تجارت میلیاردی از معتادان

تجارت مواد مخدر بعد از اسلحه و فحشا سومين حرکت پول‌ساز در جهان است. از کلمبيا و مزارع کوکا تا مزارع پهناور کشت خشخاش در افغانستان و گلدان‌ها و باغچه‌هاي پرورش ماري‌جوانا و گُل در تهران و شهرهاي ما، نشان از نابودي انسان‌ها دارد. مرگ تدريجي جوانان در پس‌کوچه‌هاي اروپا تا مخروبه‌هاي کابل و مناطق آلوده تهران، نشان مي‌دهد که مافياي مواد مخدر، جنگ نابرابري را با بشر شروع کرده‌اند. سن اعتياد و ورود آن به‌ جامعه زنان، يکي از اصلي‌ترين نگراني‌ها خانواده شده و به‌رغم مبارزه و جانفشاني‌هاي پليس و نهادهاي مبارزه بامواد مخدر، مافياي توليد مخدر هر ‌روز با نام و ظاهر جديد ماده‌اي را عرضه مي‌کند تا فرزندان ما را فريب دهند. «نخ»، «علف»، «شيشه»، «گل» و «ماري‌جوانا» و حشيش کالاي اين بازار مرگ‌آفرين هستند. بيش از 65درصد از زندانيان، مستقيما درگير با مواد مخدر و سهم قابل‌توجهي از طلاق‌ها ريشه در اعتياد و عوارض ناشي از آن دارند. رسيدن کف سني اعتياد به 14سال فاجعه‌اي است که تهديد جدي عليه نسل‌ها به حساب مي‌آيد. در اين ميان 22سازمان و نهاد دخالت‌گر در زمينه‌هاي مرتبط با مواد مخدر با بودجه‌هاي هنگفت فعاليت مي‌کنند اما چرا نتيجه‌اي مطلوب و ملموس نمي‌گيريم؟ 95درصد از مراکز ترک اعتياد و کمپ‌ها در اختيار بخش خصوصي و بقيه دولتي هستند. نگارنده اين سطور قصد سياه‌نمايي ندارد، اما هشدار مي‌دهد که امروز به معتاد به چشم يک کالاي تجاري نگريسته مي‌شود! چراکه تعداد قابل‌توجهي از آنها به دليل ناکارآمدي پروسه ترک، دوباره به سوي مصرف بازمي‌گردند و بارها با چشمان خود افرادي را ديده‌ام که بيش از 50 بار ترک کرده‌اند. گاهي نيز اخبار تلخي از کمپ‌هاي ترک اعتياد درز پيدا مي‌کند که موجب شرمساري و نگراني فزون‌تر مي‌شود. از سگ‌درماني يعني رها کردن سگ‌هاي درنده به‌طرف بيماران تا کتک‌درماني تا انواع داروهايي که توسط افراد فاقد صلاحيت توليد مي‌شوند، ترفندهايي شناخته‌شده در ترک اعتياد در اينگونه مراکز هستند. بعضي از کمپ‌هاي ترک هيچگونه ضوابط بهداشتي و درماني را رعايت نکرده و توسط مديراني اداره مي‌شوند که تاچند وقت پيش خود از مشتريان پروپاقرص همين کمپ‌ها بوده‌اند. تجارت متادون و نشت آن نيز به بازار آزاد نيز چهره ديگري در ظلم به معتادان و کسب پول‌هاي ميلياردي است. در اين ميان مسئولان کمتر به پيشگيري به عنوان عامل موثر و کارآمد در محور مقابله با اعتياد توجه مي‌کنند. ايجاد تمرکز در سياست‌‌گذاري‌ها و نظارت جدي به مرحله ترک، درمان و پيگيري‌هاي بعد از درمان و اشتغالزايي و کارآفريني براي بهبوديافتگان موانع اصلي در جلوگيري از بازگشت بهبوديافتگان هستند. تکليف معتادان يقه‌سفيد، يعني کساني که به خاطر شغل و درآمد و تغذيه مناسب هيچ‌گاه مورد توجه نيستند و برخي از آنها کوکايين مصرف مي‌کنند (که هرگرم آن دوميليون و پانصدهزار تومان بوده) چيست؟‌ پر واضح است که مشتريان برج‌نشين و داراي درآمدهاي نجومي ربطي به کارتن‌خواب‌ها ندارند. با همه اين توصيفات گاهي احساس مي‌شود که گويا اراده جدي براي مبارزه و ريشه‌کني اعتياد و مواد مخدر در جامعه وجود ندارد. پليس و نيروهاي وابسته در مرزها و شهر‌ها تا پاي جان ايستاده‌اند. قوه قضائيه و دادگاه‌ها به پرونده‌هاي انبوه و مرتبط رسيد‌گي و از اعدام تا زندان و جريمه براساس اندازه جرايم تعيين و اعمال مي‌کنند. پس عيب کار کجاست؟ روشن است که تعدد مراکز تصميم‌سازي، اجرا و فقدان حضور و مشارکت مردم در پيشگيري و مقابله منافذ اصلي در مسير هستند. زيان‌هاي معنوي و مادي به خانواده‌هاي معتادين- از والدين تا همسران و فرزندان- قابل بيان و محاسبه نيستند پريشاني خانواده‌ها، فرار دختران، ترک تحصيل و خروج از خانه پسران تا انحرافات اخلاقي زنان عوارض واضح و جبري موجود در راه خانواده‌ها هستند.