مناقشات بر سر نامگذاری خیابانی به نام استاد محمدرضا شجریان ادامه دارد نشانی حاشیه ها در امتداد یک خیابان

گروه فرهنگ و هنر – حدودا از دو سال پیش وعده نامگذاری خیابانی در پایتخت به نام استاد محمدرضا شجریان از سوی مسئولان شهری مطرح شد. پس از کش و قوس‌های فراوان سرانجام چندی پیش، پس از درگذشت استاد آواز ایران، به این وعده جامه عمل پوشانده شد اما این پایان مناقشات نبود. حالا چند روزی است که برخی تلاش می‌کنند تا چنین اتفاقی عملی نشود.
معمولا تغییر نام خیابان‌ها برای اهالی شهر چندان اهمیتی ندارد، چون همچنان برای تردد و حتی دادن نشانی، از همان نام‌های قدیمی استفاده می‌کنند. این تغییر نام‌ها گاهی حتی با انتقاد اعضای شورای شهر نیز روبه‌رو شده است. نمونه آن اظهارات زهرا نژادبهرام، عضو اصلاح‌طلب شورای شهر تهران است. که تغییر نامگذاری‌های گسترده آن را نافی حفظ هویت شهری دانسته و پیشتر گفته است: «هویت یک منطقه و محله و ساختار یک خیابان و کوچه در طول سالیان سال به وجود آمده؛ اگر قرار باشد یک خیابان جدید، کوچه و گذر و معبر جدید را نامگذاری کنیم، این روش نامگذاری صحیح است اما اینکه با هویت محله بازی کنیم، قابل درک نیست.» او گفته است: «به نظر در این تغییر نام، تنها از شهرداران مناطق، نظرسنجی به عمل آمده؛ همه ما می‌دانیم خانواده‌های برخی از این بزرگان تمایل نداشتند نام عزیزا‌ن‌شان بر در و دیوار شهر باشد و واقعا به ما لطف کردند که اجازه دادند؛ مشکلی که این شکل نامگذاری‌ها دارند، گلایه مردم محلات است؛ آنها می‌گویند هیچ‌کس نظر ما را راجع به تغییر نام محله‌مان نپرسید.» به اعتقاد این عضو شورای شهر، مشکل این کار تنها به به نام‌هایی که برای خیابان‌ها برگزیده می‌شوند ختم نمی‌شود و تمرکز تغییر نام‌ها در مناطق شمالی تهران اعم از ۱، ۲ و ۳ نیز از جمله مشکلات این نوع نامگذاری‌ها است، چرا که اساتید و مفاخر ایرانی متعلق به تمام شهر و حتی تمام کشورند و نباید نام‌شان تنها در مناطق شمال شهر تهران متمرکز شود.
اما به هر حال نامگذاری معابر و خیابان‌های به نام مفاخر علمی، فرهنگی و هنری امری پسندیده و مرسوم در جوامع مختلف است و ایران هم از این امر مستثنی نیست. حدودا دو سال پیش بود موضوع نامگذاری خیابانی به نام استاد محمدرضا شجریان، استاد آواز ایران، که علاقه‌مندان بسیاری از قشرهای گوناگون جامعه دارد، مطرح شد. پیرو این وعده، ۲۷ فروردین ماه سال گذشته اعضای شورای شهر تهران با نامگذاری بلوار فلامک جنوبی و شمالی در منطقه ۲ به نام «محمدرضا شجریان» موافقت کردند. با این حال مصوبه شورای شهر یک هفته بعد ابلاغ شد. در ابلاغیه به شهردار تهران پیروز حناچی تاکید شده بود که اگر این مصوبه تا دو هفته با اعتراض مسئولان امر روبه‌رو نشود لازم الاجراست. پس از گذشت شش روز از ابلاغ مصوبه یعنی دهم اردیبهشت ماه سال گذشته، محسن هاشمی، رئیس شورای شهر در نامه‌ای محرمانه به شهردار تهران از او خواست اجرای ردیف دوم مصوبه شورا که مربوط به تغیر نام خیابان فلامک بود را تا اطلاع ثانوی متوقف کند.
