اصلاح‌طلبان با رهبری پیوند عاطفی برقرار کنند

تصميم‌گيــري بــراي آيــنده جريان اصلاحات در چه وضعيتي قرار دارد؟ آيا قرار است ساختار تصميم‌گيري در جريان اصلاحات تغيير کند؟
هنوز تصميم‌گيري‌ها در جريان اصلاحات به مرحله جدي نرسيده و به احتمال زياد تصميمات در دي يا بهمن ماه گرفته خواهد شد. دو اتفاق نيز در اين زمينه تأثيرگذار بوده است. نخست شيوه ويروس کرونا است که مانع از تشکيل جلسات مي‌شود و دوم نيز استعفاي رئيس و نايب‌رئيس شوراي عالي سياستگذاري جريان اصلاحات است. در سه انتخابات اخير شوراي عالي سياستگذاري مرجع اصلي تصميم‌گيري جريان اصلاحات بوده است. ايــن در حــالي است کــه در شرايط کنوني اين شورا در حــالت بلاتکليفي قرار دارد و هنوز مشخص نيست با چه سازوکاري قرار است به فعاليت خود ادامه بدهد. نکته ديگر اينکه در انتخابات مجلس يازدهم اتفاقاتي رخ داد که جامعه از مشارکت حداکثري عبور کرد و ما شاهد مشارکت حداقلي بوديم. مجلسي که شکل گرفت نيز با چند لايحه به دنبال اين است که رويکرد انتخابات 98 و سازو‌کار تصميم‌گيري در اين زمينه را دائمي و نهادينه کند. اصولگرايان با اهرم مجلس به دنبال اين هستند که به ديگران اجازه ورود و خروج به صحنه انتخابات را ندهند تا شرايط به شکلي رقم بخورد که اين جريان سياسي تمايل دارد. اصولگرايان از اينکه مجلس را در اختيار گرفته‌اند خوشحال هستند و به همين دليل به دنبال به صحنه آوردن کانديداي نظامي خود هستند. در مجلس يازدهم چهره‌هاي نظامي زياد است. به همين دليل نيز اين تصور ايجاد شده است که به احتمال زياد اصولگرايان با کانديداي نظامي به صحنه خواهند آمد.
اصلاح‌طلبــان بــراي ايـنــکه بتــوانند بــا يـک کانـديداي صددرصد اصلاح‌طلب وارد صحنه انتخابات شوند چه برنامه‌اي دارند؟
اين اتفاق در انتخابات مجلس يازدهم تجربه و تمرين شد. در انتخابات مجلس دهم و رياست‌جمهوري سال 96 اصلاح‌طلبان همواره با اين انتقاد مواجه بودند که چرا از گزينه‌هاي اصلاح‌طلب استفاده نکردند. پس از آن نيز مجلس و دولت موفق نشدند مطالبات مردم را محقق کنند و به همين دليل جريان اصلاحات با چالش جدي مواجه شد. به همين دليل نيز اصلاح‌طلبان به اين نتيجه رسيدند که ادامه اين روند به سود جريان اصلاحات نيست و به همين دليل بايد رويکرد خود را تغيير داد. به همين دليل نيز اصلاح‌طلبان تصميم گرفتند در انتخابات مجلس يازدهم تنها با گزينه‌هاي اصلي خود در انتخابات حضور پيدا کنند. در نتيجه هنگامي که گزينه‌هاي مورد‌نظر جريان اصلاحات توسط نهادهاي نظارتي ردصلاحيت شدند تصميم گرفته شد ليست مستقلي به نام جريان اصلاحات منتشر نشود، اما احزاب آزاد باشند که براساس صلاحديد خود اقدام کنند.


در چنين شرايطي حــزب کارگزاران سازندگي ليست انتخاباتي ارائه کرد. در شرايط کنوني نيز اين حزب معتقد به حضور در انتخابات رياست‌جمهوري با هر شرايطي است.آيا در انتخابات رياست‌جمهوري حزب کارگزاران گزينه مستقل معرفي خواهد کرد؟
در هنگام تصميم‌گيري براي حضور در انتخابات مجلس يازدهم قاطبه اصلي جريان اصلاحات معتقد بودند اگر مفهوم انتخابات به معناي واقعي شکل نگيرد، بهتر است در انتخابات مشارکت فعال نداشته باشيم. همين اتفاق نيز رخ داد و تقريبا 230 کرسي مجلس در سراسر کشور وضعيت غيررقابتي پيدا کرد.در چنين شرايطي جريان اصلاحات تصميم گرفت ليست مستقل ارائه نکند اما راه را براي برخي احزاب که تصميم گرفته بودند در انتخابات ليست ارائه کنند باز گذاشت. اصلاح‌طلبان انتخابات را تحريم نکردند و عنوان نشد که ليست ارائه نمي‌کنيم و در انتخابات نيز شرکت نمي‌کنيم. استدلال اصلاح‌طلبان اين بود که به دليل غير‌رقابتي شدن انتخابات جريان اصلاحات با گزينه‌هايي به جز گزينه‌هاي خود در انتخابات شرکت نخواهد کرد و به همين دليل ليست انتخاباتي نيز ارائه نخواهد کرد. امروز هم اصلاح‌طلبان معتقدند تحريم انتخابات راه‌حل مناسبي نيست و راه نجات کشور را بايد در صندوق رأي جست‌و‌جو کرد.هنگامي که قرار نيست انتخابات تحريم شود و شرايط براي ارائه ليست نيز وجود ندارد راه سومي انتخاب شد که احزاب به صورت مستقل ليست انتخاباتي ارائه کنند.راه سوم نيز در عمل نتيجه‌بخش نبود. از قبل مشخص بود که مردم در انتخاباتي که حالت رقابتي ندارد مشارکت نخواهند کرد.
