تهران نقطه کانونی میانجی‌گری در منطقه

 
سفر عمران‌خان به ایران از سه منظر قابل تحلیل است. وی اولین فردی بوده که در مسند نخست وزیری پاکستان قرار گرفته که تمایلات بهبود روابط با همسایگان به‌خصوص با ایران را دنبال می‌کند. زمانی که عمران‌خان قدرت را در پاکستان در دست گرفت اعلام کرد که به دنبال بهبود روابط دو و چندجانبه با تمامی کشورهای منطقه است. همانگونه که همگان شاهد بودند وی در ابتدا به مشهد رفته و پس از زیارت بارگاه امام رضا(ع) وارد تهران شد. محورهای مذاکرات نخست وزیر پاکستان در تهران از سه منظر دارای اهمیت است. بُعد اول مسائل امنیتی و دفاعی است. تهران با اسلام آباد بر سر مسائل امنیتی و تروریست‌هایی که در داخل خاک پاکستان سنگر گرفته و هر از چندگاهی به ایران حمله کرده و هموطنانمان را به شهادت می‌رسانند، در زمینه‌هایی اختلاف دارند. دکتر ظریف وزیر امورخارجه کشورمان طی سفری که به پاکستان داشت در این خصوص با مقامات پاکستانی مذاکرات مفصلی انجام داد. این سفر اولین گامی بود که عمران‌خان در چارچوب مناسبات دو‌جانبه با تهران برداشت. دومین بُعد سفر عمران‌خان به تهران مسائل اقتصادی است، به گونه‌ای که قرار شده تا دو طرف میزان مبادلات اقتصادی را تا حدود 10 میلیارد دلار افزایش دهند. بنابراین تهران می‌تواند پلی برای بهبود روابط اسلام‌آباد-کابل، باشد. در اجلاسی که در دوحه قطر برگزار شد ایران میانجی‌گری میان هیات‌های افغانستان و پاکستان را بر عهده گرفت. پس به عبارت دیگر تهران می‌تواند همانند پلی برای بهبود روابط اقتصادی با کشورهای منطقه عمل کرده و در نتیجه امنیت، صلح و آرامش را به منطقه باز گرداند. بُعد سوم بر مبنای اعلام شخص عمران‌خان میانجی‌گری (احتمالی) میان تهران-ریاض اعلام شده که البته تهران چنین درخواستی نداشته است. عمران‌خان روابط بسیار نزدیکی با عربستان سعودی دارد، زمانی که عادل عبدالمهدی به تهران و پس از آن به ریاض سفر کرد، یکبار دیگر مساله میانجی‌گری میان تهران-ریاض این بار از جانب بغداد مطرح شد که این مساله تاکنون حداقل به‌صورت رسمی مسکوت مانده است. بنابراین طی روزهای آتی و بعد از سفر عمران‌خان به تهران شاهد روابط چشمگیرتر در روابط تهران-اسلام‌آباد از یک سو، و از سوی دیگر شاهد بهبود روابط چندجانبه در سطح منطقه خواهیم بود. طی سفری که عادل عبدالمهدی به تهران داشت قرار شد مبادلات اقتصادی دو طرف به بالای 20 میلیارد دلار در افق 1404 برسد. مسائل امنیتی، اقتصادی، مرزی و حتی کمک‌هایی که بغداد برای کمک به سیلاب ویرانگر در ایران کرد از جمله موضوعات مذاکرات دوطرف بود اما از سوی دیگر یکی از مسائلی که در این سفر مطرح شده بود ابراز تمایل عادل عبدالمهدی میانجی‌گری میان تهران-ریاض بود که در این خصوص طرف ایرانی اظهار نظری نکرده بود. بنابراین با رصد تحولات، سه محور میانجی‌گری در منطقه فعال شده است. محور اول بغداد میانجی روابط تهران-ریاض، محور دوم ایران میانجی روابط آنکارا-دمشق و محور سوم ایران میانجی روابط دهلی نو-اسلام‌آباد. تهران پیش از این به عمران‌خان اعلام کرده بود ایران حاضر است میان اسلام‌آباد-دهلی نو میانجی‌گری کند. با توجه به آنکه روابط تهران با دهلی نو و اسلام‌آباد بسیار نزدیک است به نظر می‌رسد تهران می‌تواند در آینده نزدیک نقشش را به عنوان یک میانجی در سطح منطقه بازی کرده و با چنین نقشی صلح و امنیت را به ارمغان خواهد آورد.
* تحلیلگر مسائل خارجی