حدودا شهریورماه امسال این نامه افشا شد. علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران درباره نامه منتشر شده پیرامون عدم نامگذاری خیابانی به نام استاد شجریان از سوی رئیس شورای شهر تهران گفت: برداشت رایج چنین شکل گرفته است که، چون آقای هاشمی برای شهردار نوشته‌اند نامگذاری به نام استاد شجریان تا اطلاع ثانوی انجام نشود، پس نصب تابلو و نامگذاری معلق و متوقف مانده است. درصورتی که ماجرا برعکس است. حقیقت ماجرا این است که، با توجه به اینکه بنا به ملاحظات و مصالحی، این نامگذاری نمی‌توانست انجام شود، آقای هاشمی با شهردار مکاتبه کردند تا بار حقوقی مسئولیت عدم اجرای این مصوبه، به گردن شهرداری نیفتد!


پس از درگذشت محمدرضا شجریان در مهرماه امسال بار دیگر موضوع نامگذاری خیابانی به نام او از سوی مسئولان شهری مطرح شد. سرانجام 12 آذرماه، رئیس مرکز ارتباطات شهرداری تهران از نصب تابلوی خیابان محمدرضا شجریان خبر داد. غلامحسین محمدی در پاسخ به انتقادات مدیرعامل خانه موسیقی ایران در مورد چرایی عدم نصب تابلوی خیابان استاد شجریان گفت: بر اساس مصوبه شورای شهر خیابان فلامک در محدوده شهرک غرب در منطقه ۲ باید به خیابان استاد شجریان تغییر نام دهد. مصوبه شورا توسط شهردار تهران برای اجرا به واحدهای ذی‌ربط ابلاغ شده است.
رئیس مرکز ارتباطات شهرداری تهران افزود: در حال حاضر شهرداری تهران در حال تدارک اجرای این مصوبه است و به زودی تابلوی خیابان استاد شجریان نصب خواهد شد.
در نهایت روز 30 آذر در حالی که شجریان دیگر در بین ما نیست، خیابان فلامک واقع در منطقه دو تهران به اسم او تغییر نام داد. اما این پایان کار نبود. تنها چند روز پس از این اتفاق، برخی به صورت خودجوش با حضور در خیابان محمدرضا شجریان (فلامک) اقدام به نصب برچسبی با نام شهید محسن فخری‌زاده روی تابلوی جدید کردند. اقدامی که با انتقادات فراوانی روبه‌رو شد تا جایی که خانواده شهید فخری‌زاده نیز نسبت به آن واکنش نشان دادند. خانواده دانشمند شهید «محسن فخری‌زاده» نیز با انتشار نامه‌ای اعلام کرد: با عنایت به علاقه‌مندی و احترام شهید عزیزمان به هنر و موسیقی اصیل ایرانی و زبان و ادبیات فاخر پارسی به عنوان ارکان جدایی‌ناپذیر فرهنگ غنی ایران اسلامی، هرگونه تغییر در نام‌ها و نمادهای این عرصه دور از اندیشه و سیره آن شهید راه علم و دانش و اقتدار میهن عزیزمان است.
این نامه حاکی است: با تقدیر و تشکر از ابراز احساسات ارادت‌مندان به ساحت شهدای انقلاب اسلامی به ویژه شهید دکتر محسن فخری زاده به استحضار می‌رساند هرگونه تغییر در نام‌ها و عناوین معابر و خیابان‌ها باید از طریق مراجع رسمی صورت گیرد و اقداماتی خارج از رویه‌های جاری، شایسته و به مصلحت نیست.
