روزنامه ابتکار
1399/02/11
«ابتکار» پیامدهای سیاسی و اقتصادی کرونا در عربستان سعودی را بررسی می‌کند رویای بر باد رفته شاهزاده
گروه ایران و جهان - سال 2020 به پشتوانه اصلاحات گسترده اجتماعی و اقتصادی محمد بن سلمان، قرار بود سال بهره‌مندی از رویاهای بلندپروازانه شاهزاده باشد، اما به یکباره او با شیوع ویروس کرونا و شوک نفتی حاصل از همه‌گیری این بیماری مواجه شده است.امروز در عربستان حیات مسجد الحرام و مسجد النبی که سال‌های قبل در ماه رمضان مملو از جمعیت بود، به طور بی‌سابقه‌ای خالی از زائران خانه خداست. وزیر بهداشت عربستان اکیداً از شهروندان خواسته تا ضمن دوری از اجتماعات، مراسم‌های مذهبی و افطاری مربوط به ماه رمضان را نیز تعطیل کنند. همزمان در تلویزیون دولتی همه روزه اخباری مبنی بر ستایش از پزشکان و پرستاران پخش میشود و نشان میدهد که چگونه گروه‌های اجتماعی در حال یاری رساندن به شهروندان فقیر با بسته‌های غذایی و بهداشتی هستند.
چشم‌اندازی که محو شد
با این حال رکود ناشی از بیماری کرونا در عربستان، واقعیتی مهم‌تر از صحنه نمایش بیرونی را منعکس می‌کند. سال 2020 برای شاهزاده جوان قرار بود، سال به نمایش گذاشتن ثمره اصلاحاتش باشد. از زیارت اماکن متبرکه تا صنایع جدید و گذار جامعه به سمت فعالیت‌های نوین و بین‌المللی که اوج آن در میزبانی بن سلمان از سران گروه 20 در ماه نوامبر تبلور پیدا می‌کرد. به همین واسطه مهمترین سوالی که مطرح میشود این است که بن سلمان در شرایط کنونی تا چه میزان می‌تواند رویای اقتصادی خود را تحقق بخشد و آیا به راستی تحولات ناشی از کرونا، این سیاست را برای وی امکان‌پذیر خواهد ساخت یا خیر؟
خبرگزاری بلومبرگ در این خصوص گزارش میدهد: همه تلاش‌های او برای خفه کردن منتقدان داخلی، به سکوت وادار کردن جامعه جهانی، تشدید جنگ فاجعه بار با یمن، رقابت نفتی با روسیه، قتل جمال قاشقجی و شکست کارزار تحریمی او در مقابل قطر با تمامی هزینه‌هایش ناشی از اعتماد به نفس کم نظیر او بود، اما در میان این تحولات هیچ کس نمی‌توانست فرا رسیدن بحران کرونا و ضربات ناشی از آن را پیش‌بینی کند.
خلوت بودن مکه و مدینه به عنوان مهمترین اماکن زیارتی و مقدس مسلمانان دقیقاً بارزترین نشانه چالش‌های پیش روی بن سلمان است. این دو شهر از جمله مهمترین قسمت‌های برنامه افق 2030 بن سلمان بود. او قصد داشت در سال جاری میلادی تعداد عمره گذاران را به 15 میلیون نفر افزایش دهد و در سایه بهبود خدمات به زائران، درآمد و رشد اقتصادی فارغ از نفت را به نمایش بگذارد. اما حالا طبق آمارهای ارائه شده، شهر مقدس مکه بیشترین تعداد مبتلایان به کرونا را در عربستان به خود اختصاص داده است.
با این حال ناظران معتقدند برنامه تحول بزرگ اقتصادی او حتی پیش از شیوع ویروس کرونا نیز در معرض تهدید قرار داشت. افزایش قابل توجه تعداد زائران و تقویت بخش خصوصی برای عبور از اقتصاد غیر نفتی و نیز پروژه‌های بزرگی مانند ساختن یک شهر پیشرفته در ساحل دریای سرخ و یک مکان تفریحی، هنری در حومه ریاض، همگی به بودجه‌های عظیم داخلی و نیز سرمایه‌گذاری‌های خارجی وابسته هستند.
