احیای برجام؛ قبل یا بعد از انتخابات

پرستو بهرامی‌راد روزنامه‌نگار در یک هفته گذشته مذاکرات برای احیای برجام در سکوت خبری در هتل‌های لوکس شهر وین ادامه دارد، اما به نظر می‌رسد لیست درخواست‌های ایران در خصوص لغو تحریم‌ها، برای بازگشت به برجام پر‌و‌پیمان‌تر از لیستی است که آمریکایی‌ها برای لغو تحریم‌ها ارائه داده‌اند. در واقع تاکتیک مذاکراتی دو طرف ایجاب می‌کند تا با قصد گرفتن بیشترین امتیاز وارد میدان شوند. آمریکا سعی دارد ایران را پای میز مذاکره به هر نحوی نگه دارد تا بتواند در آینده در‌خصوص مسائل دیگر از جمله مسائل موشکی و حضور منطقه‌ای وارد مذاکره شود. ایران نیز خواستار لغو تحریم‌های بیشتر است. در این برهه به نظر می‌رسد اختلافات بیشتر بر سر تعداد تحریم‌هایی است که باید لغو شوند. طبق اظهارنظر مقامات ایرانی به نظر می‌رسد دو طرف بر سر لغو تحریم‌های اشخاص، شرکت‌ها و ارگان‌های نظامی ایران اختلافاتی دارند. بر همین اساس به نظر می‌رسد مذاکرات وین تا ۲۱ می (۳۱ اردیبهشت) به احیای برجام منتهی نشود. ۲۱ می، توافق ایران با آژانس هسته‌ای به پایان می‌رسد و شرایط برای آژانس و قرارداد برجام پیچیده‌تر خواهد شد. مهلت توافق آژانس با ایران در آخر اردیبهشت ماه به پایان می‌رسد. بنابر مصوبه مجلس شورای اسلامی قرار بود اسفند سال گذشته دولت پروتکل الحاقی را متوقف کند. پس از ابلاغ این مصوبه، ایران و آژانس طی رایزنی‌هایی به توافق رسیدند اطلاعات دستگاه‌های نظارتی آژانس به مدت سه ماه در ایران و خارج از دسترس آژانس نگهداری شود که در صورت عمل طرف‌های برجام به تعهدات خود بازرسان آژانس می‌توانند به این اطلاعات دست یابند و به کار خود در ایران ادامه دهند؛ در غیر این صورت دسترسی به این داده‌ها دیگر ممکن نخواهد بود. حال با شرایطی که مذاکرات طی می‌کند، به نظر می‌رسد ایران و آژانس انرژی اتمی با توافقی جدید به روند قبل ادامه دهند. پیش از این عباس عراقچی، معاون سیاسی وزارت امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین گفته بود که احتمال تمدید مهلت همکاری هسته‌ای تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر بازرسی‌ها از تاسیسات هسته‌ای ایران وجود دارد. از سوی دیگر در این هفته سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز گفته است که با توجه به روند مذاکرات صحبت‌هایی صورت گرفته که به این توافق و فرصت ایجاد شده فرجه‌ای داده شود و اگر مذاکرات در مسیر درستی باشد شاید این تصمیم گرفته شود، ولی در هر صورت دسترسی‌های فراپادمانی به آژانس داده نمی‌شود. در واقع به نظر می‌رسد ایران سعی دارد مذاکرات ادامه‌دار باشد و نمی‌خواهد شرایط به بن‌بست برسد. از طرف دیگر نیز آمریکا و 1+4 نیز تلاش می‌کنند به هر طریقی مذاکرات به نتیجه برسد. اما در این بین سوال اصلی این است که مذاکرات وین چه تاثیری بر انتخابات ۱۴۰۰ دارد یا برعکس. سوالی که دارای اهمیت در این روزهاست، این است که مذاکرات وین چه تاثیری بر انتخابات ریاست‌جمهوری ایران دارد؟ در این خصوص دو دیدگاه وجود دارد؛ دیدگاه اول به این صورت است که آمریکا و میانه‌روهای داخلی سعی دارند مذاکرات تا قبل از انتخابات به نتیجه برسد. زیرا ایالات متحده نگران است تندروها به ریاست‌جمهوری ایران برسند و مذاکرات با بن‌بست روبه‌رو شود و از طرف دیگر میانه‌روهای داخلی ایران با به‌سرانجام رسیدن مذاکرات می‌توانند انتخابات را به نفع خود تمام کنند. با این حال همان‌طور که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده بود رهبر جمهوری اسلامی تعیین‌کننده اصلی سیاست خارجی ایران در خصوص برجام است. دیدگاه دوم به این سمت می‌رود که در کل مذاکرات برجام ربطی به انتخابات ۱۴۰۰ ندارد؛ چون تصمیمات در خصوص مذاکرات وین در حیطه تصمیمات دولت نیست. بر همین اساس ممکن است که هر زمانی مذاکرات به نتیجه برسد. البته ممکن است به دلیل اینکه مذاکرات وین نقشی در انتخابات ۱۴۰۰ بازی کند، حکومت ایران بخواهد مذاکرات تا بعد از انتخابات به طول بینجامد. در هر صورت طبق بیانات مقام معظم رهبری مبنی بر تصمیم‌گیرنده در مورد مذاکرات و روند مذاکرات وین به نظر نمی‌رسد نتیجه مذاکرات وین بتواند نقش پر‌رنگی به صورت علنی در انتخابات بازی کند.