اگــر ايــن اتــفــاق در انتخابات رياسـت‌جمهوري رخ بــدهــد دوباره اصلاح‌طلبان هـمين رويـکرد را در پيش خواهند گـرفت؟
اگر قرار است همين سياست توسط نهادهاي نظارتي دنبال شود به احتمال زياد همان موضع جريان اصلاحات در انتخابات مجلس يازدهم تکرار خواهد شد.به صورت طبيعي ماه عسل انتخابات کشور دو سال طول مي‌کشيد و تا دو سال شرايط براي جريان پيروز مطلوب بود. اين در حالي است که ماه عسل انتخابات 96 تنها شش ماه طول کشيد.اين در حالي بود که ميزان مشارکت در انتخابات 96 بالا بود.مسائل داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي نيز در اين زمينه تأثيرگذار بود. حوادث دي ماه 96 و آبان ماه 98 از جمله اتفاقات داخلي است که نشان‌دهنده وضعيت داخل کشور بود و ازسوي ديگر نيز به قدرت رسيدن ترامپ و تهديدها و تحريم‌هاي که وي عليه ايران تدوين کرد شرايط را سخت کرد. به هر حال آستانه تحمل مردم نيز پايين آمده است. برآورد بنده اين است که اگر سياست‌هاي نهادهاي نظارتي تغيير کند رويکرد اصلاح‌طلبان در انتخابات رياست‌جمهوري آينده مانند انتخابات مجلس يازدهم نخواهد بود. با توجه به شرايط کشور و اتفاقاتي که رخ داده بازگشت اصلاح‌طلبان به شرايط ائتلاف سال 92 و 94 مسدود است و اين رويکرد در دستور کار جريان اصلاحات قرار نخواهد گرفت.در سال‌هاي اخير شوراي عالي سياستگذاري جريان اصلاحات يک واقعيت را رسميت داد. اصلاح‌طلبان در مناطق مختلف کشور دور هم جمع شده بودند اما شکل رسمي پيدا نکرده بود که اين اتفاق با تشکيل شوراي عالي اصلاحات شکل رسمي به خود گرفت. تصميم‌گيري در جريان اصلاحات مبتني بر رويکرد خرد‌جمعي است. به همين دليل نيز اين خرد‌جمعي بايد متقاعد شود که در شرايط کنوني چه تصميمي گرفته شود.
اختلاف سليقه‌هاي موجود در جريان اصلاحات به چه ميزان جدي است؟آيــا ايــن اختلاف سليقه‌ها کار را براي تصميم‌گيري براساس خرد جمعي سخت نمي‌کند؟
امروز برخي از دوستان اصلاح‌طلب معتقدند بايد به هر قيمتي ائتلاف و در انتخابات حضور پيدا کرد. اين در حالي است که عده‌اي ديگري عنوان مي‌کنند جريان اصلاحات مجبور به ائتلاف نيست. جريان اصلاحات قطعا در انتخابات حضور خواهد داشت و موضوع کناره‌گيري يا تحريم انتخابات به هيچ عنوان مطرح نيست. با اين وجود هنگامي که گزينه جريان اصلاحات در انتخابات نباشد چه دليلي براي ائتلاف وجود دارد؟ بنده از تصميم جريان اصلاحات در سال 98 همچنان دفاع مي‌کنم. هنگامي که جريان اصلاحات در انتخابات مجلس يا رياست‌جمهوري کانديدا معرفي مي‌کند به معناي اين است که اين جريان داراي برنامه و گفتمان است و در صورت پيروزي در انتخابات قرار است اين برنامه‌ها اجرا شود.در انتخابات 96 ما به دنبال حمايت مشروط از روحاني بوديم و بنده يکي از افرادي بودم که از اين رويکرد حمايت مي‌کردم. با اين وجود يکي از بزرگان جريان اصلاحات به بنده گفت شرايط براي حمايت مشروط مساعد نيست و نمي‌توانيم به صورت مشروط از ايشان حمايت کنيم. ‌در مجلس خبرگان هجمه شديدي عليه آقاي روحاني به راه افتاده بود. اين در حالي بود که آقاي هاشمي به عنوان نفر اول تهران به عنوان رئيس مجلس انتخاب نشد و در مقابل آقاي جنتي که رأي آخر را در تهران به دست آورده بود به عنوان رئيس انتخاب شد. شرايط به شکلي بود که اگر اصلاح‌طلبان نيز با آقاي روحاني وارد موضوع شرط وشروط مي‌شدند وضعيت به شکل ديگري رقم مي‌خورد.