انتشار یک فایل صوتی بحث‌ها بر سر دلایل ساقط شدن هواپیمای تهران- کی‏یف را دوباره داغ کرده است

ابهام دوباره مقابل اطلاع دولت
گروه حوادث: پس از گذشت 26 روز از سقوط هواپیمای اوکراینی انتشار یک فایل صوتی از مکالمات خلبان هواپیمایی آسمان با برج مراقبت درباره دیده شدن نورهای موشک و انفجار در آسمان تهران توسط یکی از خبرگزاری‌های اوکراینی، دوباره بحث‌ها بر سر سقوط این هواپیما و کشته شدن 176 مسافر و خدمه این پرواز را داغ کرده و بر تعداد ابهامات مربوط به این حادثه می‌افزاید. اتفاقی که بر ضرورت خواندن هر چه سریع‌تر جعبه سیاه این هواپیما مهر تایید می‌زند. گرچه هنوز مشخص نیست این جعبه سیاه قرار است چگونه و چه زمان خوانده شود.
هنوز جدال لفظی میان ایران و اوکراین بر سر نحوه خواندن جعبه سیاه هواپیمای ساقط شده اوکراینی در آسمان تهران پایان نیافته بود که دوباره انتشار یک فایل صوتی این جدال را دوچندان کرده است. گرچه تا پیش از این دلیل، این جدل ارسال یا عدم ارسال جعبه سیاه این هواپیما به اوکراین یا کشور سومی چون فرانسه بود، اما حالا انتشار یک فایل صوتی توسط یکی از خبرگزاری‌های اوکراینی اختلاف‌ها بر سر سرنوشت تنها بازمانده پرواز اوکراینی را میان ایران و اوکراین بیشتر کرده است. تنها بازمانده‌ای که شاید آنچه که بر این 176 نفر در آخرین لحظات زندگی گذشته را بداند و بسیاری از ابهامات را برای خانواده‌های‏شان روشن کند. حالا اما این فایل صوتی ممکن است فرآیند خواندن این جعبه سیاه را طولانی‌تر کند. اما این فایل صوتی چه بوده است؟
روز گذشته اکثر کاربران شبکه‌های اجتماعی درباره یک فایل صوتی صحبت می‌کردند. فایلی که در آن خلبان پرواز هواپیمایی آسمان به زبان فارسی به برج مراقبت می‌گوید که شاهد نور شلیک موشک و همچنین انفجار پس از آن است، ولی برج مراقبت از وجود چنین موضوعی اظهار بی‌اطلاعی می‌کند و سپس ۹ بار تلاش می‌کند تا با خلبان هواپیمای اوکراینی ارتباط بگیرد، ولی پاسخی دریافت نمی‌کند.


واکنش ابتدایی مسئولان در سازمان هواپیمایی کشوری در ابتدا از آنجا که این فایل صوتی در شبکه‌های اجتماعی به عنوان مکالمه خلبان پرواز اوکراینی با برج مراقبت بازنشر شده بود، تکذیب و رد آن بود، اما کمی بعد به تایید این فایل صوتی تغییر کرد.
حسن رضایی‌فر، مدیرکل سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در گفت‏وگو با خبرگزاری مهر با بیان اینکه سازمان هواپیمایی کشوری از انتشار چنین فایلی مطلع و متعجب شده، گفت: «این فایل از مجموعه اسنادی بوده که در تیم مشترک بررسی سانحه هوایی در اختیار گروه کارشناسان اوکراینی قرار گرفته است.»
رضایی‌فر همچنین در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفته است: «انتشار فایل صوتی مکالمه بین خلبان با برج مراقبت جزو اسناد محرمانه به شمار می‌رود و انتشار آن نقض قوانین است، بنابراین این اقدام تیم اوکراین باعث می‌شود که اعتماد ما به آنها سلب شود.» او افزود: «تنها کشوری که دسترسی به مکالمات این هواپیما را داشته است ایران و کشور اوکراین بوده و بر اساس قوانین بین المللی کشور اوکراین حق انتشار این فایل صوتی را نداشته و این اقدام یک کار غیرتکنیکی و غیرمتعارف بوده است.» وی بیان کرد: «حتی دسترسی به این فایل صوتی برای کشور کانادا هم امکان‏پذیر نبوده است و این کشور تنها حق شنیدن این فایل صوتی را داشته است. بنابر این کشور اوکراین اقدامی غیر‏قانونی و غیر‏تکنیکی را انجام داده است.»