چهارشنبه گذشته اما عیسی فرهادی، فرماندار تهران مصوبه نامگذاری خیابانی به نام شجریان با مخالفت هیات تطبیق مواجه شد و برابر قانون باید ایراد این هیات توسط شورا رفع و بار دیگر به هیات تطبیق ارسال می‌شد و یا باید در صورت اصرار شورا بر عدم تغییر مصوبه خود موضوع به هیات حل اختلاف وزارت کشور برای تصمیم‌گیری نهایی ارسال می‌ شد. پس از مخالفت هیات تطبیق هیچ یک از این مراحل طی نشده است به این ترتیب شورا هیچ مصوبه‌ قانونی برای اینکه خیابانی به اسم شجریان باشد، برای ما ارسال نکرده است. بر همین اساس تا مصوبه‌ای نیاید و ما آن را تایید و اعلام نکنیم، اقدام در این زمینه قانونی نیست.
وی تاکید کرد: بنابراین شهرداری خلاف قانون تابلو را نصب کرده و نامگذاری هیچ خیابانی به نام شجریان قانونی نیست. از سوی دیگر اگر تابلویی نصب شده باشد و کسی آن را تغییر دهد، باز هم اقدامی خلاف قانون انجام شده است. خلاف اول را شهرداری انجام داده و خلاف دوم را کسی که آن را کنده است، مرتکب شده است.
اما پس از این گفته‌ها علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران در مورد اظهارات فرماندار تهران مبنی بر لزوم طی شدن مراحل قانونی مصوبه شورا برای نامگذاری خیابانی به نام استاد شجریان گفت: کلیه مصوبات شورا به فرمانداری تهران به عنوان دبیرخانه هیات تطبیق مصوبات ارسال می‌شود. اما هیات تطبیق مصوبات که یکی از اعضاء آن فرماندار است، در مقام تایید یا رد مصوبات نیست، بلکه صرفا در مهلت 2 هفته‌ای، می‌تواند نسبت به مصوبه ای اعتراض کند.
وی با بیان اینکه براساس قانون هیات تطبیق 14 روز فرصت دارد تا نسبت به مصوبه ارسالی شورای شهر اعتراض کند و در مقام رد یا تایید نیست، گفت: اگر قانون شوراها را بخوانیم موضوع روشن است. هیئت تطبیق به دو دلیل می‌تواند نسبت به مصوبات شورا اعتراض کند. اگر هیات تطبیق یک مصوبه را خارج از حدود و صلاحیت شورا تشخیص دهد یا مصوبه‌ای را مغایر با قوانین و مقررات فرا دستی بداند، می‌تواند نسبت به این مصوبه اعتراض و نه تایید و رد کند.
وی ادامه داد: اختیارات هیات تطبیق مشخصا در قانون تعیین شده و جایگاه آن‌ها صرفا اعتراض و نه تایید و رد است و همچنین هیات تطبیق قانونا باید با ذکر مستندات بگوید به چه دلیل به مصوبه‌ای اعتراض دارد.
اعطا با بیان اینکه در مورد مصوبات نامگذاری در شورای شهر براساس قانون اصلا نباید این فرآیند طی شود، افزود: دقت داشته باشید که در مورد مصوبات نامگذاری‌ها اصلا فرایند فوق‌الذکر طی نمی‌شود و صرفا جهت اطلاع به فرمانداری ارسال می‌شود و بحث مهلت دو هفته‌ای و اعتراض یا رد و تایید نیز اساسا مطرح نیست. فرماندار نمی‌تواند مکاتبه کند و بگوید دلایل و معیارهای این نامگذاری‌ها چیست.
وی با اشاره به سخن فرماندار تهران درمورد رد مصوبه نامگذاری معبری به نام شجریان گفت: برخلاف مطلب عنوان شده این مصوبه نیز برای هیات تطبیق جهت اطلاع ارسال شده است و به طور کلی رد و تایید و سوال درباره معیارهای نامگذاری، کار فرمانداری و هیات تطبیق نیست.
کشمکش همچنان بر سر نامگذاری این خیابان ادامه دارد. اما آیا نام خیابانی به نام استاد محمدرضا شجریان ماندگار خواهد بود؟