تنش آبی فقرزاست

مهتا بذرافکن‪-‬ اگرچه کشور دوسال گذشته بارشهای خوبی داشته، اما این بارش‌ها موجب رفع تنش آبی در کشور نشده و هنوز شمار زیادی از روستاها در استان‌های مختلف از خراسان گرفته تا همدان و اردبیل مبتلا به رنج بزرگ تنش آبی هستند.
کم آبی و بی‌آبی بزرگترین تهدید برای پایداری یک سرزمین است چراکه هم زندگی روستایی و هم زندگی شهری را با بحران‌های گاه غیرقابل جبران مواجه می‌سازد. مهاجرت سرگردان و سرانجام حاشیه نشینی در شهرها یک انتخاب ناگزیز برای روستاهای
درگیر است.
در سال‌های اخیر دلیل غالب حاشیه نشینی‌ها از بین رفتن معیشت روستایی به خاطر


کم آبی و ازبین رفتن بستر اشتغال از یک سو و نبود حداقل رفاه مانند دسترسی به آب سالم و برق و آموزش در مقاطع تحصیلی بعداز ابتدایی در روستااز سوی دیگر است.
از بین رفتن معیشت روستایی و پیامدی چون حاشیه نشینی هزینه‌های گزافی را متوجه شهرها و بطور کلی حکمرانی می‌کند. در نتیجه برای جلوگیری از حاشیه نشینی باید از مسئله مهمتر یعنی خالی شدن روستاها و فقرزایی شروع کرد. در این مورد هم پیشگیری نه تنها بهتر از درمان است، بلکه
پر از برکت و ارزش افزوده هم برای مردم و هم برای سیستم حکمرانی است.
راه حل بلندمدت البته برنامه ریزی در حوزه آب برای پایدار کردن منابع آب است که بخشی از آن غیرقابل پیش‌بینی و بسته به بارش است و بخش دیگر آن با سرمایه‌گذاری بر روشهای آبخوانداری و آبخیزداری و احیای روشهای سنتی چون قنات، گوراب و آب انبار و.. میسر است که زمانبر است.
اما یک راه حل کوتاه مدت تغییر محور معیشت متکی به آب و «ایجاد اشتغال و درآمد زایی» بدون اتکا به منابع آب است. یکی از پایدار‌ترین راهها این است که می‌توان روستاهایی را که منابع آب شان به تحلیل رفته و معیشت و درآمدشان آسیب دیده را با استقرار صنایع تبدیلی و تکمیلی محصولات کشاورزی (اعم از کشاورزی دامداری، شیلات و گیاهان دارویی) به حلقه بعدی روستاهای دیگری که درحال تولیدند تبدیل کرد و با ایجاد اشتغال پایدار متناسب با زندگی روستایی تاب‌آوری را افزایش داد.در این مدل کشت و تولید در یک استان صورت می‌گیرد و درآمدزایی می‌کند و صنایع تبدیلی و تکمیلی در قالب کسب و کارهای خرد
در جایی دیگر.
چرا هنوز بخش زیادی از زعفران، زرشک، عناب، ادویه جات، خرما و گیاهان دارویی ما خام فروشی و فله فروشی می‌شود؟ چرا برخی از کشورها با کمک دلالان محصولات روستایی ما را با ارزان‌ترین قیمت غارت می‌کنند و به نام خودشان برندسازی کرده و بازارهای جهان را تسخیر می‌نمایند؟ اینها ظرفیت‌هایی است که درصورت توجه و سرمایه‌گذاری می‌تواند
از یک سوروستاهای خشکیده و گرفتار در تنش آبی ما را از فقر و تخلیه شدن نجات بخشیده و به چرخه اقتصاد مولد بازگرداند و از طرفی شهرها را از حاشیه نشینی و پیامدهای آن تا حدود زیادی در امان نگه دارد.
اگر بجای پرداخت تسهیلات بی‌هدف، مشکل زا
و بدهکارکننده؛ برنامه ریزی بگونه‌ای باشد که کارآفرینان و سرمایه گذاران با اتکا به توانایی جوانان تحصیلکرده و نیروی کار روستا به میدان آیند و بصورت غیرمتمرکز عمل کنند، روستاهای کشور می‌توانند تنگناهای یکدیگر را پوشش داده و با استفاده از ظرفیتهای شان زنجیره تامین هم شوند و همدیگر را تکمیل کنند. این امر به ایجاد اشتغال پایدار و فقرزدایی منجر شده و در نتیجه علاوه بر ایفای نقش موثر در اقتصاد کشاورزی، از مهاجرت سرگردان و تخلیه روستاها و
حاشیه نشینی پیشگیری می‌گردد.