گمانـه‌زنـی درباره نگاه مثبت بایدن به برجام

یک منبع آشنا با تیم‌گذار بایدن در گفت‌وگویی مطرح کرد که تصمیمات و اهداف دولت جو بایدن فقط به بازگشت به توافق هسته‌ای منتهی نمی‌شود.
به گزارش ایسنا به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، یک منبع آشنا با تفکرات تیم گذار جو بایدن رئیس‌جمهور منتخب آمریکا که می‌خواست نامش فاش نشود، درباره تصمیم دولت بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای گفت: اگر ایران به پایبندی کامل به توافق بازگردد، ما هم همین کار را خواهیم کرد. این گام اول خواهد بود. 
این منبع ناشناسی ادامه داد: بازگشت به توافق اولیه «کف رویکرد دولت بایدن نسبت به ایران است نه سقف آن» و «به آن جا ختم نمی‌شود». 
براساس این گزارش، اظهارات این منبع ناشناس در پی این مطرح می‌شود که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ با ناقص تلقی کردن توافق هسته‌ای از آن خارج شد و تحریم‌های متعددی بر ایران اعمال کرد. 


جو بایدن در وعده‌های انتخاباتی‌اش گفته بود که اگر ایران به «پایبندی کامل به تعهداتش» بازگردد، آمریکا هم به توافق هسته‌ای باز می‌گردد. 
اظهارات درباره بازگشت ایران به پایبندی به توافق در حالی مطرح می‌شود که ایران در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تعلل کشورهای اروپایی در عمل به تعهداتشان در راستای پیدا کردن راهکاری کاربردی برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا و عادی‌سازی روابط اقتصادی با ایران، سال گذشته اعلام کرد که در پنج گام تعیین شده و طبق راهکارهای مقرر در توافق هسته‌ای، تعهدات داوطلبانه اش در توافق را کاهش می‌دهد. 
مقامات ایران تاکید کرده‌اند تمام این اقدامات در صورت عملی شدن تعهدات دیگر طرف‌های برجام، بازگشت پذیر است. 
«مجید تخت روانچی» نماینده ایران در سازمان ملل در گفت‌وگو با ایسنا درباره خوشبینی نسبت به جو بایدن اظهار کرد: باید واقع‌بین باشیم و ببینیم وقتی بایدن به کاخ سفید می‌آید آیا به حرف‌هایی که تا الان زده عمل خواهد کرد یا خیر. بعضی از روسای جمهور آمریکا را دیده ایم که در دوره انتخابات یک چیز می‌گویند اما وقتی به کاخ سفید می‌آیند یه جور دیگر عمل می‌کنند. باید دید بازگشت بایدن به برجام کی و چگونه خواهد بود.
این دیپلمات کشورمان خاطرنشان کرد: موضع ما مشخص است؛ این که باید به طور کامل تحریم‌ها را بردارند، اگر این اتفاق بیفتد ما هم به تعهدات‌مان بازمی‌گردیم. ما عجله ای در این کار نباید داشته باشیم. ممکن است دولت جدید آمریکا به هر دلیلی در تاریخ ۲۰ ژانویه و بعد از آن موضعی درباره برجام اتخاد نکند، این مشکل آنهاست. ما نباید تمام مسایل اقتصادی داخلی مان را به این مساله موکول کنیم که بایدن چه می‌کند. تجارت خارجی و داخلی به هم مرتبط هستند اما اینکه بخواهیم صبر کنیم ببینیم او چه تصمیمی می‌گیرد درست نیست. اگر تصمیمش مطابق با آنچه ما اعلام کردیم، بود که بدون پیش شرط و بلافاصله به تعهداتش در برجام باز گردد، مشکلی نیست؛ اگر نه قصد بازی داشته باشند آن وقت ما هم بر همان اساس تصمیم می‌گیریم.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل در پاسخ به این پرسش که فرض کنیم بایدن بعد از تحلیف به سرعت بخواهد به برجام بازگردد در خوشبینانه ترین حالت حداقل دو ماه حداقل زمان نیاز است که در عمل نتیجه این بازگشت به لحاظ اقتصادی و سیاسی خود را نشان دهد، اما الان در جامعه این گونه به نظر می‌رسد جامعه انتظار دارد در ۲۰ ژانویه تحولی اساسی و بزرگ را شاهد باشند. به مردم بگویید باید در ۲۰ ژانویه و روزهای بعد از آن دقیقا منتظر چه چیز باشند؟ اظهار کرد: پیام‌ها به مردم در سطح عالی نظام، هم مقام معظم رهبری و هم رییس جمهور و دکتر ظریف داده شده است. اینکه ما چشم داشته باشیم که در روز ۲۰ ژانویه چه اتفاقی می‌افتد درست نیست. باید کار خودمان را انجام دهیم و منتظر اقدام آنها باشیم. در مجموع معتقدم باید روی کار خودمان تمرکز داشته باشیم.