در این رابطه آیهام کامل رئیس بخش خاورمیانه و شمال آفریقای گروه اوراسیا معتقد است: هر چند در ابتدا نیز حصول چشم انداز اقتصادی و اجتماعی بن سلمان دشوار به نظر می‌رسید، اما اکنون با توجه به وضعیت کنونی، اجرایی شدن این برنامه تقریباً غیر ممکن است و شاهزاده حالا ناچار به تجدید نظر اساسی در برنامه‌های بلندپروازانه خود است. کامل تاکید می‌کند، هرچند تاثیر کوتاه مدت شیوع کرونا عمدتاً از منظر اقتصادی خواهد بود، اما هزینه‌های سیاسی برای عربستان در بلند مدت نمایان خواهد شد. این کشور پیش از این نیز ناچار به تعدیل مواضع خود علیه ایران و قطر شده و در جنگ یمن نیز پس از پنج سال به صورت یکجانبه آتش‌بس اعلام کرده است.
تهدیدهای پیش روی بن سلمان
اقتصاد عربستان همچنان با تمامی تلاش‌های بن‌سلمان در طول چهار سال گذشته وابسته به نفت است. یک سوم جمعیت کشور را جوانان زیر 35 سال تشکیل می‌دهند و دولت نمی تواند در مقابل چنین پتانسیلی همچنان کارفرمای اصلی باشد. درنتیجه ناچار به ایجاد اشتغال در بخش خصوصی و میدان دادن به زنان است. با این حال پیشرفت قابل توجه در ارتقاء بخش خصوصی و عبور به سمت اقتصاد غیر نفتی با بروز شوک نفتی و نیز شیوع کرونا، تامین بودجه پروژه‌های عظیم این کشور را با مخاطره‌ای جدی روبرو کرده است. تنها برای یک نمونه لازم به ذکر است که برای سال 2020 میلادی، 60 درصد بودجه عربستان بر پایه درآمدهای نفتی مترکز شده است.
اکنون اقتصاد این کشور برای تعادل در بودجه خود به چهار برابر قیمت‌های فعلی نفت نیازمند است و همین موضوع علیرغم تمامی پشتوانه‌های مالی این کشور در جهان، موجبات شکاف عمیق در حاکمیت سعودی‌ها خواهد بود. در این رابطه کارل یانگ پژوهشگر موسسه آمریکن اینترپرایز معتقد است: در چنین حالتی اگر چه خاندان سعودی برنامه‌هایی برای محافظت از مشاغل خصوصی و نیز تخصیص بودجه‌های کلان بهداشتی را در دستور کار دارد، اما حالا آنها با یک وضعیت جدید روبهرو هستند. کاهش درآمد، رشد اقتصادی کند و یک بخش خصوصی تضعیف شده.
همچنین برخی دیگر از تحلیلگران معتقدند که در میانه شیوع کرونا، شاهزاده جوان بیشتر متکی به نقش پدرش شده است؛ با این حال درصورت مهار و از بین رفتن کرونا، تازه چالش‌های اصلی برای وی ظهور خواهد کرد به طوری که ممکن است تمامی تلاش‌های گذشته وی جهت مهار تهدیدهای تاج و تختش در داخل بر باد رفته و وعده‌های محقق نشده او، میراثی از قدرت متزلزل، مشکلات سیاسی و اجتماعی داخلی و نیز تهدیدهای خارجی برای وی به همراه داشته باشد.
سایر اخبار این روزنامه
اولین باری که اولین بار نیست!
بازگشت سینما در ایواین به ایران
محمدرضا ستاری
شوخی برجامی آمریکا
«ابتکار» از دلایل و نمودهای پوست‌اندازی جریان‌های اصلی سپهر سیاست ایران گزارش میدهد
«ابتکار» نگرانی‌های مطرح شده نسبت به سرنوشت بازار سرمایه را بررسی می‌کند
بازار داغ شایعات علیه بورس
«ابتکار» به بهانه احتمال تغییر تقسیم‌بندی منطقه‌ای تهران، دلایل اهمیت و نتایج آن را بررسی می‌کند
«ابتکار» پیامدهای سیاسی و اقتصادی کرونا در عربستان سعودی را بررسی می‌کند
رویای بر باد رفته شاهزاده
مقصر واقعی ماجرای مدرک منتخب تفرش در انتخابات مجلس یازدهم کیست؟
حاشیه دوباره مدرک تحصیلی سیاسیون
عدم تحقق مطالبات کارگری چه تاثیری بر اقتصاد کشور دارد؟
دغدغه‌های تکراری کارگران در روز کارگر
فرمانده نیروی دریایی سپاه خبر داد
دستور رهبر انقلاب برای مسکونی شدن جزایر خلیج فارس
رئیس‌جمهوری در جلسه هیئت دولت :
پیروزی بر کرونا، پیروزی ملت است نه دولت
ایرانِ فردا، پساکرونا
مقصر واقعی ماجرای مدرک منتخب تفرش در انتخابات مجلس یازدهم کیست؟
حاشیه دوباره مدرک تحصیلی سیاسیون
