تاثیر سازنده ارائه تصویر واقعی هلال در جامعه ‏

شهروند| نیمی از راه را پیموده‌اند؛ راهی که در ابتدا تصور می‌کردند ساده و بدون چالش است و ‏نهایتا سه ماهه تمام می‌شود؛ اما همان روزهای نخست مشخص شد برنامه‌سازی برای جمعیت هلال ‏احمر و نشان دادن وظایف و ماموریت‌های امدادی و آموزشی و فرهنگی سازمان‌های مربوطه این ‏نهاد، نه‌تنها ساده نیست، بلکه بسیار چالش برانگیز و متفاوت است. بعد از پخش بیش از صد برنامه  ساعت صفر به سراغ عوامل تولید این برنامه در استودیو ‏هلال رفتیم تا درباره ساعت صفر هلال احمری‌ها گفت‌وگو کنیم؛ ساعتی برای به تصویر کشیدن ‏کمک به همنوع  و تمرین بشردوستی و خیرخواهی. کیوان اسلامی، تهیه‌کننده برنامه ساعت صفر ‏است. کسی که سال‌ها در حوزه برنامه‌سازی در تلویزیون کار کرده، ولی در ماه‌های اخیر کاری ‏متفاوت به لحاظ ساخت و چالش‌های برنامه سازی را تجربه می‌کند. در ابتدای گفت‌وگو در مورد ‏این‌که ایده برنامه سازی تلویزیونی برای جمعیت هلال‌احمر از کجا شروع شد و این‌که برنامه‌سازی ‏برای بزرگترین«ان‌جی‌او» ی کشور چقدر اهمیت دارد، صحبت می‌کنیم. اسلامی می‌گوید:«اسفند ‏سال 96 بود که مدیریت روابط عمومی جمعیت هلال‌احمر از من دعوت کرد تا درباره فرآیند برنامه‌‏سازی در مورد جمعیت گپ بی بزنیم؛ قرار بود که نوروز 97 برنامه‌هایی ضبط شود که بعدتر  تصمیم ‏گرفتند برنامه‌ای 200 قسمتی داشته باشیم. با توجه به تجربه‌ای که در برنامه‌سازی داشتم، می‌‏دانستم که این کار نیاز به گروه بسیار حرفه‌ای دارد و در ابتدا باید با پژوهش و تحقیق، کار شروع شود ‏و پیش برود.» ‏ طراحی براساس آموزش همگانی امداد و بحران
برنامه ساعت صفر برنامه‌ای نسبتا کوتاه است و همین محدودیت زمانی برنامه، نیازمند ارایه شکل ‏ویژه‌ای از مستند است. اسلامی با اشاره به این نکته می‌گوید:  «گروه پژوهشی با تجربه‌ای داشتیم که کارشان تحقیق و پژوهش در این موضوعات بود. درواقع موادخام ما را تهیه می‌کردند؛ ‏این مواد خام برگرفته از حوادث و ماموریت‌های امداد و نجاتی بود که جمعیت هلال‌احمر هر روز ‏با آن مواجه بود. این حوادث در قالب مستند در برنامه ساخته و پرداخته و به بیننده ارایه می‌شد تا ‏مخاطبان برنامه بیاموزند در مواقعی که با حوادث مشابه مواجه شدند، چگونه باید رفتار ‏کنند.» چارچوب برنامه ساعت صفر براساس یک طرح آموزشی طراحی شده است. طراحی آن بر ‏اساس بازسازی موقعیت‌های مستند و تولید بخش‌های آموزشی است که مردم را در حوزه ‏آموزش همگانی بیشتر آماده کند. تهیه‌کننده این برنامه در ادامه به لزوم بخش‌بندی برنامه با محتوای ‏متنوع اشاره می‌کند و می‌گوید:«در ابتدای کار جلسه‌ای با کارگردان برنامه داشتیم و با توجه به ‏همکاری‌های گذشته و تجربه خوبی که با هم داشتیم، قرار گذاشتیم یک جنس مستند براساس ‏تصاویری که بچه‌های امداد و نجات در اختیار ما قرار می‌دهند، به‌عنوان زنجیره متصل به هم را ‏در نظر بگیریم و بر همین منوال مستندسازی صورت بگیرد.» ‏
تلاش مستمر برای تولید مستندهای جذاب
