ایران می‌خواهد آمریکا را تست کند

 
 
همیشه وقتی مبادله‌ای صورت می‌گیرد، صرف نظر از بحث‌های سیاسی و قضایای حقوقی، یک کار انسانی است که طی آن درد و رنجی از تعدادی انسان گرفتار کاسته می‌شود. از یک طرف مبادله زندانیان بیشتر از دید انسانی یک امر مثبت است ولی از طرف دیگر کشورها برای خودشان برای مبادله زندانیان، ضابطه‌ها و ملاک‌هایی دارند. البته بعضی از مبادلات در چارچوب موافقتنامه‌ها انجام می‌گیرد که طی آن کشورها موافقت می‌کنند زندانیانی که عضو اتباع آن کشورند بعد از طی دوره‌ای از زندان، بقیه مدت محکومیت را در کشور خود طی کنند. این کار را ایران با کشورهای مختلف انجام داده و امری انسانی است که در چارچوب موافقتنامه‌هایی صورت می‌گیرد. در مورد آمریکا با توجه به تنش‌هایی که وجود دارد و قطع مناسباتی که بین دو کشور هست، نمی‌توان این نوع پیشنهادها و اقدامات را صرفا اقدامات انسان‌دوستانه تلقی کرد. چون این مسائل در درون یک اختلافات بزرگ، دعواها و تنش‌هایی صورت می‌گیرد. همانطور که می‌دانیم تحریم‌هایی علیه ایران به صورت یکجانبه اعمال شده، اقدامات به نوعی غیردوستانه و خصمانه آمریکا علیه ایران جریان دارد و در این چارچوب نمی‌توان امر مبادله زندانیان را صرفا انسانی دانست به‌خصوص اینکه دو نگاه متفاوت در این رابطه وجود دارد؛ آمریکا معتقد است بازداشت‌شدگان و زندانیان آمریکایی بیگناه و بدون محاکمه عادلانه در زندان هستند. بنابراین آنها نمی‌توانند با کسانی که از نظر آمریکا محاکمه شان عادلانه و زندانی هستند، مبادله شوند. لذا این اقدام یک رنگ سیاسی هم دارد و صرفا نمی‌تواند انسان دوستانه باشد. بنابراین مطرح شدن این قضیه از سوی دکتر ظریف قطعا ملاحظات سیاسی هم به همراه داشته است. اگر این دیدگاه را در کنار سایر اقدامات و گفته‌ها قرار دهیم، آن‌وقت سیاسی بودن این موضوع بیشتر آشکار می‌شود. دکتر ظریف در نامه به وزرای امورخارجه کشورها اعلام می‌کند که اختلافات باید از طریق مسالمت‌آمیز حل و فصل شود. وزیر خارجه کشورمان معتقد است که رئیس‌جمهور آمریکا به شخصه دنبال تحمیل جنگ نیست و همراهانش اعم از جان بولتون و بقیه دنبال تحمیل جنگ هستند. محمدجواد ظریف در مصاحبه با فاکس نیوز سعی در رساندن پیامی به آمریکایی‌ها و ترامپ دارد. مجموعه اینها نشان می‌دهد که این پیشنهاد هم به دور از مجموعه اقدامات نیست و بخشی از یک پکیج یا بسته سیاسی است. در حقیقت پیشنهاد مبادلات زندانی‌ها، سیگنال‌هایی را به ذهن متبادر می‌کند. این امر در شرایط طبیعی انجام نمی‌گیرد. شرایطی که حجم تنش‌ها بالاست و دو کشور از موضع غیردوستانه پیام رد و بدل می‌کنند و در حقیقت در یک فضای تنش‌آلود، مناسباتی در جریان است. از آن طرف، رئیس‌جمهور کشورمان نفس مذاکره را رد نمی‌کند و تنها آمریکایی‌ها را وفادار به نتیجه مذاکره نمی‌داند و معتقد است که نمی‌توان به آمریکایی‌ها اعتماد کرد. لذا این پیغامی است که ایران می‌خواهد نشان دهد. هرچند نمی‌توان گفت که پیشنهاد مذاکره‌ای در کار است اما می‌توان گفت که در حال تست کردن همدیگر هستند. ایران می‌خواهد عکس‌العمل طرف مقابل را نسبت به پیشنهادهای خود بسنجد، آن را مورد ارزیابی قرار دهد و گام بعدی را در مناسبات خود طراحی کند.
* استاد دانشگاه