روزنامه ابتکار
1398/06/09
ایرانیان تا چه اندازه مزایای برخورداری از بیمه سلامت را در زندگی احساس می‌کنند؟ چتر کوچک بیمه برای جمعیت بزرگ
زهرا داستانیطبق آخرین اظهارات مقامات وزارت بهداشت در ایران، با پیشرفت طرح تحول نظام سلامت در حوزه بیمه و خدمات درمانی درحال حاضر پوشش بیمه‌ای مردم به ٩٣ درصد رسیده است. گرچه همچنان ٧ درصد مردم زیر پوشش هیچ بیمه‌ای قرار ندارند اما آمار سطح پوشش بیمه در ایران به بالاترین حد خود در طول عمر فعالیت بیمه‌ها در ایران رسیده‌اند. با این حال اما آنچه حائز اهمیت است، این است که همچنان مردم از نظر کیفی وجود بیمه‌ها را در روند سلامت خود احساس می‌کنند، هرچند بیمه روی سر نظام سلامت ایران سایه افکنده و خرج بسیاری را روی دست دولت و بیمارستان‌ها قرار داده‌اند.
به طور حتم، بالا رفتن سطح پوشش بیمه در ایران، حاصل اجرایی شدن طرح تحول نظام سلامت در دولت یازدهم است؛ طرحی که در دولت حسن روحانی کلید خورد و همواره به عنوان یکی از دستاوردهای این دولت در تبلیغات انتخاباتی دور دوم ریاست جمهوری او از آن یاد شد. با این حال اما تشکیلات و پایه‌های اولیه آن از اواخر دولت احمدی‌نژاد ریخته شد. بر اساس ابلاغ اساسنامه تشکیل سازمان در تاریخ 22 مرداد91 و بر اساس ماده 38 قانون برنامه پنجم توسعه، با تجمیع سازمان‌های بیمه‌گر کشور، سازمان بیمه سلامت ایران در تاریخ اول مهر سال 91 تشکیل شد تا به این ترتیب خدمات پایه سلامت به طور یکسان به تمامی مردم در قالب یک سازمان ارائه شود. همچنین با ارائه این بیمه قرار بود که همه جمعیت آن زمان ایران که 75 میلیون را شامل می‌شد از یک بیمه پایه‌ای درمانی برخوردار کند و دیگر فردی فاقد پوشش بیمه درمان در کشور نباشد. برقراری عدالت اجتماعی در بخش سلامت، فعالسازی نظام ارجاع و پزشک خانواده و کاهش سهم مردم از هزینه‌های درمان به 30 درصد را نیز می‌توان از مهم‌ترین اهداف بیمه سلامت برشمرد. اهدافی که طی چند سال از اجرایی شدن آن، روز به روز کم‌رنگ‌تر شد و به اقشار خاصی از جامعه محدود شد. اقشاری مانند روستاییان و کشاورزان مناطق محروم.
با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید اما با توجه به اهتمام، استراتژی و رویکرد سلامت محور دولت یازدهم فرصتی فراهم شد تا آحاد مردم از مزایای بیمه سلامت بهره‌مند شوند. پس اجرای طرح بیمه همگانی سلامت رایگان از اردیبهشت سال 1393 آغاز شد که با اجرای این طرح تمامی افراد فاقد پوشش بیمه درمان ساکن در شهرهای بالای 20 هزار نفر جمعیت (روستاییان، عشایر و ساکنان شهرهای زیر 20 هزار نفر تحت پوشش بیمه درمان روستایی نسبت به ثبت نام برای اخذ دفترچه بیمه) با مراجعه به سامانه امید به سلامت نسبت به ثبت نام خود اقدام کردند و در این زمینه بسیاری از افرادی که تحت پوشش هیچ بیمه‌ای قرار نداشتند، امیدوار بودند تا هزینه کمتری برای بیماری خود و فرزندانشان بپردازند. با آغاز این طرح و شروع صدور دفترچه‌های بیمه برای افراد متقاضی، 11 میلیون ایرانی که بیمه نبودند به طور رایگان زیر پوشش بیمه سلامت قرار گرفتند اما این تنها اول راه بود و مسیر برای طرح تحول نظام سلامت آنچنان هموار باقی نماند.
