شانگهای مهم‌تر از حتی اتحادیه اروپا

شانگهای یکی از بزرگترین تجمعات اقتصادی شرق آسیا است که گروه‌ها و کشورهایی از غرب آسیا هم به آن پیوسته‌اند. در ابتدا تعداد 9 کشور در شانگهای چین با هدف تشکیل یک مجموعه اقتصادی بزرگ با شرکت چند کشور اقتصادی شرقی مثل چین، روسیه و هند و چند کشور دیگر تشکیل شد و به تدریج باتوجه به اهمیتی که در خصوص مراودات اقتصادی شرق وجود داشت و همچنین ضرورت احیای جاده ابریشم این مجموعه گسترش پیدا کرد که الان بیش از نیمی از جمعیت جهان در این مجموعه اقتصادی بزرگ عضویت دارند. جمهوری اسلامی ایران به دلیل قرار گرفتن در جاده ابریشم و اهمیتی که به لحاظ ژئواستراتژیک دارد، درخواست پیوستن به این مجموعه را داد که ابتدا به عنوان عضو ناظر و برای مهیا شدن به لحاظ اقتصادی، درخواست ایران پذیرفته شد و اکنون ایران می‌رود که به عنوان عضو رسمی شانگهای شناخته شود و این مجموعه درحقیقت اگر به طور جدی استراتژی اقتصادی خودش را تعریف و از جاده ابریشم به عنوان بزرگترین شاهراه اقتصادی شرق مدیترانه در صورتی که احیا و استفاده کند، یک نوع بلوک‌بندی جدید اقتصادی و حتی مهم‌تر از اتحادیه اروپا می‌تواند به وجود بیاورد. در واقع شرایطی فراهم خواهد شد که کشورهای شانگهای بتوانند بیش از نیمی از اقتصاد جهان را در اختیار داشته باشند. شانگهای چون به صورت یک مجموعه جدی و بهم پیوسته در حال شکل‌گیری است، می‌تواند از سیطره کشورهای استعمارگر غربی در اقتصاد جهان جلوگیری کند. الان نشست اخیر سران شانگهای نشان داد که ارائه جدی نزد بازیگران بزرگ جهانی مثل چین، روسیه و هند برای دور شدن از تعاملات با دلار و جایگزین کردن یک ارز جدید شرقی حرکت می‌کند و به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران که از سوی کشورهای اروپایی و آمریکا که به لحاظ اقتصادی به شدت تحت فشار است، می‌تواند به عنوان کشور عضو این نهاد مهم جهانی به سمت شکوفایی اقتصادی و بهره‌گیری از امتیازات اقتصادی کشورهای بزرگ و همچنین همکاری با کشورهای مهم مثل چین، هند و روسیه استفاده کند. لذا نشست اخیری که تشکیل شد، می‌تواند درحقیقت یک گام بسیار مهم اقتصادی برای تقابل با هژمونی‌های غرب و آمریکا به ویژه در حوزه اقتصادی بهره بگیرد و به همین دلیل به نظر می‌رسد که ایران می‌تواند در آینده به عنوان یکی از کشورهای شاخص عضو شانگهای فعالیت جدیدی را در حوزه اقتصادی داشته باشد. لذا از آنجا که ظرفیت 15 کشور عضو شانگهای، بسیار بالاست به‌ویژه در حوزه انرژی و گاز، می‌تواند مهار بسیار خوبی برای تهاجمات و یکه‌تازی‌های اقتصادی آمریکا و غرب تلقی شود و به همین دلیل شرایط الان به‌گونه‌ای است که شانگهای درحقیقت به عنوان بزرگترین مجموعه اقتصادی جهان حرکت رو به رشدی را در حوزه اقتصادی جهان ایجاد می‌کند و از این رو ایران اگر به صورت رسمی وارد این نهاد بزرگ شود، می‌تواند تاثیر فزاینده‌ای در آینده اقتصاد جهان به‌ویژه در حوزه انرژی داشته باشد و آمریکا نمی‌تواند سیاست‌های اقتصادی و تحریم خود را علیه ایران اعمال کند. از آنجا که دو کشور امضاکننده بیانیه پایانی اجلاس شانگهای عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند، به نظر می‌رسد که پشتوانه بسیار محکمی برای برجام و حتی می‌تواند در مقابل سیاست‌ها و اتهام‌زنی‌های آمریکا علیه ایران موثر باشد. لذا با توجه به اینکه مجموعه شانگهای یک مجموعه قدرتمند سیاسی، نظامی و اقتصادی هستند، می‌توانند در آینده ایران را در برابر تهدیدات آمریکا یاری دهند و به‌ویژه در حوزه برجام هم این بیانیه می‌تواند پاسخ کوبنده‌ای به تهدیدات آمریکا و خروجش از برجام تلقی شود. انصافا در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی هم مجموعه دولت، دستگاه دیپلماسی و شخص رئیس‌جمهور تمام ظرفیت‌ها و تجربه خود را به کار گرفتند. اگرچه آمریکا و کشورهای غربی در حق جمهوری اسلامی ایران جفا کردند و فشارهای خود را به خاطر قدرت بازدارندگی ایران افزایش دادند، ولی انصافا هم دولت و هم دستگاه دیپلماسی همه برای پویایی جمهوری اسلامی ایران و منع جریان‌سازی‌های خارجی علیه ایران تمام توان خود را به ویژه در جریان نشست سران شانگهای به کار گرفتند و رئیس‌جمهور اسلامی ایران بیانات بسیار مفیدی در رابطه با تهدیدات اخیر آمریکا و خروج آمریکا از برجام و سیاست‌های آمریکا داشتند که در تبیین نقطه نظرات جهانی ایران کاملا موثر بوده و می‌تواند حقانیت جمهوری اسلامی ایران را برای جهانیان ثابت کند.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل