فرصت طلایی رابطه با ترکیه

سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به ترکیه از نظر روابط دوجانبه و تحولات منطقه‌ای از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ترکیه به عنوان کشوری که منافع مشترک بسیاری با ایران دارد، مایل به همکاری با تحریم‌ها علیه کشورمان نیست و در نتیجه آمریکایی‌ها با دستاویز قرار دادن مسائلی چون تعلیق فروش جنگنده‌های اف35 و بهانه‌جویی از خریدهای نظامی ترکیه از روسیه، آنکارا را تحت فشار گذاشته‌اند تا علیه ایران و مسکو با واشنگتن همکاری کند. در مساله شمال سوریه نیز، ایالات متحده با تحت فشار قرار دادن ترکیه و سوریه تلاش می‌کند که معادلات منطقه‌ای را به سود خود رقم بزند و به هدف نهایی خود یعنی در سوریه دست یابد. باید توجه کرد که وزارت امور خارجه آمریکا با اشاره به معافیت‌هایی که به برخی کشورها از جمله ترکیه در خصوص تحریم‌های ضد ایرانی اعطا شده بود، اعلام کرده است که به احتمال زیاد هیچ‌کدام از این معافیت‌ها تمدید نشود و کشورهای مذکور مجبور به قطع رابطه با ایران هستند. در چنین شرایطی سفر ظریف به سوریه و ترکیه به عنوان اقدامی صحیح و به موقع بسیار ضروری به نظر می‌آمد و دستاوردهای سفر وزیر امور خارجه به ترکیه نیز این مساله را تأیید می‌کنند. جمهوری اسلامی ایران باید تدبیری می‌اندیشید که بر اساس آن حجم تجارت با ترکیه به عنوان همسایه‌ای استراتژیک حفظ شود و روابط تجاری دوجانبه تهران و آنکارا گسترش یابد. در نتیجه به گفته وزیر امورخارجه تصمیم بر آن شد که سازوکاری شبیه به اینستکس، میان ایران و ترکیه طراحی و اجرایی شود تا دو کشور بدون واهمه از عواقب دور زدن تحریم‌ها بتوانند روابط تجاری عادی خود را ادامه دهند. از سوی دیگر اختلافاتی میان ترکیه و آمریکا وجود دارد که ایران می‌تواند با تلاش‌های دیپلماتیک و تمرکز بر این اختلافات جای پای خود را در منطقه محکم کند. برای مثال در مساله شمال شرق سوریه، ترکیه معتقد است که حضور گروه‌های تروریستی از جمله «پ.ک.ک» و «ی.پ.گ» در این مناطق امنیت ملی این کشور را به خطر می‌اندازد اما آمریکایی‌ها سرسختانه از هم‌پیمانان منطقه‌ای حمایت می‌کند و تفاهم دو کشور در این مساله بعید به نظر می‌رسد. اختلافات ترکیه و آمریکا و همچنین لزوم همکاری‌های سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه در تدوین قانون اساسی سوریه، فرصت خوبی است که از این طریق ایران منافع خود را در رابطه با آنکارا تأمین و از نزدیکی این کشور به واشنگتن جلوگیری کند. از طرفی این همکاری منجر به برقراری صلح کامل در سوریه و تثبیت قدرت سه کشور ایران و ترکیه و روسیه در منطقه خواهد شد. از بعد دیگر ترکیه در مساله تروریست‌های «پ.ک.ک» نیز بارها خواستار همکاری ایران برای نابودی این گروه شده و جمهوری اسلامی می‌تواند از این مساله به عنوان ابزار و امتیازی دیگر در رابطه با ترکیه استفاده کند و به تأمین منافع بلندمدت ملت ایران بپردازد. روابط بین کشورها بر اساس منافع ملی آنها تنظیم می‌شود و ایستادگی ترکیه در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به منافع این کشور باز می‌گردد. باید توجه داشت که ترکیه شریکی استراتژیک و راهبردی برای ایران است، تا زمانی که منافع مشترکی با کشورمان داشته باشد.
* تحلیلگر مسائل ترکیه