تصمیم‌سازی در تشخیص درست استراتژی حریف است

به نظر می‌رسد در داخل کشورمان تا حدودی تعریف درست و دقیقی از استراتژی حریف یا دشمن هنوز در نظر گرفته نمی‌شود. به عبارت دیگر به عنوان مثال مفروضاتی به این ترتیب در نظر گرفته می‌شود: 1. ایالات متحده آمریکا در پی مهار توانمندی دفاع موشکی ایران است. 2. واشنگتن در پی مهار غنی‌سازی اورانیوم ایران است و... این مسائل پیش‌فرض‌هایی است که در نظر گرفته می‌شود. باید این پیش‌فرض‌ها را جدی گرفت و بر اساس آن، سناریوهایی را طرح کرد. در داخل کشورمان اجماعی درخصوص استراتژی مشخص دشمن حداقل در سطوح 3 و 4 (نخبگان دانشگاهی و برخی از کارشناسان) وجود ندارد. به عنوان مثال این سوال اساسی مطرح است که هدف اصلی طرف مقابل از موضع‌گیری‌های این‌چنینی چیست؟ در مدل‌های تصمیم‌گیری یا تصمیم‌سازی (مدل احتمالات) چون به‌طور مشخص جواب درستی وجود ندارد، بدترین حالت در نظر گرفته می‌شود. نمی‌شود ساده‌ترین احتمال در نظر گرفته شود. حال باید گفت چرا نمی‌شود سادترین احتمال ممکن در نظر گرفته شود؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت چون منابع و امکانات لازم برای تغییر (خود) در شرایط اضطراری وجود ندارد. لذا می‌بایستی موضع‌گیری کرده و بر روی آن پافشاری صورت گیرد. بنابراین اگر توانستیم پیروز شویم و طرف مقابل امتیاز بیشتری نخواست، با هزینه کم به هدف رسیده‌ایم. اما اگر به عنوان نمونه طرف مقابل با استراتژی تغییر رژیم جلو آمده باشد اما طرف دیگر خود را برای توان دفاع موشکی آماده کرده باشد، بدون شک گزینه رژیم چنج برجسته می‌شود. دلیل آن هم کاملا روشن است چون امکانات مقابله با آن را (به علت اشتباه محاسبات در تصمیم‌سازی و در نهایت تصمیم‌گیری) ندارد. متاسفانه چارچوب نظری و عملکرد در داخل کشور از نظم آنچنانی برخوردار نیست. لذا حداقل در سطح 3 و 4 نمی‌شود به تصمیم و برداشت درستی از رفتار شناسی و حرکات حریف و همچنین استراتژی نهایی آن رسید. به عنوان مثال برخی از کارشناسان بر این نظر هستند که آمریکایی‌ها به دنبال تغییر رژیم در ایران هستند. در پاسخ عده‌ای دیگر اینگونه مطرح می‌دارند که رفتار اعمالی واشنگتن با این هدف همخوانی ندارد. عده‌ای دیگر از کارشناسان بر این نظر هستند که آنها در پی مهار توانمندی دفاع موشکی کشورمان هستند. حال به عنوان مثال در پای میز مذاکرات احتمالی اگر با مفروض توان دفاع موشکی جلو رویم اما آنها در پای میز مذاکرات احتمالی مطرح دارند که ما اصلا به دنبال رژیم چنج هستیم، در آنجا نمی‌شود تغییر موضع داد. بنابراین مساله بر سر این (تشخیص درست استراتژی حریف) است تا نسبت به آن تصمیمات و یا سناریوهای احتمالی درست اتخاذ گردد.
* سفیر اسبق ایران در چین