روزنامه شهروند
1399/05/27
اصلاح یا سقوط؟
[سجاد خداکرمی] روند نزولی شاخص کل بازار سرمایه ایران از دوشنبه هفته گذشته کلید خورد؛ روندی که روز گذشته و برای پنجمین روز متوالی هم ادامه یافت و چراغِ قرمز شاخص خاموش نشد. اما در میان تحلیلگران، امتداد ریزش شاخص کل بورس یک معنا ندارد، برخی آن را اصلاح طبیعی بازار می‌دانند و برخی معتقدند به معنای شروع سقوط آزاد شاخص است. پنج شاخص قرمز در پنج روزدر پایان معاملات روز یکشنبه هفته گذشته، شاخص کل بورس تهران در سطح ۲میلیون و ۷۸هزار واحدی قرار داشت، اما از فردای آن روز شیب منفی دامنگیر بازار سرمایه شد. شیب منفی شاخص کل روز دوشنبه با 13هزار واحد افت استارت خورد و شاخص کل به ۲میلیون و ۶۵هزار واحد رسید؛ روز سه‌شنبه با 65هزار واحد افت به زیر ابَرکانال 2میلیون سقوط کرد و به یک‌میلیون و ۹۹۹هزار واحد رسید. چهارشنبه، آخرین روز کاری بازار سرمایه هم افتِ نزدیک ۲۵هزار واحدی، شاخص کل را به یک‌میلیون و ۹۷۵هزار واحد رساند. شروع هفته جدید و افت دوباره نشان داد که موضوع بسیار جدی است؛ آن‌قدر جدی که این‌بار افت شاخص هم رکورد روزهای قبل خود را شکست و با ثبت 72هزار واحد، شاخص کل را به یک‌میلیون و ۹۰۳هزار واحد عقب زد، اما این پایان کار نبود. روز گذشته بدترین عملکرد روزانه بورس در ۶سال اخیر به ثبت رسید و شاخص با افت ۸۹هزار واحدی به سطح یک‌میلیون و ۸۱۳هزار واحد سقوط کرد و این‌گونه رکوردی در سقوط شاخص بورس کشور ثبت شد. این روند البته تصویر دیگری هم داشت و آن هم این بود که مقایسه عدد شاخص در روز گذشته با روز مشابه در ماه قبل نشان داد که شاخص برای اولین‌بار در سال جاری بازدهی منفی ثبت کرد. شاخص بازار سهام یک ماه پیش یک‌میلیون و 840هزار و 700 واحد بود که این میزان روز گذشته با 6هزار و 212 واحد کاهش به یک‌میلیون و 835هزار و 488 واحد تقلیل یافت. مخالفان دولت فرصت را برای حمله مناسب دیدند
بعد از این پنج روزِ قرمزِ شاخص کل، رسانه‌های مخالف دولت دو دسته شدند؛ برخی به تحلیل‌های میانه اکتفا و برخی تلاش کردند دولت را سیبل کنند و همه چیز را به گردن آن بیندازند. سایت مشرق یکی از این رسانه‌ها بود که تلاش کرد حتی واکنش‌های مخالف در شبکه‌های مجازی را هم از دست ندهد. یکی از این واکنش‌ها از سوی سیدناصر موسوی لارگانی، نماینده مجلس شورای اسلامی بود که در این سایت بازتاب پیدا کرد. او در توییتر خود نوشته بود: «اتفاقاتی که در بازار بورس درحال رقم خوردن است، عادی نیست. دولت باید جواب منطقی برای این وضع داشته باشد. نمی‌شود سهامداران خُرد را که عمدتا اقشار عادی مردمی هستند به بورس کشاند و تا ۳۰درصد سرمایه آنان را پودر کرد. در مجلس و کمیسیون اقتصادی پیگیر موضوع خواهم بود.»
