پروتکل

واژه پروتکل «Protocol» که یک کلمه انگلیسی است از جمله واژه‌های بسیار مهم در مناسبات و شیوه اداره و مدیریت در جهان امروز است. برای پروتکل معادل سازی‌هایی نظیر مقاوله نامه، پیمان نامه، صورت مجلس، عهدنامه و قرارداد شده و در فرهنگ عمید نیز چنین آمده است: صورت مجلس مذاکرات سیاسی، .پیش نویس قرارداد یا صورت جلسۀ مذاکرات که بعد به صورت پیمان درآید،  تشریفات رایج در ارتباطات بین‌المللی. در این راستا و در دانشنامه ویکی پدیا، پروتکل چنین توضیح داده می‌شود: یک پروتکل به تعریف قالب و ترتیب مبادله پیام‌ها بین دو موجودیت یا بیش از دو موجودیت ارتباطی می‌پردازد. پروتکل در حوزه شبکه، یک قرارداد در نحوه مبادله اطلاعات در جامعه شبکه‌های رایانه‌ای می‌باشد و نوع عملیات لازم برای انتقال یا دریافت یک پیام را نیز مشخص می‌کند. دست اندرکاران علوم رایانه نیز در محیط شیکه‌های رایانه‌ای و اینترنت، پروتکل را چنین تعریف و تبیین می‌کنند: یک پروتکل عبارت است از مجموعه قوانینی که تعیین می‌کند چگونه رایانه‌های داخل و خارج از یک شبکه می‌توانند ارتباط برقرارکنند مانند پروتکل‌های TCP,lP,HTTPS,HTTP و ده‌ها مورد دیگر.
در تعبیری و تعریفی کلی‌تر، پروتکل‌ها یک سری قواعد، دستوالعمل، قوانین و چارچوب‌هایی می‌باشند که در آن، تعیین می‌کنند فرآیندهای اجرایی و کاری همچنین عملکردها در چه گروه و شاخصه‌ای می‌بایست قرار گیرند و از چه روش، اصول و سیاست‌هایی باید تبعیت کنند. اینکه به طور مثال، نمایندگان زن کشورهای خارجی غیر مسلمان در هنگام ورود به جمهوری اسلامی ایران، موظف به رعایت گونه مناسبی از پوشش و حجاب می‌شوند، براساس یکی از صدها پروتکلی است که در وزارت امور خارجه ایران تهیه شده و مناط و معیار برای اجراء و عمل است؛ همچنین در سفرهای هوایی، آنچه را که مهمانداران هواپیما در معرفی و رعایت اصول ایمنی، قبل از هر پرواز به دو زبان محلی و انگلیسی برای مسافرین ارائه می‌کنند، براساس پروتکل‌های ایکائو یا همان سازمان بین‌المللی هوانوردی غیر نظامی موظف به بیان و ارائه شده‌اند.
نکته اساسی؛ با آنکه تلاش شده است تا برای پروتکل در یک واژه، معادل‌سازی مناسبی شود اما متاسفانه هیچ واژه معادل که معنای پروتکل را به تمام و کمال نمایندگی کند در فارسی وجود ندارد و برای درک مفهوم پروتکل، ناگزیر از توضیح می‌باشیم همانند آنچه در فوق به آن اشاره شد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری 
یکی از اشکالات ساختاری در شیوه اداره یک کشور بخصوص کشورهای عقب افتاده و پس از آن کشورهای در حال توسعه، حتی کشورهای در حال پیشرفت با اقتصادهای نوظهوری مانند ایران به حوزه پروتکل‌ها باز می‌گردد به این معنا که اولا، در تعیین پروتکل‌ها ضعف وجود دارد؛ ثانیا، در تبیین برخی پروتکل‌های تعریف شده، نارسایی و کاستی‌های جدی دیده می‌شود؛ ثالثا، در تبعیت و پیروی از پروتکل‌ها انواع نافرمانی، خودسری و ضعف‌های جدی مشاهده می‌شود. در کشور عزیزمان ایران نیز در هر سه زمینه، ضعف‌ها و کاستی‌های متعدد قابل افراز است. به عنوان مثال، وقتی آن افتضاح در ابتدای برگزاری فینال جام حذفی اخیر فوتبال بوجود آمد همچنین برای تیم ملی والیبال در راه بازگشت به محل استراحت خود در هتلی در ارومیه به دلیل چالش کنترل نشده شادی هواداران مشکلاتی عجیبی بوجود آمد که منجر به آسیب دیدن چند ملی پوش شد، مثال‌های روز و دم دستی برای تبیین ضعف‌ها در اداره امور است به شرحی که در خصوص مبحث پروتکل‌ها گذشت. پیش از این نیز، حمله جاهلانه عده‌ای به سفارت انگلستان به اسم دفاع از ارزش‌های انقلاب اسلامی همچنین به تسخیردر آوردن و به آتش کشیدن کنسول‌گری عربستان در ایران که ما حصل آنها صرفا خسارت محض برای انقلاب، مردم و کشور عزیزمان بود نیز، چند مثال دم دستی کاملا مشهود برای ریشه‌یابی مشکلات در ساختارهای اداره کشور از ناحیه سه گانه‌های تعریف شده فوق از منظر مفهوم و جایگاه پروتکل در اداره کشور است. در آینده نزدیک، انشاءالله و در ادامه، موارد مهم دیگری با تاکید بر چهل سالگی انقلاب اسلامی مطرح و کالبد شکافی می‌شود.