برای رفع تحریم‌ها یک کلمه کمتر یا بیشتر از اجرای برجام نمی‌خواهیم
تخت روانچی درباره درخواست ایران برای رفع تحریم‌ها گفت: در برجام مشخص است که چه تحریم‌هایی باید رفع شود. ما عین همان را می‌خواهیم اجرا شود. ما یک کلمه کمتر یا بیشتر نمی‌خواهیم، تنها در این صورت است که رضایت ما جلب می‌شود. نه اجازه می‌دهیم برجام مورد مذاکره مجدد قرار گیرد نه اینکه چیزی به آن اضافه شود.
این دیپلمات کشورمان در پاسخ به این پرسش که در هر حال در پنج سال گذشته تغییرات سیاسی، منطقه ای و بین‌المللی زیادی اتفاق افتاده است، جدای از این که در موارد برجامی و تعهدات طرف‌ها هم تغییراتی اتفاق افتاده است، حتی مسئولان ایرانی اعلام کردند که حتما درباره بخش‌هایی از برجام از جمله مکانیسم ماشه تمایل دارند تغییراتی انجام شود، اینکه می‌گوییم مذاکره نمی‌کنیم را کمی توضیح دهید یعنی چه؟ تاکید کرد: ما تا زمانی که دولت جدید آمریکا به تعهداتش برنگردد کارهایی که در حوزه فعالیت‌های هسته‌ای در حال انجام آنها هستیم را ادامه می‌دهیم.
وی ادامه داد: اول باید آنها تحریم‌ها را لغو کنند و برگردند به تعهداتشان و ما هم برگردیم به تعهدات مان، آن وقت در جلسات کمیسیون مشترک برجام درباره مسایل و اجرای برجام صحبت می‌کنیم. اما قویا معتقدم الان وقتش نیست که در این باره صحبت کنیم. توپ الان در زمین آنهاست. فراموش نکنیم که آمریکا بود که از برجام بیرون رفت و تعهداتش را زیر پاگذاشت و دیگران را به اجرا نکردن تعهدات‌شان وادار کرد.
زمان صحبت درباره آینده برجام
این دیپلمات کشورمان گفت: در قطعنامه ۲۲۳۱ کشورهای دیگر هم موظف هستند روابط تجاری و سیاسی خود را با ایران تسهیل کنند. وقتی آمریکا خودش تعهداتش را انجام نمی‌دهد و جلوی کشورهای دیگر را هم می‌گیرد، نقض فاحش برجام و قطعنامه است و در این شرایط آمریکا در موقعیتی نیست که بگوید تکلیف من را روشن کن که در آینده چه کار خواهیم کرد، تا من (آمریکا) به برجام برگردم. حرف ما این است که شما از اول بی خود از برجام بیرون رفتی و الان زمان این نیست که درباره اینکه در آینده چه بحث‌هایی را در چارچوب برجام و کمیسیون مشترک صحبت می‌کنیم، صحبت کنیم. وقتی همه به تعهدات‌شان برگشتند درباره آینده صحبت می‌کنیم.
برگشت آمریکا به تعهدات برجامی‌اش زمان زیادی نیاز ندارد
تخت روانچی گفت: نمی‌دانم چه زمان به جلسات کمیسیون مشترک می‌رسیم، اگر تصمیم سیاسی برای بازگشت به تعهدات‌شان بگیرند زمان زیادی نمی‌برد. بایدن باید تصمیم بگیرد که می‌خواهد از تحریم به عنوان یک اهرم استفاده کند یا خیر. از نظر ما اگر بخواهد از اهرم تحریم‌ها همچنان استفاده کند، ادامه همان سیاست فشار حداکثری ترامپ است. به نظر ما برگشت به تعهدات زمان زیادی نیاز ندارد. شاید کارهایی بروکراتیک بخواهد اما این هم زمان طولانی نیاز ندارد. اگر تصمیم سیاسی گرفته نشود و قصد بازی داشته باشند و بخواهند شرایط را کش دهند و بخشی از تحریم را کنار بگذارند و بخشی دیگر را نه، و همان مواضع ترامپ در دولت بایدن با زرق و برق اجرا شود چه فرقی با قبل خواهد کرد!
