روزنامه ابتکار
1399/12/11
علیرضا صدقی نعل وارونه در میدان سیاست
چندی است که گفت‌وگوهای انتخاباتی در محافل سیاسی ـ به ویژه در محافل متمایل به راست ـ پیرامون حضور یا عدم حضور نظامیان به عنوان رئیس دولت صورت می‌گیرد. گفت‌وگوهایی که به نظر می‌رسد بیش از هر چیز به نعل وارونه زدن در میدان سیاست می‌ماند. به منظور فهم دقیق‌تر مسئله نخست باید طی بررسی‌هایی موضوع اصلی سیاست در ایران امروز را احصاء کرد. با شناخت موضوع یا موضوع‌های اصلی سیاست در ایران، می‌توان پی برد که سخن از حضور یا عدم حضور نظامیان در راس قوه مجریه تا چه اندازه به واقعیت نزدیک است یا از چه درجه‌ای از اهمیت برخوردار؛ در گام بعدی باید شناختی از جایگاه نظامیان در ساختارهای قدرت در ایران را واکاوی کرد. از این منظر شاید بتوان به یک پرسش بنیادین پاسخ داد که : «آیا نظامیان در ایران نیازی به حضور در دولت دارند؟» تصور میشود با یافتن پاسخ‌های پرسش‌های فوق بخشی از جنجال‌های حال حاضر فروکش کرده و فعالان سیاسی بتوانند در محیطی آرام‌تر و بدون غبار برای مسائل کشور چاره‌اندیشی کنند.اما برای احصاء موضوع یا موضوع‌های اصلی سیاست در ایرانِ امروز، نیازی به تحلیل‌هایی عمیق و ژرف وجود ندارد. بررسی میدانی مختصات و موقعیت گروه‌های مختلف اجتماعی، بازنمایی حال و هوای هر گروه و میزان وابستگی و تعلق خاطر آن‌ها به مسائل سیاسی، تصویری به نسبت شفاف و عاری از خطاهای راهبردی معمول در تحلیل‌های حلقه‌های بسته سیاسیون را به دست خواهد داد. با اندکی اغماض می‌توان مدعی شد که تقریبا تمام گروه‌های اجتماعی ایران، امروز درگیر موضوعات و مسائل روزمره ـ خاصه در حوزه‌های اقتصادی ـ هستند. دغدغه‌های روزمره، مشکلات معیشتی، بحران‌های فراگیر اجتماعی، گسست‌های خانوادگی، تغییر هنجارهای اخلاقی، دگردیسی تعاریف بنیادین پذیرفته‌شده در واحدهای کوچک اجتماعی، ناامیدی گسترده از کنش‌های حداقلی سیاسی، نزدیکی به مفهوم مرگ در اثر پاندمی کرونا، عصبیت‌های افسارگسیخته در سطوح مختلف و... همه‌‌وهمه از جمله مشخصات اصلی جامعه ایران در شرایط کنونی است. حال در جامعه‌ای با چنین موقعیت و مختصاتی تا چه اندازه می‌توان به مسئله انتخابات ـ آن هم پس از ناکامی‌های متعدد پساانتخاباتی ـ امیدوار بود و چرا باید تصور کرد در این جامعه کاندیداتوری یا عدم کاندیداتوری نظامیان موضوعیت پیدا می‌کند؟
با این وصف، به نظر می‌رسد نه‌تنها انتخابات، بلکه کلیت مفهوم سیاست نیز در جامعه ایران موضوع و مسئله اصلی و اساسی محسوب نمی‌شود. چرا که در این جامعه علاوه بر مسائل متعدد پیش‌گفته، حرکت عامدانه و برنامه‌ریزی‌شده برخی جریان‌های سیاسی نیز مردم را از صندوق رای و چاره‌جویی‌های سیاسی مایوس و ناامید ساخته است.
