روس ها دست و دلباز شده اند؟

یزدان پناه- در هفته های اخیر بحث بر سر فروش سامانه پدافندی «اس - 400» به ایران توسط روسیه بالا گرفته است تاجایی که بخش مطبوعاتی همکاری های نظامی-فنی روسیه  اعلام کرد: «آماده ایم تا مجموعه دفاع موشکی اس-400 را به ایران تحویل دهیم.» اس -400 نسل به روز شده سامانه روسی اس -300 است که از سال 1386 به خدمت نیروهای نظامی روسیه درآمد. نخستین بار که بحث بر سر این سامانه پدافندی آغاز شد، سه هفته پیش بود که بلومبرگ مدعی شد طی سفر ظریف وزیر خارجه کشورمان به روسیه در روز هفتم ماه مه  (27 اردیبهشت) وی درخواست خرید سامانه دفاع موشکی اس- ۴۰۰ را مطرح کرده اما ولادیمیر پوتین آن را رد کرده است. با این حال همان روز  دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین این شایعات را رد کرد و گفت: «هیچ اطلاعی از اخباری که ادعا می‌کند روسیه صادرات اس -۴۰۰ به ایران را نپذیرفته، نداریم و باید در برخورد با چنین اخباری احتیاط کرد.» همان زمان یک منبع دیپلماتیک نظامی روسیه نیز اعلام کرد، که فدراسیون روسیه هیچ گونه درخواستی از ایران برای عرضه سامانه دفاع ضد هوایی اس-400 دریافت نکرده است. با این حال دو روز پیش خبری صریح تر دراین باره این بار به نقل از بخش مطبوعاتی همکاری های نظامی-فنی روسیه   منتشر شد: «روسیه آماده است تا مجموعه دفاع موشکی اس-400 را به ایران تحویل دهد ولی تابه حال در این زمینه از تهران درخواستی دریافت نکرده است. برای گفت و گو در خصوص فروش مجموعه دفاع هوایی اس-400 آماده هستیم.»درباره این که هدف روس ها از انتشار این خبر و ارسال این پالس چیست، باید پنج ارزیابی را مدنظر داشت:
1-  روس ها در عصر جدید که تحرک و کنش آن ها در تحولات بین المللی جدی تر و فعالانه تر شده است، تلاش می کنند تا با حضور فعال در عرصه های نظامی از جمله فروش تسلیحات آفندی و پدافندی، کماکان خود را به عنوان یک بازیگر موثر مطرح کنند. در حقیقت این اقدام، شاخ و شانه کشیدن کرملین دربرابر کاخ سفید است. در همین راستا، به زودی قرار است روسیه سامانه اس-400 را به چین تحویل دهد و چندی پیش هم قراردادهای تحویل این سامانه با ترکیه و هند به امضا رسید که با نارضایتی آمریکا همراه بود. دو ماه پیش نیز سفیر عراق در مسکو اعلام کرد که بغداد تصمیم به خرید سامانه دفاع موشکی اس- ۴۰۰ از روسیه گرفته است.
2-  پس از مراودات نظامی چند میلیارد دلاری اخیر آمریکا با عربستان و امارات، روسیه نیز تلاش دارد تا از تحولات نظامی و توازن قوا در منطقه عقب نماند. قرارداد فروش اس-400 به ترکیه و احتمالا به عراق را باید در همین راستا تحلیل کرد. به خصوص این که آمریکا به جز فروش سلاح به متحدان منطقه ای خود، هواپیماهای اف-35 خود را نیز به پایگاه های منطقه ای اش وارد کرده و این می تواند توازن قوا را در منطقه به هم بزند. پس از افول نقش روسیه در معادلات نظامی منطقه طی دو دهه اخیر به نظر می رسد، روس ها پس از حضور در بحران سوریه اکنون نمی‌خواهند به راحتی پای خود را از معادلات توازن قوا بیرون بکشند.
3-  برخی تحلیل گران نیز معتقدند که ارائه این پیشنهاد پس از انهدام پهپاد پیشرفته آمریکایی توسط سامانه پدافندی کاملا ایرانی، به معنای آن است که مسکو مایل نیست روند تولید سامانه های بومی توسط ایران دنبال شود و لذا با فروش اس -400 به ایران مایل است تا نیاز ایران را با سامانه روسی برطرف کند.


4- از منظری دیگر انتشار خبر نظر مثبت مسکو برای فروش اس- 400 به ایران در شرایطی که تنش ها در منطقه بالا گرفته و آمریکا بازهم با نمایش جنگ سعی در ادامه بازی فریب خود دارد، می تواند پیام های روشنی به آمریکا در حمایت از ایران صادر کند. به این معنا که روسیه رسما تصریح می کند که متحدان خود را تنها نمی گذارد. روس ها همچنین با این اقدام در شرایطی که برجام در آستانه مرگ قطعی قرار گرفته است، این پیام را به غرب صادر می کند که چه برجام باشد و چه نباشد، مسکو بنا ندارد از تحریم های تسلیحاتی علیه ایران تبعیت کند. ضمن این که کرملین رسما اعلام کرده است: « این تجهیزات شامل محدودیت های اعمال شده توسط قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل نمی شود.»
 
 سامانه دفاع موشکی متحرک زمین به هوا «اس- 400» معروف به «تریومف» برای مقابله با انواع اهداف هوایی دشمن همچون هواپیماهای رادار محور و کنترل هوایی، هواپیماهای شناسایی و جاسوسی، هواپیماهای استراتژیکی و جنگنده های شکاری، موشک های بالستیک تاکتیکی و تاکتیکی-عملیاتی، موشک های بالستیک میان برد، اهداف هوایی مافوق صوت و دیگر اهداف هوایی پیشرفته ساخته شده است. اس-۴۰۰ با داشتن قابلیت سه موشک مختلف، بسیار دوربرد ۴۰ان۶، دوربرد ۴۸ان۶، و موشک‌های با برد متوسط ۹ام۹۶ قادر به تشخیص ۱۰۰ هدف و درگیر شدن با ۱۲ هدف به‌طور همزمان از محدوده ۴۰۰ کیلومتری است.