خبرگزاری تسنیم نیز تلاش کرد در سو‌گیری خود دولت را تلویحا متهم به سوق دادن بی‌برنامه و بی‌پشتوانه مردم به بازار سرمایه نشان دهد. این خبرگزاری در گفت‌وگویی با عضو هیأت‌مدیره خانه صمت ایران، سقوط قیمت‌های سهام را محتمل خواند و گفت: «حدود ۵میلیون نفر افراد غیرحرفه‌ای وارد بورس و فرابورس شده‌اند.» محمد رسول سماکچی همچنین در ادامه گفت‌وگوی خود با تسنیم اظهار داشت: «سقوط قیمت‌های سهام محتمل است و فعل و انفعالات و افزایش قیمت‌ها نشان می‌دهد بورس دچار وضعی حباب‌گونه و کاملا غیرواقعی شده است.» این خبرگزاری واکنش توییتری احسان خاندوزی، نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس را نیز بازنشر داد؛ توییتی که روز یکشنبه نوشته شده بود و می‌گفت: «هفته قبل با اظهارنظر وزیر اقتصاد در برابر وزیر دیگر، بورس منفی شد. دیروز هم با یک تصمیم بانک مرکزی منفی‌تر شد. نوسان و ریسک در ذات بورس است اما نه آن نوسانی که محصول تشتت سیاست‌گذار و شکست هماهنگی باشد. پیشنهادم برای الاکلنگ بورس و بانک «شورای ثبات مالی» است بر فراز دو بازار.» دولتی‌ها و برخی کارشناسان رفتار بازار را طبیعی می‌دانند
خبرگزاری دولتی ایرنا اما برخلاف برخی رقبای رسانه‌ای خود که در روزهای گذشته در اردوگاه رقیب دولت سعی داشته‌اند با گرفتن گفت‌وگو‌ها و تحلیل‌های سویه‌دار دولت را مقصر وضع فعلی بورس بدانند، افت شاخص در روزهای گذشته را ماحصل رفتار طبیعی بازار دانست. بر همین اساس این خبرگزاری روز گذشته در گفت‌وگو با یک کارشناس بازار سرمایه نوشت: «اصلاح در معاملات به معنای ریزش شاخص بورس نیست.» هومن عمیدی، کارشناسی که ایرنا با او گفت‌وگو کرد در ادامه گفت: «سیاست دولت در حمایت بازار سرمایه کوتاه‌مدت نیست و دولت به دنبال این است تا سهامداری را به مردم در این بازار آموزش دهد که عرضه صندوق ETF در ترویج این خواسته دولت موفق بوده است.» او افت شاخص کل را اصلاح دانست و گفت: «اصلاح اخیر شاخص بورس در بازار ناشی از عواملی متعدد است. رسیدن شاخص کل به سطح مقاومت 2میلیون واحد، عبور از آن و نفوذ در این کانال می‌تواند بیانگر تفسیر تکنیکالی حرکت شاخص کل در این مدت باشد. سیاست‌های دولت در مورد بحث ارز همچنان برای بازار دارای ابهام است اما رشد قیمت دلار نیمایی تا مرز ٢٠هزار تومان باعث شد تحلیلگران و فعالان بازار سرمایه نگرش خود را نسبت به بازار سرمایه تغییر دهند و با اهداف بلندمدت به سمت خرید در این بازار پیش روند.»
در تأیید این رویکرد روز گذشته معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار هم ضمن شایعه‌دانستن حمایت‌نکردن دولت و مجلس از بازار سرمایه، این موضوع را رد کرد و گفت: «رئیس‌جمهوری از مردم برای حضور در بازار سرمایه دعوت به عمل آورده و نمایندگان مجلس نیز به صورت مستمر پیگیر وضع بازار سرمایه هستند.» محمدحسن ابراهیمی سروعلیا ضمن بیان مطلب بالا افزود: «بازار سرمایه متشکل از روندهای صعودی و نزولی است و این مسأله به‌طور پیوسته در بورس اتفاق میافتد.» او ادامه داد: «با این حال، برخی از سهامداران تازه‌وارد که در روزهای صعودی بازار به آن پیوسته‌اند، تجربه روندهای نزولی را نداشته و با مشاهده کاهش قیمت سهم اقدام به فروش می‌کنند که این شیوه هیجانی به نفع آنان نیست.» ابراهیمی سروعلیا، همچنین اظهار داشت: «عموم سهامداران به نوسانان طبیعی بازار سرمایه توجه دارند و به‌طور معمول در این شرایط برخی حرفه‌ای‌ها اقدام به خرید سهام هم می‌کنند.»
معاون سازمان بورس درنهایت گفت: «اکنون متغیر منفی خاصی در اقتصاد کشور وجود ندارد که بخواهد منجر به روند نزولی شدید در بازار سرمایه شود و آنچه شاهد آن هستیم، بخشی از فرآیند طبیعی بازار برای اصلاح قیمت‌هاست.»
این تحلیل‌ها البته درشرایطی ابراز میشود که دولتی‌ها از هفته گذشته در بالاترین سطوح به وضعیت قرمز بازار سرمایه واکنش نشان دادند. معاون اول رئیس‌جمهوری یکی از اعضای ارشد کابینه بود که به نظر رفتار بازار را متأثر از اختلافنظرهای اقتصادی در میان مسئولان می‌داند. اسحاق جهانگیری سه‌شنبه هفته گذشته در واکنشی در حساب توییتر شخصی خود نوشت: «اعتماد مردم سرمایه دولت است که تحت هیچ شرایطی نباید آسیب ببیند. اعضای دولت باید به قول‌هایی که به مردم می‌دهند، عمل کنند؛ چون مردم فعالیت‌های‌شان را برمبنای تعهدات دولت تنظیم می‌کنند. نباید برخی اختلافنظرهای جزئی درون دولت برای زندگی مردم و روند جاری اقتصاد کشور ایجاد مشکل کند.»
