یک گام تا لیست سیاه

آرمان ملی: گروه ویژه اقدام مالی روز گذشته بعد از چهار ماه در پاریس تشکیل جلسه داد تا پرونده‌های مهم پیش روی خود و اقدامات برخی کشورها در حوزه مبارزه با پولشویی را به بحث و بررسی بگذارد. حاشیه سازترین پرونده‌های این گروه مالی، پرونده‌های پاکستان و ایران هستند. پاکستان در لیست خاکستری FATF قرار دارد و تلاش داشت تا با انجام 27 اقدامی که از سوی گروه ویژه اقدام مالی برای این کشور طراحی شده، از قرار گرفتن نام خود در لیست سیاه جلوگیری کند. هفته گذشته اعلام شد که براساس بازرسی‌های بازرسان، پاکستان تاکنون به 14 مورد از 27 اقدام برنامه‌ریزی شده از سوی گروه ویژه اقدام مالی عمل کرده و از شانس زیادی برای فرار از لیست سیاه برخوردار است. پرونده ایران اما پیچیدگی‌هایی دارد؛ ایران که پیش از سال 92 در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی قرار گرفته بود، خواست که با انجام تمامی اقدامات مورد درخواست در قالب «اکشن پلن ایران» حضورش در لیست سیاه به حالت تعلیق در آید. جمهوری اسلامی تا پایان سال 97 توانست 39 اقدام از 41 اقدام را به سرانجام برساند اما از آن زمان دو لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تأمین مبارزه تروریسم (CFT) و پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با جرائم فراملی (پالرمو) در راهروهای مجمع تشخیص مصلحت نظام سرگردان مانده تا گروه ویژه اقدام مالی در مهرماه 98 به ایران هشدار دهد که اگر این لوایح تصویب نشوند، جمهوری اسلامی ایران بار دیگر در لیست دول غیر همکار یا همان لیست سیاه قرار می‌گیرد. اکنون مهلت چهارماهه ایران به سر آمده و با توجه به عدم تصویب دو لوایح مذکور، احتمال بسیار زیادی پیرامون ورود نام ایران به لیست سیاه وجود دارد.
    برنامه پیشگیرانه دولت
دولت جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از ورود به لیست سیاه و تشدید فشار اقتصادی بر مردم طی چهارماهه گذشته تلاش کرده تا با تدوین یک دفاعیه حقوقی، اعضای گروه ویژه اقدام مالی را قانع کند تا چهار ماه دیگر به ایران برای تصویب این لوایح فرصت دهند؛ اقدامی که موفقیت آمیز بودن یا نبودن آن طی روزهای آینده مشخص خواهد شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام اما گامی در راستای جلوگیری از روند بر نمی‌دارد. چندي پيش سيدمحمد صدر عضو مجمع تشخيص مصلحت نظام «فشارهای بیرونی» را عامل رفتار این چنینی مجمع عنوان کرد. او  به «آرمان ملي» گفت: «ما که علم غيب نداريم، اما نشانه‌هايي جدي از دخالت سياسي بيروني به مجمع وجود دارد. هر بار که در کميسيون مي‌خواستيم اين لوايح را بررسي کنيم، پيامک‌هاي تهديدآميز شروع مي‌شد. براي خود من بيش از 170 پيامک گوناگون آمد که مشخص است از جايي هدايت صورت مي‌گيرد و مشخص است که جرياني پشت اين پيام‌ها فعال بوده است».
    پیامد  ورود به لیست سیاه
در صورتی که FATF دلایل و دفاعیه‌های حقوقی ایران را رد کند، از همه اعضای خود (شامل ۳۷ کشور) و همه حوزه‌های مالی همسو با FATF (شامل تقریبا همه کشورها) خواهد خواست تا تدابیر تقابلی را که شامل توصیه‌های ۹‌گانه‌ای است، در مورد ایران اعمال کنند. در این صورت اصطلاحا گفته خواهد شد که ایران در لیست سیاه FATF قرار گرفته است. این توصیه‌ها به گونه‌ای است که در صورت اجرا تمام جنبه‌های فعالیت بانک‌های ایران را تحت تاثیر شدید قرار خواهد داد. مثلا از همه نهادهای مالی بین‌المللی خواسته می‌شود که روابط کارگزاری خود با بانک‌های ایران را مورد بررسی مجدد قرار دهند یا اصلاح کنند یا خاتمه دهند؛ دفاتر یا شعبه‌های خود در ایران را تعطیل کنند و به بانک‌های ایران اجازه ایجاد دفاتر و شعب در حوزه خود ندهند؛ تراکنش‌های مالی و روابط تجاری با ایران را محدود کنند؛ نهادهای مالی خود را از کار با طرف‌های ثالث مستقر در ایران منع کنند؛ حسابرسی و نظارت بر نهادهای طرف کار با ایران را تشدید کنند و...؛ در مجموع اعمال تدابیر تقابلی موجب خواهد شد تا کلیه بانک‌ها، حتی بانک‌های کشورهای دوست، به‌خاطر دردسرهای بسیار از خیر کار با ایران بگذرند یا هزینه‌های زیادی را به بانک‌های ایرانی تحمیل کنند. از طرفی نهادهای مالی و اقتصادی در کشورهای دوست ما مانند چین و روسیه دارای منافعی هستند که الزاما و همیشه با منافع و سیاست‌های دولت‌هایشان منطبق نیست. برای نمونه اگر بانکی در چین با ایران همکاری کند و به این خاطر منافع مهمتری را که از کار با برخی از دیگر کشورها کسب می‌کند، از دست دهد، بعید است دولت چین رغبت چندانی داشته باشد که این بانک خود را به خاطر جمهوری اسلامی دچار مشکل کند؛ علاوه بر این، نظام مالی بین‌المللی بیش از پیش در حال ادغام و یکپارچه شدن و وابستگی متقابل اجزاء آن است. به همین دلیل نهادهای مالی به نحو فزاینده‌ای احساس می‌کنند که باید از استانداردهای واحدی تبعیت کنند وگرنه دوام چندانی نخواهند آورد. در چنین شرایطی و با توجه به وجود تحریم‌های آمریکا، عملاً کار کشور در تجارت خارجی به بن بست خواهد رسید.