روزنامه ابتکار

علیرضا صدقی فاجعه، بحران، اعتماد

یک هفته از فاجعه ساختمان پلاسکو در تهران می‌گذرد. یک هفته‌ای که همه در بیم و امید گذراندند و دستیابی به خبری امیدوارکننده از آتش‌نشانان محبوس در آهن و آتش آرزویی بود که دم‌به‌دم و روز به روز رنگ باخت. شاید از نیمه دوم هفته همه ـ از مدیران تا مردم ـ در انتظار اجساد و پیکرهای آتش‌نشان‌ها و مردم بودند و البته هنوز هم هستند. در هنگامه این مبارزه با انفجار و آتش و دود و آوار، هرم مدیریتی شهر تهران نشان داد که توانایی چندانی در مواجهه با رسانه‌ها و افکار عمومی به وقت بروز بحران‌هایی از این دست ندارد. از زمان وقوع حادثه پلاسکو، تعامل و ارتباط مدیران ستاد بحران تهران با رسانه‌های جمعی در ضعیف‌ترین شکل ممکن قرار داشت. عدم شفاف‌سازی خسارات جانی و مالی حادثه پلاسکو و جلوگیری از ورود خبرنگاران رسانه‌های عمومی به صحنه حادثه، بدون هیچ توجیه منطقی و علمی در دستور کار این مدیران قرار گرفت. بی‌تردید تنها دلیلی که می‌توان برای این اقدام متصور شد عدم اعتماد لازم این ستاد و در راس آن شهرداری تهران به رسانه‌ها بود. رسانه‌هایی که سعی کردند با اعزام خبرنگاران و عکاسان خود به محل حادثه نسبت به پوشش وسیع آن اقدام کنند. با این وصف، فرماندهان میدان از حضور آن‌ها در محل حادثه ممانعت کرده و با انحصار رسانه‌ای سعی کردند تا خبرها با قطره‌چکان رسانه‌های دوست و در بستری مملو از تایید و و تکذیب‌های گاه و بیگاه به مخاطبان چشم‌انتظار و نگران برسد. این رودررویی با رسانه‌ها و عدم اعتماد به آن‌ها تالی فاسدهای متعددی دارد. تبعاتی که نقطه عزیمت آن در عدم اعتماد عمومی شکل می‌گیرد. نمونه بارزی که در همین مدت کوتاه به شدت رخ نشان داد و شبکه‌های اجتماعی و افواه جمعی را مالامال از شایعه‌های ریز و درشت کرد. فارغ از صحت و سقم این شایعه‌ها، باید به چرایی شکل‌گیری آن‌ها و تاثیر ناگواری که بر شرایط زیستی ایرانیان می‌گذارد، نگریست. شایعاتی از این جنس و خبرهای اندک و کم‌اثری که رسانه‌های جمعی از واقعه بازتاب می‌دهند، حکایت از شکافی ژرف و عمیق میان آن‌چه در جامعه شنیده می‌شود و آن‌چه رسانه‌ها واگویه می‌کنند، دارد. هر چه بر عمق و ژرفای این شکاف افزوده شود، میزان اثربخشی و اثرگذاری رسانه‌های رسمی کمتر شده و بازار شایعات داغ‌تر می‌شود. تبعات عدم اعتماد به رسانه‌های عمومی و غیرخودی دانستن آن‌ها در یک فاجعه اجتماعی به این دست موضوعات محدود نمی‌شود و باید انتظار داشت که در هر رویداد دیگری از هر سنخ و جنس، منبع تامین اطلاعات جامعه از جایی غیر از رسانه‌های عمومی باشد. نقطه پایان این عدم اعتماد دو سویه که از مدیران ارشد آغاز شده و به جامعه ختم می‌شود، از میان رفتن باور عمومی نسبت به بازتاب خبری رخدادهای جمعی و در نهایت مواضع حاکمیت است. مدیران ستاد بحران شهر تهران در ماجرای فاجعه ساختمان پلاسکو، خواسته یا ناخواسته جریان افکار عمومی را به سمت و سویی کشاندند که منبع تامین خبر جامعه محلی جز رسانه‌های جمعی باشد و این راهی دشوار را فراروی خود آن‌ها و دیگر سطوح مدیریتی کشور قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد امروز و با گذشت یک هفته از واقعه، مسئولان امر و فرماندهان در صحنه باید چاره‌جویی کرده و در پی ترمیم این اعتماد از دست رفته باشند. اعتمادی که البته نمی‌توان به سادگی دوباره آن را به دست آورد و به دنبال ترمیم سریع آن بود. شاید لازم باشد مدیران بحران کشور تغییرات بنیادی در مشی و شیوه مدیریت بحران را در دستور کار قرار دهند. نقطه آغاز این تغییر بدون هیچ تردیدی آشتی با رسانه‌ها و مطبوعات است. در شرایطی که ابزارک‌های موجود در جامعه هر شهروندی را به خبرنگاری بالقوه تبدیل کرده است، نمی‌توان انتظار داشت تا با ایجاد دیوار آهنین در خبررسانی، مقابل نشت خبر ایستادگی کرد. پس بهتر آن است که با تکیه بر ظرفیت‌های موجود در رسانه‌های عمومی و دارای مجوزهای رسمی به گردش آزاد اطلاعات و چرخه صحیح آن کمک کرده و زمینه ایجاد عدم اعتماد و اطمینان را از میان برداشت.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان تأمین اجتماعی (خراسان)به امید دیدارِ «یسنا» (شهروند)پرونده‌ای که باز است (اعتماد) آمریکا با آتش بازی نکند؛ سلاح‌هایی در اختیار داریم که فکرش را هم نمی‌کنید (کيهان)
سایر اخبار این روزنامه
رییس قوه قضاییه: دستگاه‌ها ایمن‌سازی بناها را بدون فرافکنی و سیاسی‌کاری دنبال کنند سلسه فسادهای معوقات بانکی از کجا آغاز شد؟ بزرگتر از «بابک»! وزیر کشور مطرح کرد لزوم بی طرفی دستگاه‌های اجرایی در انتخابات 96 علیرضا صدقی فاجعه، بحران، اعتماد کارشناسان آسیب های حادثه پلاسکو بر زندگی اجتماعی را بررسی کردند مدیریت شهری در زمانه سیاست‌زدگی نمایندگان تشکل‌های نشر با عدم چاپ روزنامه در یک روز اعتراض می‌کنند افزایش تعرفه کاغذ و سایه آن سرنوشت نخستین انتخابات ریاست جمهوری به کجا انجامید؟ رییس جمهوری که تنها 17 ماه ماندگار شد کارشناسان سیاسی اصلاح‌طلب در مورد کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست جمهوری اظهارنظر کردند سخنگوی وزارت امور خارجه: اجازه بازشدن دوباره پرونده برجام را نمی‌دهیم راز تماس از موتورخانه پلاسکو در گفت‌وگو با یکی از وابستگان درگذشتگان یکی از آن چهار نفر پلاسکو پای قالیباف و رحمانی‌فضلی را به مجلس باز کرد رییس قوه قضاییه: دستگاه‌ها ایمن‌سازی بناها را بدون فرافکنی و سیاسی‌کاری دنبال کنند در نشست خبری بررسی حادثه پلاسکو مطرح شد مراجعه 19 خانواده برای تشخیص هویت