از دیگر سو، اندک گروه‌های اجتماعی درگیر با مسئله سیاست نیز افزون بر همه موانع اندیشیدن که پیشتر به آن‌ها اشاره شد، بحرانی دیگر را نیز تجربه می‌کنند. نباید فراموش کرد که فاصله بسیار زیادی میان کف مطالبات اجتماعی و سقف امکانات سیاست‌ورزان به وجود آمده است. در حقیقت هر چه سیاست‌مداران برآمده از صندوق‌های رای، نتوانستند یا نخواستند شعارهای انتخاباتی‌شان را محقق کند، بر عمق و ژرفای فاصله میان خود و مطالبات اجتماعی افزودند. این البته تنها ره‌آورد پشت کردن به پایگاه اجتماعی رای‌دهنده نبود؛ بلکه رقبا ـ داخلی یا خارجی ـ با استفاده از این فرصت بر رادیکال شدن فضای اجتماعی افزودند و نتیجه آن شد که امروز امیدواری‌ها به صندوق‌های رای و تمامیت سیاست به حداقل ممکن رسیده است. در نتیجه همین گروه‌های اندک باقیمانده نیز با بحران گفتمانی جدی و اساسی روبه‌رو شده‌اند.
لذا در شرایط مفروض و با تکیه بر تجربه‌های اندوخته‌شده به نظر می‌رسد سیاست و در نتیجه انتخابات امروز از اولویت‌های پایین‌دستی جامعه ایران محسوب میشود و دستِکم مردم علاقه‌ای برای حضور در پای صندوق‌های رای ندارند. نتیجه آن میشود که صحبت از کاندیدای نظامی یا غیرنظامی در انتخابات پیش رو، سخنی به گزاف خواهد بود که از واقعیت‌های عینی جامعه فاصله‌ای شگرف دارد. مسئله امروز سیاست در ایران ایجاد «آرامش» است. جریانی که بخواهد یا بتواند انتقال‌دهنده این مفهوم در ابعاد مختلف به جامعه باشد، می‌تواند نسبت به توفیق حداقلی در انتخابات آتی امیدواری‌هایی داشته باشد.
از سوی دیگر، باید دید نظامیان ایران تا چه اندازه به حضور در انتخابات علاقه دارند! برای درک این معنا باید ملاحظه کرد که حضور در راس قوه مجریه می‌تواند چه ره‌آوردی برای نظامیان داشته باشد. به نظر می‌رسد میزان نفوذ و حضور جریان‌های نظامی در سطوح مختلف قدرت به اندازه‌ای فراگیر است، که اساسا نیازی به ریاست دولت نزد نظامیان احساس نمی‌شود.
به هر روی، سخن گفتن از حضور یا عدم حضور نظامیان در مقام یک کاندیدا در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده نعل وارونه زدن در این میدان است و تصور نمی‌شود که نظامیان عزمی جدی برای تصاحب کرسی ریاست جمهوری ایران داشته باشند.
سایر اخبار این روزنامه
شهره موسوی نایب رئیس سوم فدراسیون فوتبال، نایب رئیس اول و دوم در آینده معرفی می‌شوند
سکان فوتبال در دستان شهاب‌الدین عزیزی خادم
علیرضا صدقی
نعل وارونه در میدان سیاست
«ابتکار» در گفت‌وگو با یک کارشناس اقتصادی وضعیت اقتصاد در سال آتی را بررسی کرد
اقتصاد ۱۴۰۰ زیر سایه انتخابات
تکرار بی‌حساب سریال‌های تاریخی - مذهبی چه تبعاتی به دنبال دارد؟
پاتک تکرار به ارزش‌ها
مسکن تحت تاثیر مسائل سیاسی
بازار مسکن به رکود محل نداد!
کرونا از عادی‌انگاری‌ها استفاده و در جان‌ها رخنه کرد
۳ موج کرونا و اشتباهی تکراری
دو روز پس از حمله آمریکا به شمال شرق سوریه نوشته شد
نامه بایدن به کنگره درباره حملات به شرق سوریه
نشانه‌های از تغییر راهبرد واشنگتن و ریاض دیده می شود
پایان «ماه عسل» شاهزاده؟
روحانی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت:
قیمت ارز رو به کاهش خواهد بود
هشدار صالحی نسبت به صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام
رئیس دفتر مقام معظم رهبری: عربستان در نابودی آثار تاریخی در منطقه، حرف اول را می زند
