روزنامه مردم سالاری
1398/02/05
همزیستی ارمنیان و ایرانیان در درازای تاریخ
در پایان هزاره دوم پیش از میلاد دولتهای باستانی میان رودان و آسیای صغیر رو به زوال گذاشتند و آشور بر ویرانههای آنها سربرآورد. بر اثر نیروی تازه نفس آشور دولتهای آریایی هتی و میتانی از میان رفتند. در سده نهم پیش از میلاد دولت تازهای موسوم به اورارتو پدید آمد. اورارتو نیز در پی هجوم قوم تازه نفس ارمنی نابود شد ولی مردمانش تا مدتها منطقهای را در درّه رود اَرَس برای خود داشتند. ارمنستان در قلمرو مادها افتاد ولی ارمنیان مستقل شدند و فرمانروایشان با کوروش بزرگ هم پیمان شد. در 66م. دولت روم حکومت ارمنستان را به رسمیّت شناخت و دودمان اشکانیان ارمنی یا آرشاکونیان پدید آمد. در ۶۱۹م. سمبات باگراتونی سپهسالار خسروپرویز و مرزبان ساسانی ارمنستان، ترکان و متّحدانشان را برای دومین بار پس از بهرام چوبین شکست داد. پس از کم رنگ شدن چیرگی اعراب و روی کار آمدن صفاریان، سامانیان و به ویژه بویهیان که نشانی از شکوه نه چندان دور بودند، نخستین شاهان صفوی آنچه را بویهیان پیریخته بودند از نو ساختند. در این هنگام بربریّت عثمانیها که تسلیم بلاشرط هم اقناعشان نمیکرد برای ارمنیان راهی جز فرار به ایران نگذاشت. آنها در اصفهان با مِهر شاه عباس پذیرایی شده و سکونت داده شدند. شاه عباس در 1603م. پس از شکست علی پاشا در دشت صوفیان به نخجوان پیشروی کرد و در جلفا با پیشواز مردم رو به رو شد. خواجه خاچیک در کاخ با دست پسرش یک سینی پر از طلا به شاه تقدیم کرد و شاه سه روز در جلفا پذیرایی شد. شاه عباس قلعه ایروان را هم گشود. سلطان احمد، سردار جلال اوغلی سینان پاشا را به نبرد فرستاد. شاه عباس برابری قوا را سنجید و درست دید که به مرزهای خود عقب نشسته تا فرصتی به دست آید.به ذهن شاه رسید که با کوچاندن ارمنیها به ایران، عثمانیها را پس از رسیدن به آنجا بدون آذوقه گذاشته و آسان تر شکست دهد و همچنین برای پیشرفت تجارت کشور از ارمنیان که استادی آنان را در این کار میدانست بهره گیرد. آراکل ارمنی در پنجاه و پنج سال پس از کوچ سختیهای بسیاری از آن گزارش داده ولی کتابهای خطی بسیاری هم تاریخ با کوچ در جلفا بوده و هنوز هم هستند که گواهی میدهند جلفاییان را بی خطر از آب گذرانده و به اصفهان رساندهاند. شاه عبّاس میکوشید با خوش رفتاری ارمنیان را از بازگشت به ارمنستان نا امید کند تا جایی که دستور داد کلیسای اچمیادزین را پیاده کرده و سنگ و خاک آن را در باغ زرشک اصفهان از نو سوار کنند. دوره شاه سلطان حسین تا سرانجام نادرشاه برای ارمنیان خوب نگذشت ولی کریم خان چه هنگام نیروگرفتن و چه در پادشاهی ارمنیان را دوست میداشت و نسبت به جلفاییان مهربان بود و میخواست جلفا رونق گذشتهاش را بازیابد. پیوند ایرانیان و مردم ارمنستان از دست کم 2900 سال پیش تاکنون با همه فراز و نشیبها گسسته نشده و به گواه تاریخ گسسته نخواهد شد. ارمنیان ارمنستان خود را با ارمنیان ایرانی و دیگر برادران ایرانی خود بسیار نزدیکتر از پندارهای بداندیشان تفرقه افکن میدانند و آمار 89 شهید ارمنی دفاع مقدس که بیشترین شهیدان اقلیتهای مذهبی است تنها یک نمونه بر اثبات این سخن است.
منابع و مآخذ:
تاریخ مردم اورارتو و کشف یک سنگنبشته به خط اورارتو در آذربایجان – دکتر محمد جواد مشکور
آریاییها در خاور نزدیک، اسطوره یا واقعیت؟ - مانفرد مایرهوفر با ترجمه رحمان بختیاری
اساطیر خاور نزدیک - جان گری با ترجمه محمدحسین باجلان فرخی
هیتیها – الیور گرنی با ترجمه رقیه بهزادی
جنگهای هفتصد ساله ایران و روم - غلامحسین مقتدر
تاریخ ارمنیان تالیف آگاتانگغوس(سده پنجم میلادی) با ترجمه گارون سارکسیان
تاریخ جلفای اصفهان -هاروتون درهوهانیان با ترجمه لئون.گ.میناسیان و م.ع.موسوی فریدنی
*پژوهشگر تاریخ
سایر اخبار این روزنامه
گرم شدن جنگ سرد
خبر 2
برای مقابله با تروریسم اقتصادی از تمامی ابزارها استفاده میکنیم
همزیستی ارمنیان و ایرانیان در درازای تاریخ
آینده ارز و سکه در دوران تحریم کامل نفت
مسابقات غیرمشروع بختآزمایی در تلویزیون ممنوع
رشد 30 درصدی اجاره بها در انتظار مستاجران
تا منافع ایران تامین شود تنگه هرمز باز میماند
سکته همزمان سه متهم پرونده بانک سرمایه
هم مرد دفاع و هم مرد مذاکرهایم
باید قلمرو اقتدارمان را از منطقه به جهان گسترش دهیم
توطئه نفتی آمریکا بیپاسخ نخواهد ماند