«سر شلوغی بیمارستانهای دولتی» از جمله معایب این طرح بود. هرچند که در ابتدای آغاز طرح سلامت، نسبت به بیمه تامین اجتماعی مراکز محدودتری بیمه سلامت را قبول می‌کردند اما بازهم افراد بیمار می‌توانستند با مراجعه به چندین مرکز درمانی از مزایای این نوع بیمه نیز بهره‌مند شوند. با این حال اما این دلخوشی هم عمر طولانی نداشت و کم کم تعداد زیادی از مراکز درمانی از پذیرش بیمه سلامت امنتاع کردند و بیمه‌شدگان سلامت مجبور شدند با وجود در دست داشتن بیمه سلامت، یا هزینه‌های درمان‌شان را به صورت آزاد بپردازند یا اینکه میان مراکز متعدد سرگردان شوند. سرگردانی بیماران و امتناع مراکز از پذیرش بیمه‌شدگان سلامت اما به جایی رسید که مدیرعامل وقت سازمان بیمه سلامت را مجبور کرد تا اعلام کند که ارائه خدمات به بیمه‌شدگان سلامت فقط در مراکز دولتی انجام میشود. آبان ماه 96 با ابلاغ مصوبه هیئت دولت، نحوه خدمات‌دهی به بیمه‌شدگان طرح پوشش رایگان بیمه سلامت دچار تغییراتی شد و تنها به بیمارستان‌ها و مراکز دولتی محدود شد. بر این اساس از این پس دریافت خدمات درمانی در مطب‌های خصوصی، داروخانه‌های غیردولتی و بیمارستانهای خصوصی برای بیمه‌شدگان طرح مزبور، مشمول پوشش بیمه سلامت قرار نمی‌گیرد. با ابلاغیه جدید دولت بیمارستانهای دولتی در شهرهایی چون تهران که بیشترین افراد زیر پوشش این طرح را دارد و خراسان رضوی با بیش از یک میلیون متقاضی بیمه رایگان سلامت را با چالش روبه‌رو کرد. از آنجا که بیمارستانهای دولتی تنها مراکز درمانی تحت پوشش بیمه سلامت بودند، دارندگان دفترچه‌های بیمه سلامت که خیل عظیمی از مردم را شامل می‌شد راهی این بیمارستان‌ها کرد. بیمارستان‌هایی که به طور معمول بیشتر از بیمارستان‌ها و مراکز خصوصی بیمار پذیرش می‌کردند و حالا با سرازیر شدن دارندگان بیمه سلامت تعداد مراجعه‌کنندگان به آنها چند برابر شده بود.
کمی بعد اما بیمه همگانی سلامت که قرار بود برای تمامی آحاد جامعه باشد و به نوعی در سیستم ارجاع و پزشک خانواده موثر باشد، به اقشار آسیب‌پذیر و یارانه‌بگیران اختصاص یافته است. هرچند که در این سال‌ها برخی از افرادی که به صورت اختیاری تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار داشتند با اجرایی شدن بیمه سلامت، از بیمه اختیاری و پرداخت حق بیمه منصرف شده و بیمه سلامت را برای خود و خانوادشان انتخاب کردند اما به گفته کارشناسان حدود 80 درصد بیمه‌شدگان سلامت را افرادی نیازمند تشکیل داده‌اند. با این حال اما رئیس وقت سازمان بیمه سلامت ایرانیان به موضوع رایگان بودن بیمه همگانی برای تمامی اقشار جامعه پایان داد و بیمه رایگان را تنها شامل پنج دهک درآمدی پایین جامعه و انصراف‌دهندگان از دریافت یارانه دانست. وی شناسایی پنج دهک اول درآمدی را از وظایف ستاد هدفمندی یارانه‌ها اعلام کرد و گفت: براساس مصوبه هیئت دولت تمامی افرادی که پس از بررسی اطلاعات اعلام شده توسط سرپرستان خانوار مشمول دریافت یارانه نقدی می‌شوند باید جزو پنج دهک پایین درآمدی باشند تا بتوانند از خدمات بیمه رایگان نیز بهره‌مند شوند. علاوه بر این افراد، انصراف‌دهندگان از دریافت یارانه نقدی نیز می‌توانند از خدمات بیمه همگانی رایگان استفاده کنند و خود و اعضای خانواده‌شان را به صورت رایگان تحت پوشش بیمه سلامت درآورند.
