روزنامه ابتکار
1399/06/18
زباله‌گردی نشان از زخم عمیق و فقری ویرانگر بر پیکر شهر دارد هیچ؛ سهم کودکان زباله‌گرد از طلای سیاه
تناقض عجیبی است بین چهره پاک و معصوم کودکان با تلی از زباله‌های کثیف و چرکین؛ بین جثه‌های کوچک و سبک با بزرگی و سنگینیِ بارِ زباله و بین رایحه خوش کودکی با بوی بد زباله؛ بین وعده و وعیدهای ساماندهی کودکان زباله‌گرد و بکارگیری دوباره و دوباره آنها در امر زباله‌گردی و غفلت از این کودکان محروم.زباله‌گردی نشان از زخم عمیق و فقری ویرانگر بر پیکر شهر دارد، زخمی که هر از چندگاهی سر باز می‌کند و داغی تازه بر احساسات افکار عمومی نشان می‌گذارد، با این همه دست‌اندرکاران امر و حتی شهروندان، مسئولیت و وظیفه خود را در قبال این کودکان به محاق فراموش سپرده‌اند؛ شاید بسیاری از لایه‌های زباله‌گردی از زندگی کودکان میان دپوی آت و آشغال‌ها در گاراژها و سماجت پیمانکاران بر استثمار کودکان زباله‌گرد برای بسیاری از شهروندان پنهان باشد اما نمی‌توان چشم خود را روی کودکانی که تا کمر در سطل‌های زباله خم می‌شوند، بست؛ کودکانی که بسیاری از کارشناسان آنها را آخرین حلقه از مافیای زباله یا همان «طلای سیاه» می‌دانند.
به گزارش ایرنا، این لایه‌های پنهان، گاه و بیگاه با حادثه‌ای تلخ، زشتی خود را به جامعه نشان می‌دهند مانند همان اتفاقی که چند سال پیش برای دو کودک به نام‌های «احد» و «صمد» افتاد؛ دو کودکی که در یکی از گاراژهای تفکیک زباله در حاشیه کرج، زنده در آتش سوختند.
آن روزها رسانه‌ها آنها را با نام «احد» و «صمد» می‌شناختند؛ این دو برادر همراه پدرشان کار جمع‌آوری ضایعات می‌کردند، یک روز سرمای دی ماه به جان کودکی‌شان می‌افتد و آنها برای فرار از سوز سرما شعله بخاری آلونک‌شان را بالا می‌کشند، شعله‌ها باعث انفجار کپسول کنار بخاری می‌شوند و پدر هر چه تلاش می‌کند نمی‌تواند دو کودکش را از زیر زبان شعله‌ها بیرون بکشد.
این تراژدی بار دیگر طی چند ماه گذشته تکرار شد؛ دو کودک به نام‌های «مهدی» و «مسلم» که به کار جمع‌آوری ضایعات مشغول بودند کار در منطقه ملاشیه شبانه دچار حادثه شدند و جان باختند.
اما چرخه این تراژدی خیال قطع شدن ندارد زیرا ۳۱ مرداد امسال نیز یک کودک کار در منطقه کوت عبدالله اهواز به وسیله خودرویی زیر گرفته شد و جان باخت. به گفته شاهدان عینی در این حادثه، کودک ۱۱ سالهای به جمع‌آوری کارتن و مواد پلاستیکی می‌پرداخت.
زباله‌گردی، بدترین شکل کار کودک
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان درباره کودکان زباله‌گرد می‌گوید: کار کودک یک آسیب اجتماعی است و با توجه به اینکه ایران در مرحله گذر از توسعه است، آمار کودکان کار در کشور زیاد است؛ معضلات موجود در کشور مانند نبود اشتغال مناسب، فقر، مهاجرت داخلی و خارجی، حاشیه‌نشینی و چرخه معیوب اقتصادی باعث میشود که کودکان مجبور به کار شوند.
مونیکا نادی می‌افزاید: کار کودک به این معناست که به جای اینکه کودکان مورد حمایت و مراقبت قرار گیرند، مجبورند برای تامین معاش خود و خانواده‌شان کار کنند. این مسئله به خودی خود، آسیب‌های دیگری نیز به بار می‌آورد به آن معنا که کودک از حق کودکی، حق‌بازی، حق تحصیل، حق بهداشتی و بسیاری از حقوق خود محروم میشود. همه اینها در حالی اتفاق می‌افتد که در قانون اساسی کشور اولا دولت‌ها ملزم شده‌اند که امکانات عادلانه را برای همه فراهم و فقر و هر نوع محرومیت را رفع کنند و از طرفی بر منع بهره‌کشی از کار دیگران هم تاکید شده است. حتی در قانون کار صراحتا تصریح شده که بکارگیری کودکان در مشاغل سختی مانند زباله‌گردی ممنوع است و مقابله نامه محو فوری بدترین اشکال کار کودک و آیین نامه اجرایی آن را هم داریم که به آن پیوستیم و آن را قبول کردیم. حتی پیمان‌نامه جهانی حقوق کودک نیز دولت‌ها را مکلف کرده که از کودک در برابر کار زیانبار حمایت کنند؛ در واقع ما همه این تصریحات قانونی را داریم ولی همچنان می‌بینیم که کودکان کار می‌کنند و زباله‌گردی به عنوان بدترین شکل کار کودک به وفور دیده میشود.
