مسیر ناهموار معاینه فنی خودروهای سنگین

«بریدن ترمز جرثقیل در خیابان هاشمیه مشهد، چهار نفر را به کام مرگ کشاند!» خبر کوتاه بود اما به سرعت در فضای خبری منتشر شد و در شهر دهان به دهان گشت. برخی منابع به صورت غیرمستقیم به نقص فنی جرثقیل مرگ اشاره می کردند و نگرانی درباره چگونگی معاینه فنی خودروهای سنگین و تبعات بی‌توجهی به آن، همه‌گیر شد. تعداد زیادی از شهروندان معتقدند: «وقتی در شهر و جاده از کنار خودروهای سنگین عبور می کنی، هرلحظه می‌ترسی مبـادا اتفاقی از جنس حادثه جرثقیل خیابان هاشمیه یا کامیون‌های بزرگراه امام علی(ع) رخ بدهد». روی همین حساب، امروز به بررسی ساز و کــار نظارت بر معاینه فنی خودروهای سنگین می‌پردازیـــم.
رانندگان خودروهای سنگین برای انجام معاینه فنی خودرو بی‌رغبت هستند، چون...
معاینه فنی خودروهای سنگین، مسئله‌ای است که بنا به اذعان برخی کارشناسان، معمولا از سوی برخی رانندگان این خودروها نادیده گرفته می‌شود و همین سهل‌انگاری، گاهی باعث رقم خوردن حوادث غیرقابل جبران در خیابان‌ها و بزرگراه‌ها و جاده های بین شهری می شود. «جواد وحدتی‌فرد» معاون حمل و نقل اداره کل راهداری خراسان‌رضوی، یکی از کسانی است که به انجام نشدن معاینه فنی خودروهای سنگین و نبود گواهی تایید فنی، انتقاد دارد و ضمن تاکید بر ضرورت انجام معاینه فنی، می گوید: «شکی نیست که انجام معاینه فنی خودروها، به‌خصوص خودروهای سنگین، یکی از روش‌های موثر برای جلوگیری از حوادث رانندگی است اما متاسفانه بنا به دلایلی، گاهی رانندگان این خودروها حاضر به مراجعه به مراکز معاینه فنی نمی شوند. یکی از دلایـل بی‌رغبتی رانندگان، کمبود تعداد مراکز معاینه فنی خودروهای سنگین در استان است. هم اکنون خراسان رضوی با وجود تردد زیاد خودروهای سنگین، تنها 11 مرکز معاینه فنی دارد که چهار مرکز در مشهد قرار دارند و این تعداد، پاسخ گوی نیاز خودروهای تمام استان نیست و بخش خصوصی هم به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی، حاضر به راه اندازی مراکز معاینه فنی نمی شود. در نتیجه تعداد زیادی از رانندگان خودروهای سنگین استان، مجبورند برای گرفتن گواهی معاینه فنی مسافتی طولانی را طی کنند و معمولا پشت گوش می‌اندازند. از طرفِ دیگر، مشکلات اقتصادی هم در این میان بی تاثیر نیست؛ چون معمولا افــراد پس از معاینه فنی باید هزینه زیادی برای تعمیرات صرف کنند و روی همین حساب، رغبتی به انجام آن ندارند».
از هر 5 خودروی سنگین استان، یکی در معاینه‌فنی رد می‌شود


وحدتی فرد در ادامه، به نکات قابل‌تاملی در زمینه معاینه‌فنی خودروهای سنگین اشاره می‌کند و می‌گوید: «طبق آمار مراکز معاینه فنی خودرو، از هر پنج خودروی سنگین استان، یکی در معاینه فنی رد می شود و باید تعمیر شود. منتها این وسط، دو مشکل وجــود دارد که الزام به انجــام این تعمیرات را سخت می‌کند. آن‌هم این که اگر چه ما معمولا به خودروهای سنگین فاقد گواهی معاینه فنی، سند حمل بار نمی دهیم اما بعضی از این خودروها برای گرفتن سند حمل بار مراجعه نمی کنند و بدون سند حمل در شهر و جاده‌ تردد می کنند و متاسفانه پلیس راه هم سندهای حمل بار را چک نمی کند و همین، یک راه فرار از انجام معاینه فنی و در نهایت نقص فنی خودرو است که باعث بروز حوادث می شود. در کنار این، تا وقتی که شرکت های بیمه بدون توجه به برگه معاینه فنی، بیمه خودروها را صادر می کنند، رانندگان بدون معاینه فنی و با خیال راحت تردد می کنند و متاسفانه توجه به این موضوع، تقریبا در حد صفر است».
