روزنامه آرمان ملی
1399/03/31
نجوایی با حجاریان
«اصلاحطلبي چارچوب مشخصي دارد، اگر از آنها عدول کنيم، ديگر اصلاحطلب نيستيم». به نظر ميرسد اين سخن دکتر سعيد حجاريان، ميتواند نقطه عزيمتي براي بازسازي جريان اصلاحات تلقي شود؛ اگر و مشروط به آنکه با نگاهي عميق به الزامات زمينه و زمانه، تفسير و تعبير شود. حجاريان خود را نماينده طيف راديکال جريان اصلاحي ميداند، و صد البته در دميدن روح پويايي به جنبش اصلاحي مردم ايران، نقشي پررنگ داشته است، همچنانکه نميتوان از پيامدهاي مخاطرهآفرين راهبردهاي ايشان براي جنبش اصلاحات، چشمپوشي کرد. به عبارتي همچنانکه جهدهاي نظري عميق و راهبردي حجاريان براي اصلاحطلبي، انسجام، جنبشسازي و پيروزي آفريده است، برخي انديشههايش، جسم عزيز و جان روان ايشان را به مخاطره افکنده و براي جسم و جان جنبش اصلاحي نيز مخاطراتي در پي داشته است. اين مقال، مجال نقد و بررسي مزايا و مضار ايدههاي حجاريان عزيز براي جنبش اصلاحي نيست، که نقد او را آنگاه ميتوان اتم و اکمل بهجاي آورد، که بتوان تيغ تيز نقادي را بر انديشه و کنشي که ناجوانمردانه، به سوي او شليک کرد و مغز متفکرش را آماج تير خشونت و واپسگرايي کرد، برکشيد. وانگهي بهنظر ميرسد، از نقطه عزيمت گفتمان اصلاحطلبي و سخن دکتر حجاريان که در بالا آمد، بتوان ترجمه اصلاحطلبي به راديکاليسم صرف و تجارب راديکال تاريخ اصلاحطلبي پس از انقلاب را نقادي کرد.
فهم سياستورزي مصلحانه
دکتر حجاريان، خود از تئوريسينهاي همهجانبهبيني است که در تئوريزه کردن گفتمان اصلاحطلبي و بهرهگيري از تجارب گوناگون در غنيسازي اصلاحطلبي اصيل، نقشي بيبديل داشتهاند. ارجاع مکرر ايشان به تجربه مهم مشروطيت ايراني، سخن گفتن از تکاليف معوقه مشروطيت، آموزههاي مشروطيت براي اصلاحطلبي، نگرش جامعهشناسانه به تحولات سياسي-اجتماعي در ايران، حاکي از آن است که حجاريان بيش و پيش از بسياري از اهل نظر و عمل، بر کنشگري متن و زمينه بنيان و فهم عميق از کانتکست، براي سياستورزي مصلحانه واقف است. از اين رو اصلاحطلبي ايراني در لزوم محافظهکاري عقلبنيان، بهعنوان بستري براي سياستورزي مصلحانه، بيش از هرکس، وامدار سعيد حجاريان است. (مجموعه تاملات آموزنده حجاريان درباره مسائل دموکراسي و توسعه در ايران، در کتاب تازه منتشرشده شاه در شطرنج رندان، قابل دسترسي است). سوال اما اينجاست که آيا حمله حجاريان به محافظهکاري اصيل و پيشنهاد رويکرد راديکال صرف، براي اصلاحطلبي به وقت اکنون، به معناي عبور حجاريان از حجاريان نيست؟ آيا حجاريان راديکال، از حجاريان مشروطهخواه عبور کرده است، يا راديکاليسم ايشان ادامه اصلاحطلبي مشروطهخواهانه اوست؟ بديهي است که نگارنده نقد ايشان بر محافظهکاري مستحيل در /و پيرو قدرت مستقر را بسي منطقي و وارد ميداند؛ بدين معني که سنگين پايان، فرصتطلبان، منفعلان و بيمحتوايان اصلاحطلبنما، در بيخاصيت/تهي کردن اصلاحطلبي از اصلاحطلبي، نقشي اساسي داشتهاند. سخن اما اينجاست که تقليل اصلاحطلبي به راديکاليسم، و نقد اصلاحطلبي از جنس اصلاحطلبي مدنظر مهندس نبوي، نه تنها نقدي دقيق و واقعبينانه نيست، بلکه نميتوان آن را رهاسازي اصلاحطلبي از فرصتطلبي دانست، که بينصيب کردن اصلاحطلبي از مزاياي محافظهکاري مصلحانه اصيل، ميدان دادن به محافظهکاري دگمانديش، تکساحتي کردن اصلاحطلبي و در يک کلام بينصيب کردن کشور از اصلاحطلبي اصيل و ممکن است. تقليل اصلاحطلبي به راديکاليسم توسط حجاريان، آنگاه بيشتر نمايان ميشود که ايشان سياستورزي پراگماتيستي و تجربهبنيان مهندس بهزاد نبوي را از جنس سياستورزي کارگزاران قلمداد ميکند، کاري که رسانههاي کارگزاران بيالتفات به تفاوت مباني نبوي با خود، روي آن مانور ميدادند.
اصلاحطلبي نيازمند طرحي نو
بديهي است که نقطه عزيمت، مباني سياست حضور در عرصه انتخابات و... ، مدنظر مهندس نبوي، با مباني سياستورزي کارگزاران، تفاوتهاي بنيادين دارد. ايشان از منظر دفاع از منافع ملي و منافع کشور در مقابل افراطگرايي ماجراجويان، خواستار استمرار وحدت اصلاحطلبان و اصولگرايان ميانهرو (خردگرايان منافع مليمحور به تعبير دکتر محسن رناني) و حضور در عرصه انتخابات بوده و عدم مشارکت را تقديم عرصه سياسي کشور به افراطيون تعبير ميکنند.
ادامه صفحه11
سایر اخبار این روزنامه
نجوایی با حجاریان
مجلس یازدهم و مشکلات مبتلابه مردم
موج دوم كرونا؛ هرساعت١٠٠نفر
دو روایت متفاوت ازمرگ قاضی منصوری
واكنش ايران و روسيه به قطعنامه شوراي حكام
از شعار مخالفان فائزه تا نظر دستگاه قضایی
قوانين شايد جرم زا هستند؛ بازنگری شود
مردم فاصله گذاري اجتماعي را در موج دوم بيشتر رعايت كنند
قتلهای زنجیرهای دختران در خانه پدری
ممنوعیت واردات پوشاک؛ حمایت از تولید یا ایجاد انحصار برای قاچاقچیان
دو روي يک سناريوي آمريکايي
حنای احمدینژاد دیگر رنگی ندارد
ضرر و زیان مرگ قاضی منصوری متوجه کیست؟