غفلت طرح ساماندهی کودکان کار از کودکان زباله‌گرد
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان می‌گوید: سال‌هاست طرح‌های به اصطلاح ساماندهی کودکان کار اجرا میشود اما کودکان زباله‌گرد معمولا مشمول این طرح ها نیستند درحالیکه نهادهای مختلف در برابر کودکان زباله‌گرد مسئول هستند؛ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئول اجرای کنوانسیون ممنوعیت و اقدام فوری برای محو بدترین اشکال کار کودک و نظارت بر حسن اجرای آن است یعنی در مقابل کودکان زباله‌گرد وظیفه دارد اما می‌بینیم که اغلب در برابر این وظیفه‌ها می‌گویند که شهرداری بیشتر در این زمینه مسئول است.
نادی با تاکید بر ضعف شدید در مدیریت پسماند شهرداری می-افزاید: شهرداری اذعان می‌کند که برای مدیریت صحیح پسماندها، برنامه‌هایی دارد تا این مسئله در بلندمدت اصلاح شود اما تابه‌حال چنین اتفاقی نیفتاده است. کلا هم مدیریت پسماند را به بخش خصوصی داده است و بر روند اجرایی پیمانکاران خود نظارت دقیق ندارد و حتی مقررات جدید شهرداری هم در این زمینه نتوانسته کارساز باشد. از طرفی شورای شهر هم در قانون اساسی شورای شهر برای این تشکیل شده تا بر تخلفات شهرداری و سازمان‌ها و شرکت‌های وابسته آن نظارت کند اما شاهد هستیم که این نظارت‌ها اجرا نمی‌شود و از سوی دیگر متاسفانه چون آموزش‌های و اطلاعات لازم وجود ندارد، شهروندان نیز مسئولیت زباله‌های خود را برعهده نمی‌گیرند و همه اینها با هم در کنار معضلات اجتماعی و اقتصادی باعث گسترش زباله‌گردی میشود.
ضرورت تامین معیشت کودکان زباله‌گرد
عضو کمیته حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان تنها جمع‌آوری کودکان زباله‌گرد از سطح شهر را کافی نمی‌داند و اضافه می‌کند: کودکان زباله‌گرد از طریق این کار امرار معاش می‌کنند و زندگی آنها تامین میشود. وقتی که کاری را از آنها بگیری چطور می‌توان با آن معاش کودک را تامین کرد پس باید ریشه آن را سوزاند و ریشه اصلی کار کودک فقر و مشکلات معیشتی است. پس لازم است خدمات حمایتی و اجتماعی به کودکان ارائه شود یعنی در مرحله اول کودکان در جایگاهی قرار داده شوند که خدمات و آموزش دریافت کنند و توانمند شوند و از پس زندگی خود برآیند. به رغم وعده‌های که داده شده شاهدیم که همچنان کودکان در ملاءعام، زباله‌گردی می‌کنند.
مدیریت پسماند راه‌حلی برای پایان دادن به کار شاق کودکان
کار برای کودکان کمتر از ۱۵ سال ممنوع است و برای کودکان ۱۵ تا ۱۸ ساله نیز باید کار شایسته باشد که زباله‌گردی جزو آنها نیست، با این همه چه بخواهیم و چه نخواهیم زباله‌گردی در ایران بویژه پایتخت مشاهده میشود و دست‌اندرکاران همراه با مردم با انجام وظایف خود می‌توانند مرهمی بر زخم‌های کودکان زباله‌گرد باشند.
به گفته حبیب‌الله مسعودی فرید معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، گروه کودکان زباله‌گرد به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ گروهی از آنان با پیمانکاران شهرداری کار می‌کنند و گروهی از کودکان زباله‌گرد که کار آنان ضابطه‌ای ندارد.
برای کودکانی که برای پیمانکاران شهرداری کار می‌کنند شهرداری می‌تواند با اصلاح سیستم مدیریت پسماند، ورود جدی‌تری در این زمینه داشته باشد و برای سایر کودکان نیز شهروندان با تفکیک زباله‌های خود می‌توانند، نقش خود را در این زمینه ایفا کنند.
سایر اخبار این روزنامه
آیا تغییرات کتاب‌های فارسی در سالهای اخیر به فرهنگسازی کمک کرده است؟
جاخالی‌های زنگ «فارسی»!
جلال خوش‌چهره
خودنمایی‌های ناکارآمد
در فاصله کمتر از 10 ماه تا انتخابات 1400 نام چه کسانی به عنوان کاندیداهای احتمالی مطرح شده است؟
از پیران سیاست تا مردان رزم
تنش‌های بورس به بازارهای موازی می‌رسد؟
دومینوی تنش‌ها در بازارهای اقتصادی
وزیر نفت: رکورد صادرات گاز شکسته شد
ایجاد 6/2 میلیون بشکه ظرفیت پالایشگاهی با توسعه گازرسانی
زباله‌گردی نشان از زخم عمیق و فقری ویرانگر بر پیکر شهر دارد
هیچ؛ سهم کودکان زباله‌گرد از طلای سیاه
انتقاد رئیس بیمارستان از شیوه بازگشایی مدارس
دانش‌آموزان «عاملِ چرخش ویروس» بین خانواده‌ها خواهند شد
وزیر خارجه سوئیس با رئیس جمهوری و همتای ایرانی خود دیدار کرد
پیام به آمریکا در گفت‌وگو با سوئیس
رئیس قوه قضائیه:
برای دادگاه‌های ویژه اقتصادی، تصویب طرحی جامع را پیگیری می‌کنیم
سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری تشریح کرد
توصیه و پیام ایران به ترکیه و امارات
کاسیس: هدف از سفر به ایران تقویت روابط و ایجاد اعتماد است
دیدارهای دیپلماتیک وزیر امورخارجه سوئیس با مقام های ایرانی