شایعه معاینه‌فنی‌های صوری، واقعیت دارد؟
وقتی با معاون حمل و نقل اداره کل راهداری استان، این ادعا را که «در تعدادی از مراکز معاینه فنی خودروهای سنگین، معاینه فنی بدون بازدید فنی و به‌شکل صوری انجام می شود» مطرح می‌کنم، می‌گوید: «من این ادعا را رد می کنم؛ زیرا نظارت‌های دقیقی در این زمینه توسط نرم افزارهایی که در مراکز معاینه فنی نصب شده است، وجــود دارد و از زمانی که خودروی سنگین وارد مرکز می شود، با خوانش پلاک خودرو، سیستم به صورت دقیق مراحل چک و صدور معاینه فنی را زیر نظر می گیرد و همین موضوع، باعث جلوگیری از صدور صوری معاینه فنی می شود. از طرفی بازدیدهای محسوس و نامحسوسی که ما از روند صدور معاینه فنی داریم و برخورد با تخلفات احتمالی، این ادعــا را رد می‌کند».
نبود کنترل از سوی پلیس را رد می‌کنم اما باید رانندگان هم احساس‌مسئولیت کنند
در ادامه، به منظور بررسی اقدامات انجام شده توسط پلیس‌راه استان برای برخورد با رانندگان خودروهای سنگینِ فاقد گواهی نامه معاینه فنی، با سرهنگ «محمدعلی احسان‌بخش» جانشین رئیس‌پلیس راه استان حرف می‌زنم که ضمن رد ادعا و انتقاد معاون حمل و نقل اداره کل راهداری استان مبنی بر چک نشدن سند حمل بار توسط پلیس راه، توضیح می‌دهد: «پلیس راه همواره به موضوع معاینه فنی خودروهای سنگین توجه ویژه ای داشته و چه در شهر و چه در مسیرهای بین‌شهری، علاوه بر پروانه حمل بار، گواهی معاینه فنی خودروها هم کنترل می شود. ممکن است در برخی موارد پلیس به‌واسطه اولویت‌بندی، معاینه فنی را کنترل نکند اما سند حمل‌بار در هر شرایطی کنترل می‌شود». سرهنگ «محمد علی احسان‌بخش» ادامه می‌دهد: «برای ترغیب دارندگان و رانندگان خودروهای سنگین به انجام منظم معاینه فنی، باید علاوه بر فرهنگ سازی و اعمال قانون، خدمات مناسب هم در این زمینه ارائــه شود. باید تعداد مراکز انجام معاینه فنی استان افزایش یابــد و نهادهای مختلف، امکانات و تسهیلات قابل‌قبولی برای تعمیراتِ پس از معاینه فنی در اختیار رانندگان بگذارنــد. ضمن این که مالکان خودروهای سنگین هم باید برای معاینه فنی خودروی خود جدی تر عمل کنند؛ چون در صورت مشاهده خودرویی بدون گواهی معاینه فنی، جرایم سنگینی شامل حالشان می شود».
در صورت رخ دادن تصادف بر اثرنقص‌فنی  راننده مقصر است و با وی برخورد می‌شود
جانشین رئیس پلیس راه استان در پاسخ به این سوال که «در تصادفاتی که علت، نقص فنیِ ناشی از انجام نشدن معاینه فنی است، علت حادثه  به صراحت ذکر می‌شود؟» می‌گوید: «یکی از وظایف کارشناسان پلیس برای بررسی و مدیریت تصادف‌هایی که پس از آن، وسیله نقلیه قادر به حرکت باشد، این است که خودرو را به معاینه فنی می فرستند و چنان چه نقص فنی علت تصادف باشد، این موضوع را به اطلاع مقام قضایی می رسانیم. در این زمینه آمار جامعی در اسناد پلیس راهنمایی و رانندگی ثبت است و طبیعتا با راننده متخلف برخورد قانونی می‌شود».