این اما تنها روی سکه اجرای طرح بیمه سلامت در ایران نبود. طرح تحول نظام سلامت که کار خود را با زیر پوشش قرار دادن رایگان 11 میلیون ایرانی آغاز کرد، نه تنها سبب شلوغی بیشتر مراکز درمانی دولتی، کمبود تخت بیمارستانی، کمبود پرسنل و کارد پزشکی، کاهش سطح رضایت بیماران از درمان و... شد بلکه بیمه‌ها را زیر بار قرض به مراکز درمانی برد. به گفته یونس مظلومی، عضو سندیکای بیمه‌گران ایران، صنعت بیمه ۲۳۰۰ میلیارد تومان از اجرای طرح تحول سلامت زیان دیده است. او با بیان اینکه بیمه‌های تکمیلی در سال ۱۳۹۶ حدود هزار میلیارد تومان در رابطه با طرح تحول سلامت زیان دادند، گفته است: «این یعنی خساراتی که به بیمارستان‌ها، مراکز درمانی و بیمه‌شدگان بابت بیمه‌های درمانی پرداخت شده است. هزار میلیارد تومان بیشتر از حق بیمه‌ای بود که در مجموع از آنها دریافت کرده‌ایم. بر اساس محاسباتی که داشته‌ایم این مبلغ برای سال ۱۳۹۷ حدود ۱,۳۰۰ میلیارد تومان است. این مبلغ در واقع زیان شرکت‌های بیمه از مابه‌التفاوت آن چیزی که دریافت می‌کنند با آن چیزی که پرداخت می‌کنند است.»
گرچه بیمه سلامت در حال پرداخت معوقات سال‌های پیش مراکز درمانی و بیمارستانهای کشور است، اما در حال حاضر با مشکلات اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند. با این حال ایرج حریرچی، معاون کل وزارت بهداشت از پیشرفت طرح تحول نظام سلامت در حوزه بیمه و خدمات درمانی خبر داده و گفته است که درحال حاضر پوشش بیمه‌ای مردم به ٩٣ درصد رسیده است. این آمار از تحت پوشش قرار گرفتن ایرانیان گرچه در طول عمر بیمه‌ها در ایران بی‌سابقه است اما در حالی است که مردم از لحاظ کیفی نمی‌توانند چندان حضی از داشتن بیمه سلامت ببرند و با خیال راحت در زمان بیماری به پزشک و مراکز درمانی رجوع کنند. همه اینها اما در شرایطی است که آثار تحریم‌ها بر نظام سلامت کشور به خوبی قابل لمس است و آمارها حکایت از کاهش مراجعه مردم به مراکز درمانی و افزایش خوددرمانی و خرید دارو بدون نسخه پزشک دارد.
سایر اخبار این روزنامه
ظریف در گفت‌و‌گو با خبرگزای برناما مالزی:
امکان مذاکره مجدد بر سر برجام وجود ندارد
محمدعلی وکیلی
اصلاح‌طلبی قدرت‌محور یا جامعه‌محور؟
«ابتکار» پیامدهای تعلیق پارلمان و بریگزیت بدون توافق برای بریتانیا را بررسی می‌کند
ایرانیان تا چه اندازه مزایای برخورداری از بیمه سلامت را در زندگی احساس می‌کنند؟
چتر کوچک بیمه برای جمعیت بزرگ
معاون استاندار تهران از تک رقمی شدن نرخ بیکاری طی دو ماه آتی خبر داد
کاهش بیکاری با تبلیغات!
پرونده «هنرپیشه» برای همیشه بسته شد
سرانجام عجیب یک استعدادیابی!
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران اعلام کرد
دلایل کاهش نرخ ارز از زبان لاهوتی
«ابتکار» به مناسبت روز «مبارزه به تروریسم» مروری بر برخی اقدامات و ترورهای گروهک‌های تروریستی دارد
سیدحسن خمینی:
فقرزدایی گام بلندی برای رسیدن به «جامعه اخلاقی» است
معاون پارلمانی رئیس‌جمهوری:
مشکلات اقتصادی مراحل پایانی خود را طی می‌کند