کار بسیار سختی داشتیم، این واقعیت را وقتی متوجه شدیم که وارد پروسه ساخت شده بودیم؛ در عین ‏حال دوست داشتیم کار ‌تر و تمیز و مرتبی ارایه دهیم. اسلامی این نکته‌ها را می‌گوید و ادامه می‌‏دهد: «برای تولید مستندی درخور و مناسب لازم بود گروه ماهر و حرفه‌ای شامل هنروران برای ‏بازسازی صحنه حوادث به شهرستان‌های مختلف سفر کنند. تأکید هلال احمری‌ها هم دقیقا همین بود ‏که بازسازی موقعیت‌ها در موقعیت جغرافیایی یکسان اتفاق بیفتد. همین می‌شد که مثلا ما یکباره  ‏می‌بایست کیلومترها برای ضبط آیتم چند دقیقه‌ای سفر می‌کردیم. این موارد در اوایل کار نسبتا ‏اصطکاک ایجاد می‌کرد.» زمان آیتم‌های مستند تقریبا 10 تا 12 دقیقه بود که مشاوران برنامه ‏معتقد بودند باید کوتاه‌تر شود تا از حوصله بیننده خارج نشده و خسته‌کننده نشود. اسلامی ادامه می‌‏دهد: «کار زمانی سخت‌تر شد که تصمیم گرفتیم موضوعات را بیشتر و آیتم‌ها را کوتاه‌تر کنیم. تمام ‏این اتفاق‌ها در شهرستان‌های مختلف اتفاق می‌افتاد؛ حوادث تهران و حومه در مدت کوتاهی تمام ‏شد و ما باید برای ساختن مستند کوتاه به شهرستان‌های مختلف سفر می‌کردیم. با این حال سختی‌ها ‏گذشت و خوشبختانه تا امروز توانستیم صد قسمت را تولید و پخش کنیم (امروز هم در تدارک برنامه‌‏های ویژه نوروز هستیم.‏)


مخاطبمان را پیدا کرده‌ایم
مهمترین نکته‌ای که برای برنامه‌ساز اهمیت دارد، اثرگذار بودن و رسیدن به اهداف مورد نظر در ‏مخاطب است؛ اسلامی از اثرگذاری برنامه‌اش بر مخاطبان راضی است: «خوشبختانه برنامه تاثیرش ‏را بر مخاطب در همین میانه راه گذاشته است. وقتی از واحد نظرسنجی تلویزیون در مورد ‏بازخوردهای مردمی سوال می‌کنیم، می‌گویند مردم از پخش نشدن برنامه در روزهای آخر هفته گله ‏دارند و در تماس‌هایشان ابراز می‌کنند کاش پنجشنبه و جمعه هم ساعت صفر پخش می‌شد. البته ‏از وقتی پخش برنامه از شبکه سه به شبکه اول تغییر کرده است، زمان‌بندی پخش با نظم بیشتری ‏است و همین موضوع هم در رضایتمندی مردم بی‌تأثیر نیست. پخش برنامه از شنبه تا چهارشنبه ‏مخاطبان خود را پیدا کرده است و تاثیرش را گذاشته است.‏»
اسلامی تأکید می‌کند: «ما خیلی تلاش کردیم به واقعیت حوادث امدادونجات و ماموریت‌های بچه‌های هلال‌احمر وفادار باشیم. سعی کردیم واقعیت  را بیان کنیم و دخل و تصرفی در قصه‌ها ‏نداشته باشیم. درواقع تلاش کردیم بازسازی‌های بدون اغراق تاثیرش را در مخاطب بگذارد؛ چیزی که ‏دست‌کم در خانواده‌های خودمان شاهدش بودیم. خانواده وقتی برنامه را می‌بیند بازخوردها مثبت است ‏و فرآیند آموزشی که مدنظر ما بوده را به خوبی منتقل کرده است که این نشان می‌دهد برنامه جا ‏افتاده است.» اسلامی در عین حال از هر ایده انتقادی سازنده استقبال می‌کند و می‌گوید: «قطعا خالی ‏از اشکال نیستیم. خوشحال می‌شویم دوستان صاحب‌نظر پیشنهادات خود را برای بهتر شدن ساعت ‏صفر ارایه بدهند.‏»
تهیه‌کننده ساعت صفر که از پیشکسوت‌های برنامه‌سازی تلویزیونی محسوب می‌شود، می‌‏گوید:«تجربه برنامه 90 قسمتی زیاد دارم؛ این نخستین بار است که برنامه‌ای بیش از یک‌سال ما را ‏درگیر کرده است و چندین ماه آینده هم ادامه دارد. علت این تجربه منحصربه‌فرد هم این است که ‏آیتم‌های آموزشی مستند ما باید به روز باشد و نمی‌توانیم موضوعی که امروز ضبط می‌کنیم را ‏چهار ماه بعد پخش کنیم. مثلا برف و بوران و یخبندان را نمی‌توانیم در تابستان به مخاطب ارایه ‏دهیم. در این شرایط باید تماس گسترده و مداومی با مراکز هلال‌احمر استان‌ها داشته باشیم  و از آنها ‏بخواهیم حوادث را بازگو کنند و بعد بررسی کنیم که کدام رویداد به درد مخاطب می‌خورد. از این رو ‏می توانیم بگوییم مثل بچه‌های هلال‌احمر یک کار سنگین و طاقت‌فرسا انجام می‌دهیم. واقعا همه ‏تلاش ما همین است که بتوانیم گوشه‌ای از خدمات گسترده مجموعه هلال‌احمر را به تصویر بکشیم ‏و مهمتر این‌که تأثیر سازنده‌اش در جامعه را مهیا کنیم. هدف نهایی این است که روند آموزش‌های ‏هلال احمر را در طول این 200 برنامه در حد سطوح اولیه بین مردم نهادینه کنیم.‏