او همچنین گفته است: «این اقدام اوکراینی‌ها سبب شد دیگر هیچ سندی به آن‌ها ارائه ندهیم.»
حالا اما با وجود این اظهارات از سوی سازمان هواپیمایی کشوری، رئیس‌جمهوری اوکراین در آن سوی مرزها با تایید صحت فایل صوتی منتشر شده در رابطه با سانحه هواپیمای اوکراینی، بار دیگر خواستار تحویل جعبه‌های سیاه هواپیما به کی‌یف شده است. جعبه سیاهی که براساس آخرین اظهارات مقامات، از ایران خارج نخواهد شد و تلاش برای خواندن آن در ایران ادامه خواهد داشت. محمدجواد ظریف، وزیرامور خارجه ایران گفته است: «ایران طبق مقررات حق دارد که بررسی ها و تحقیقات را خودش هدایت کند. آنها به هر شکلی می خواهند حق ما را نادیده می‌گیرند و امکانات لازم را در اختیار ما قرار نمی‏دهند. بر اساس ضمیمه 13 کنوانسیون شیکاگو از همه طرف‏هایی که باید، دعوت کردیم. آنها هم وظیفه دارند بر اساس درخواست ما ابزار خواندن جعبه سیاه را به ما بدهند، چون از این مدل هواپیما نداشتیم. آنها استنکاف کردند در حالی که حق این کار را نداشتند و ما هم پیگیر این مسئله هستیم.»
گرچه پیش از این مقامات و مسئولان اعلام کردند که قصد ارسال هواپیما به اوکراین را دارند، اما کمی بعد از تصمیم خود منصرف شدند. با این حال، مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری 12 بهمن‏ماه گفته است که مسئولان باید تکلیف این جعبه سیاه را روشن کنند. او گفته است: «همچنین درباره آخرین وضعیت جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی این‏گونه توضیح داد که هم‌اکنون هیچ‏یک از کارشناسان خارجی اوکراینی و کانادایی در ایران حضور ندارند و درخواست خود را برای خرید و واردات تجهیزات مورد نیاز برای بازسازی و خواندن این جعبه سیاه به کشورهای کانادا، فرانسه و آمریکا ارائه داده‌ایم.»
رضایی‌فر ادامه داد: «برخی از این کشورها اعلام کردند که در حال بررسی این درخواست هستند و برخی دیگر نیز گفتند که امکان انتقال این تجهیزات به ایران وجود ندارد.» مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری گفته: «براساس استانداردهای بین‌المللی هیچ کشوری نمی‌تواند بررسی این سانحه را از اختیار ایران خارج کند و براساس قوانین بین‌المللی ایران است که می‌تواند تعیین کند این جعبه سیاه کجا خوانده شود.» وی با تاکید بر این‌که هنوز تصمیمی برای این‌که جعبه سیاه در صورت ندادن تجهیزات از سوی کشورهای خارجی به ایران، در کدام کشور خوانده شود نگرفته‌ایم، گفته است: «اگر تجهیزات لازم را به ما ندهند این مسئولان کشور هستند که تصمیم می‌گیرند چه کاری در ادامه انجام دهیم. رضایی‌فر ادامه داده: «اگر کشورهای خارجی مانند کانادا، آمریکا و فرانسه ادعا دارند که می‌خواهند در زمینه‌ی بازسازی و بازخوانی جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی به ما کمک کنند درخواست ما را برای انتقال تجهیزات لازم به ایران تایید کنند و اگر این اتفاق نیفتد گزارش کاملی از این مسئله به مقامات عالی کشور می‌دهیم؛ چرا که آنها هستند که باید تصمیم بگیرند که این جعبه سیاه چگونه و کجا خوانده شود، چرا که خواندن این جعبه سیاه در ایران یا خارج از کشور مزایا و معایبی دارد و در حال حاضر منتظر جواب از سوی غربی‌ها هستیم.»