در انتخابات 96 وضعيت بدنه اجتماعي جريان اصلاحات و آراي خاکستري به شکلي بود که ارائه ليست توسط اصلاح‌طلبان يا عدم ارائه ليست تفاوت زيادي نداشت و در هر دو صورت ميزان مشارکت پايين بود. امروز مهم‌ترين وظيفه ما اين است که افکار عمومي از شوراي نگهبان و تصميم‌گيران کشور اين مسأله را مطالبه کند که شرايط براي حضور همه جريان‌هاي سياسي در انتخابات به صورت برابر فراهم باشد. شرايط انتخابات رياست‌جمهوري با انتخابات مجلس متفاوت است. انتخابات رياست‌جمهوري به دليل اينکه همه مردم در انتخاب رئيس‌جمهور نقش دارند نماد جمهوريت نظام است و قرار است اين نماد با جهان براساس درخواست مردم صحبت کند. به همين دليل نيز از اهميت زيادي برخوردار است. اختلاف سليقه در بين اصلاح‌طلبان در دوره‌هاي گذشته نيز وجود داشت.
شرايط کشور و بي‌اعتمادي بخش‌هايي از جامعه و بدنه جريان اصلاحات به چه ميزان اختلافات درون‌گروهي را تشديد کرده است؟
اختلافات در هر سه دوره شکل‌گيري شوراي عالي اصلاحات وجود داشت. در شوراي عالي در حدود30 عضو وجود دارند که اختلاف‌نظر و عقيده در بين اين 30 حزب، طبيعي است. نکته مهم اين است که اين اختلاف‌سليقه‌ها در نهايت به چه تصميمي منجر خواهد شد. تجربه نشان داده اين اتفاق در نهايت در جريان اصلاحات رخ مي‌دهد و جريان اصلاحات به يک جمع‌بندي نهايي خواهد رسيد. برآورد بنده اين است که طي دو ماه آينده يک ساختار تصميم‌گيري که تابلوي جريان اصلاحات در تصميم‌گيري‌هاست، شکل خواهد گرفت. اولين کارکرد اين ساختار نيز ترسيم چشم‌انداز و راهبردهاي آينده خواهد بود. رهبر معظم انقلاب از مشارکت حداکثري در انتخابات صحبت مي‌کنند و بقيه نهادهاي نظام نيز به دنبال همين اتفاق است. بدون‌ترديد مشارکت حداکثري تنها با يک انتخابات رقابتي شکل خواهد گرفت. به همين دليل مطالبه امروز مردم جامعه بايد برگزاري انتخابات رقابتي باشد. جريان اصلاحات نمي‌تواند در جغرافياي سياسي ايران غايب باشد و چنين چيزي امکان‌پذير نيست. معادلات سياسي آينده ايران با حضور جريان اصلاحات راحت‌تر حل خواهد شد. تجربه تاريخي نشان داده اصولگرايان تنها 15 درصد آراي جامعه را اختيار دارند. با 15 درصد رأي نيز مشارکت حداکثري اتفاق نخواهد افتاد.
آيا جريان اصلاحات به دنبال مذاکره مستقيم با رهبري خواهد بود؟
بله، اين اتفاق بايد رخ بدهد و جريان اصلاحات نيز به دنبال چنين رويکردي بوده و به همين دليل در گذشته نيز ديدارهاي بين اصلاح‌طلبان و رهبري صورت گرفته است. جرياني به اهميت جريان اصلاحات بايد بتواند با رهبري نظام به صورت مستقيم در ارتباط باشد و ديدگاه‌ها و راهکارهاي خود را درباره چالش‌ها و فرصت‌هاي کشور بيان کند. بايد شرايطي وجود داشته باشد که بين اصلاح‌طلبان و مقام معظم رهبري يک مراوده و پيوند عاطفي برقرار شود.
آيا اصلاح‌طلبان با گزينه‌هايي مانند آقاي ناطق‌نوري که مورد اجماع و احترام هر دو جريان سياسي است وارد مذاکره انتخابات خواهند شد؟
آقاي ناطق‌نوري اصلاح‌طلب است و اين نکته از مواضع و هزينه‌هايي که تاکنون داده‌اند مشخص است. با اين وجود ايشان هيچ تصميمي براي حضور در انتخابات ندارد و حضور ايشان در انتخابات منتفي است.در برخي جلسات که اصلاح‌طلبان با ايشان برگزار مي‌کنند اين درخواست مطرح شده اما آقاي ناطق‌نوري تصميمي براي حضور در انتخابات ندارد.