ‏گرفته و آسیب‌پذیری موجود بسیاری جوامع از همین غفلت ناشی ‏می‌شود‎.‎‏» ‏


تنوع و ناهماهنگی نهادهای مسئول
افزون بر این در اساسنامه و شرح وظایف بسیاری از نهادهای دیگر ‏مانند سپاه پاسداران، بسیج، ارتش، جمعیت هلال احمر، سازمان برنامه ‏و بودجه، وزارتخانه‌های نیرو، دفاع، راه و شهرسازی، جهاد ‏کشاورزی و شمار دیگری از دستگاه‌ها نیز اقدام‌هایی برای مقابله با ‏بحران پیش‌بینی شده است‎.‎‏ با این همه حضور  برخی مسئولان ارشد ‏دولت برای مدیریت برخی بحران‌ها، ازجمله حضور معاون اول رئیس ‏جمهوری اسحاق جهانگیری در خوزستان پس از معضل قطع آب و ‏برق در این استان نشان می‌دهد که ستاد مدیریت بحران نیاز به حمایت بیشتر دارد و هنوز از اختیارات لازم بهره‌مند
نیست.
خلأ‌های قانونی پیش روی مدیریت بحران ‏
یک مدیر مرکز هدایت عملیات بحران دانشگاه علوم پزشکی، خدمات ‏بهداشتی و درمانی با بیان این‌که زیرساخت‌های قانونی حوزه مدیریت ‏بحران باید مورد بازنگری قرار بگیرد، چرا که این زیرساخت‌ها ‏پاسخگو محور هستند درحالی‌که باید پیشگیری محور باشند، گفته که ‏‏«برای بهبود عملکرد مدیریت بحران باید خلأ‌های قانونی پیش رو در ‏این حوزه را از میان برداشت‎.‎‏»‏
تبدیل مدیریت بحران کشور به وزارتخانه؟
رسول خضری، نماینده مجلس با اشاره به ضعف ساختاری در سازمان ‏مدیریت بحران کشور گفته که «ما در کشورمان مدیریت بحران نداریم، ‏بلکه مدیریت بعد از بحران داریم. در تمام کشورهای دنیا که دچار ‏بلایای طبیعی هستند، وزارتخانه مدیریت بحران وجود دارد، یعنی ‏وزیر موقعیت‌های بحرانی و اضطراری در هر کشوری بعد از رئیس ‏جمهوری باید قوی‌ترین وزنه باشد که تمامی وزارتخانه‌ها را در مسیر ‏مدیریت بحران‌ها بسیج کند‎«.‎‏
این عضو کمیسیون اجتماعی در ادامه ‏اظهار کرده که «در کشور ما نه‌تنها وزارتخانه‌ای نداریم بلکه ‏سازمانی داریم که زیرمجموعه وزارتخانه‌ای دیگر است و حتی ‏اعتبارات ریالی هم
ندارد.»‏
پیشگیری هزینه نیست، سرمایه‌گذاری است
برخی از کارشناسان معتقدند که مسئولان کشوری، اقدامات پیشگیرانه ‏را هزینه‌بردار می‌دانند، درحالی‌که توجه به این موضوع سرمایه‌گذاری است. استدلال کارشناسان این است که پیشگیری هزینه دارد ‏و باید آن را متحمل شویم چرا که اگر این هزینه را در این مرحله ‏پرداخت نکنیم باید هزینه بسیار بیشتری را در هنگام بروز حوادث ‏متحمل شویم‎.‎‏ ‏