بازار سرمایه روزهای پرنوسانی را تجربه میکند و در کنار دلایل مختلفی که برای این نوسان اعلام میشود، نمیتوان از نقش بازارگردانها غافل شد؛ نهادی که ماهیت وجود آن حفظ تعادل و نقدشوندگی در بازار است اما به نظر میرسد این نهاد در هفته های قبل، از بازارگردانی به نوسان گیری روزانه تغییر شغل داده است! با این حال کارشناسان بر این باورند که بودن آنها بهتر از نبودشان است. بازارگردانان، موسسات و نهادهایی هستند که مسئولیت تنظیم نوسانات قیمت و رساندن آن به سطح واقعی و نیز کنترل ریسک شرکتها را در مواقع بحرانی بر عهده دارند. ماهیت و هدف اصلی بازارگردانی نه کسب سود، بلکه کاهش دامنه نوسانات قیمت و در واقع کنترل ریسک سهام، حفظ نقدشوندگی سهام و تنظیم جریان عرضه و تقاضای سهم در بازار است.

درواقع قابلیت نقدشوندگی مهمترین ویژگی بازار است و بازارگردانی صحیح و به موقع باعث میشود که میزان نقدشوندگی بازار افزایش یابد. بر این اساس وجود بازارگردانها تا حدی برای بازار سرمایه لازم است که شورای عالی بورس طی مصوبهای در ۲۰ شهریور امسال همه ناشران را به داشتن بازارگردان ملزم کرد و بر این موضوع تاکید شد که احتمال لغو پذیرش ناشرانی که بازارگردان ندارند، وجود دارد. با این حال طی روزهای اخیر، انتقاداتی به نحوه بازارگردانی برخی سهمها وارد شده است. گفته میشود در بورس ایران بازارگردان در زمان منفی اقدام به خرید می کند و به محض مثبت شدن، تصمیم به فروش سهام می گیرد. به همین دلیل با چنین اقداماتی بازارگردانی نمی تواند تاثیر مثبت داشته باشد و بیشتر، نوسان گیری رخ می دهد تا بازارگردانی.

از سوی دیگر گفته می شود که بازارگردانها در زمان ریزش بازار با منابع مالی که در اختیار دارند یا اعتبار خود برای کنترل صفهای فروش، سهام خریداری میکنند. طبیعی است که آنها برای تامین وجه نقد خود مجبور به فروش هم هستند و از این رو در بازار مثبت، سهام خود را عرضه میکنند تا دوباره بتوانند با منابع مالی از بازار حمایت کنند و درواقع برخی آن را نوسان گیری تعبیر می کنند. این درحالی است که برخی کارشناسان معتقدند نحوه سیاستگذاری بر همین است تا بازارگردانها نوسان گیری کنند؛ چرا که از منابع مالی کافی برخوردار نیستند و مجبورند سهامی که پیشتر خریداری کرده، برای عملیات آتی خود نقد کنند.

به طور کلی بیشترین نقدی که این روزها به بازارگردانها وارد است، این است که سهمی که می خرند را همان روز نفروشند؛ زمانی که بازارگردان سهمی را در قیمت پایین می خرد و در قیمت بالا می فروشد و به سهم اجازه رشد نمی دهد. به اعتقاد کارشناسان، اگر هدف بازارگردان حمایت از سهم است، باید سهمی که خریداری کرده را به تدریج و طی چند روز بفروشد، نه در همان روزی که خریده است؛ بنابراین نیاز به نظارت روی فعالیت بازارگردانها حس می شود.

در این راستا، روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه در گفت و گو با ایسنا، با بیان اینکه امکان مشاهده فعالیت بازارگردانها وجود ندارد، اظهار کرد: اگر بازارگردان، سهامدار عمده سهم باشد، می توان فعالیت آن را مشاهده کرد، اما اگر جزو سهامداران بالای یک درصد نباشد و زیر یک درصد باشد، فعالیتش قابل مشاهده نیست. وی ادامه داد: به نظر من حقوقی ها بیشتر از بازارگردانها روی جو بازار تاثیر گذاشته اند. به طور کلی فعالیت بازارگردانها از عدم فعالیت آن ها بهتر است. حفظ نقدشوندگی در بازار اولویت بالاتری دارد. البته ممکن است نحوه بازارگردانی تاثیر منفی داشته باشد اما به طور کلی شرایط بازار بیشتر متاثر از عدم رفع ابهامات موجود است که اجازه نمی دهد روند بازار مثبت باشد.