وی ادامه داد: به محض اینکه بایدن تصمیم سیاسی خود را گرفت و در اجرا هم صداقت داشت و ما این صداقت را دیدیم و کارها خوب پیش رفت می‌تواند کارهای آنها و ما به سرعت شروع شود.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل درباره تحریم‌های جدیدی که آمریکا علاوه بر تحریم‌های هسته‌ای بعد از خروج از برجام به نام‌های دیگر علیه کشورمان اعمال کرد اما در عمل کمابیش همان تحریم‌های هسته‌ای هستند، اظهار کرد: از نظر ما همه اینها نقض برجام است. در متن برجام است که نمی‌توانید تحریم‌های جدیدی وضع کنید که در اصل همان تحریم‌های قبلی تحت عنوان دیگری است. دیگر اینکه اینها تقلب کردند و آمدند فلان ارگان ما که تحت هسته‌ای تحریم بوده است در قالب تحریم تروریستی آوردند اما اینها نباید این طور بماند. روشن است در برجام که چه تحریم‌هایی باید برداشته شود اگر بخواهند با این مساله بازی کنند مشخص است که علاقه مند به رفع مساله نیستند.
وی در پاسخ به این پرسش که اگر ببینید بعد از مدتی بایدن هم سعی در بازی دادن دارد و تعهدات کامل اجرا نمی‌شود چه تصمیمی اتخاذ می‌کنید؟ گفت: باید در عمل ببینیم چه می‌شود. اما مهم است که تصمیم برای بازگشت به برجام از سوی آمریکا با اما و اگر و شرط و شروط همراه نباشد یا در اجرا شرط و شروط نگذارند. با توجه به سابقه خراب آمریکایی‌ها، آنها باید نشان دهند که صادق هستند.
این دیپلمات بلندپایه گفت: در برجام نوشته شده که روابط تجاری ایران با دنیا باید تسهیل شود، ما همین را می‌خواهیم و این شاید زمان ببرد اما این به معنی آن نیست که آنها در اجرای تعهدات‌شان زمان زیادی دارند. آنها باید تعهدات‌شان را انجام دهند اینکه شرایط عمومی در دنیا به گونه‌ای باشد که تعامل با ایران زمان بر باشد بحث دیگری است. برجام به آنها زمان نداده که تعهدات‌شان را به تاخیر بیندازند یا زمان زیادی را برای اجرای آنها صرف کنند. ممکن است آنها بگویند که مشکلی برای تسهیل روابط ایران با دنیا نداریم اما پشت پرده به کشورها فشار بیاورند که با ایران تعامل نکنند، این یعنی بدعهدی. ما از ابتدا به طرف مقابل اعتماد نداشتیم و برجام هم بر همین اساس نوشته شده است.
وی در پاسخ به این پرسش که با وجود بی‌اعتمادی شدیدی که میان ایران و آمریکا از ابتدا بوده است و در چند سال گذشته بیشتر هم شده است اصلا امکان ادامه بحث حتی بر سر برجام می‌تواند وجود داشته باشد؟ اظهار کرد: واقعیت قضیه این است که وقتی با حکومتی سر و کار دارید که بزرگ‌ترین جنایت یعنی ترور یک فرمانده عالی نظامی ایران را انجام داده است از این رو هیچ اعتمادی به آنها نیست. حتی در دوره اوباما آنها به تعهدات‌شان عمل نمی‌کردند و در دوره ترامپ هم شمشیر را از رو بستند. معلوم است که دیگر اعتماد نداریم. حرف ما به آنها این است که تصمیم سیاسی تان را بگیرند و به میدان بیایید تا ببینیم چه می‌شود.
شرایط فعلی با زمان اوباما 
متفاوت است
تخت روانچی در پاسخ به این پرسش که از نظر شما سیاست خارجی جو بایدن ادامه سیاست باراک اوباماست؟ با تاکید بر این که قضاوت در باره سیاست خارجی بایدن زود است، گفت: علائمی وجود دارد که سیاست خارجی اش چه می‌شود اما برای قطعی صحبت کردن درباره آن هنوز خیلی زود است. طبیعی است در مقایسه با دوره ترامپ آن بد دهنی که او حتی نسبت به هم پیمانانش داشت را احتمالا دیگر شاهد نخواهیم بود یا بیشتر روی چند جانبه گرایی تمرکز می‌کنند که ادامه کار دولت اوباماست، اما اینکه شبیه دولت اوباماست، باید صبر کنیم ببینیم چه می‌شود. بایدن وقتی معاون رییس جمهور بود در مقایسه با اوباما تجربه سیاست خارجی بیشتری داشت و وزن قابل توجهی هم داشت، اگر چه در ادامه، اوباما سیاست خارجی را دست گرفت. تیم فعلی بایدن و افراد تیم سیاست خارجی و امنیت ملی اش، افراد موثر از دوره اوباما هستند اما شرایط فعلی متفاوت از آن زمان است. از این رو نمی‌توان گفت همان سیاست خارجی را ادامه می‌دهد.