البته واکنش‌های مذمت‌گونه را هم در این طیف می‌توان سراغ گرفت، چه آنکه روز گذشته یاسر فلاح، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس و اوراق بهادار در استوری اینستاگرامی خود در واکنشی تند به فروشندگان سهام در بورس، رفتار هیجانی آنها را مذمت کرده است. او با هشتگ «نه به رفتار هیجانی در بورس» در استوری اینستاگرام خود نوشته است: «می‌گویند گر صبر کنی ز غوره حلوا سازند. در مذمت رفتار عجولانه و سفارش به صبوری هم مَثَل زیاد است و هم روایت و داستان. این اما در بورس و بازار سرمایه انگار خریداری ندارد. به وقت خرید، صف‌های پرحجم و به وقت فروش صفوف میلیونی. روزهای سرخ‌رنگ گویا آخر دنیا شده. چنان بفروش بفروشی راه میافتد که بیا و ببین. حالا همین‌ها که به وقت اصلاح فروشندگان قهاری‌شدن چند روز بعد در طلوع سبز بازار سهام روزهای قبل‌شان را با قیمت بالاتر می‌خرند. این میشود استراتژی برخی در بورس. در قیمت پایین بفروشند و با قیمت بالا بخرند و پس از مدتی گلایه‌مند از زمین و زمان بورس را رانتی و بدون تحلیل معرفی کنند. نقل‌قولی است که می‌گویند مردم به ندرت کاری که به آن باور دارند، انجام می‌دهند، آنها کار راحت‌تر را انتخاب می‌کنند و بعد پشیمان می‌شوند.»
این‌همه درحالی است که برخی کارشناسان نیز با دولتی‌ها هم‌نظر هستند و رفتار بازار را طبیعی می‌دانند و معتقدند به زودی روند تعادلی به بورس بازخواهد گشت. در همین ارتباط و به‌طور نمونه می‌توان به اظهارنظر سینا سلیمانی، کارشناس ارشد بازارهای مالی و مشاور در شرکت سرمایه‌گذاری تأمین سرمایه نوین اشاره کرد که در تحلیلی ابراز داشت: «به نظر من بازار در روز دوشنبه متعادل خواهد شد و برخی از سهم‌ها، مسیر خود را جدا می‌کنند و مسیر صعودی آنها بازخواهد گشت. اما برخی از سهم‌ها که بدون دلیل رشد کرده و بالاتر از ارزش ذاتی خود قرار گرفته‌اند، کماکان به اصلاح خود ادامه خواهند داد.» حسین خزلی یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه هم در تأیید این نگاه سخن گفت و روز گذشته مثال جالبی برای وضع فعلی بورس ارایه کرد و به بورس‌نیوز گفت: «بازار سرمایه شبیه کوهنوردی است که هرچه در زمان بالارفتن از کوه، سنگین‌وزن‌تر باشد و از شیب تندتر و با سرعت بیشتری، صعود کند، زودتر خسته خواهد شد. حتما باید در فواصلی، استراحت کند، در غیراین صورت مرگ کوهنورد قطعی است. حتی گاهی لازم است کوهنوردان 2 تا 3روز در کوه کمپ زده و استراحت کنند تا بدن‌شان به ارتفاع عادت کند.»
این تحلیل‌ها و گفته‌های متضاد درحالی است که در هنگامه صعودی‌شدن بازار از ماه‌های پایانی سال 98 برخی کارشناسان نسبت به وجود حباب در بازار بورس هشدار دادند و همین پیش‌بینی‌ها سبب شده با افت 250هزار واحدی که طی 5روز کاری گذشته به ثبت رسیده، بسیاری ترسیده باشند که نکند این پیش‌بینی‌ها محقق شده و روند ترکیدن حباب آغاز شده باشد. روندی که اگر آغاز شده باشد، بسیاری از مردمی که بیش از 40هزار‌میلیارد تومان در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند را متضرر خواهد کرد و دولت را در شرایط سخت اقتصادی فعلی که برای بهبود شرایط بودجه‌ای خود خیلی جدی روی بورس حساب باز کرده را هم نا‌امید می‌کند. موضوعی که سهامداران و دولتی‌ها یا باید خوشبینانه با آن مواجه شوند، یا برای بعد از این کابوس احتمالی چاره‌ای بیندیشند.
سایر اخبار این روزنامه
