«پرتقال بارانِ» دريا

سيدمسعود آريادوست: در خزرآباد ساری، صیادانی هستند که وقتی تورشان را به دل دریا می‌سپارند تا رزق به دست آورند، دریا به جای ماهی، به آنها پرتقال هدیه می‌کند. منظره در نگاه اول شاید رمانتیک به نظر آید: دریا، پرتقال، خورشید. اما واقعیت، حکایتی دیگر دارد: فاجعه. باغ‌دار اهل خزرآباد، چند روزی است که بخش بزرگی از زندگی خود را به دریا سپرده. شاید امروز او دیگر ورشکسته باشد و خویشتن را بازنده ببیند؛ اما نه به جرم قمار، بلکه به جرم سرمای بدعهدی مسئولان. عادل طیبی، عکاس پرتقا‌ل‌های ریخته‌شده به دریا، از سرمای مازندران که چگونه دریا را به رنگ پرتقال درآورده به خبرنگار «شرق» می‌گوید: «باغ‌دارها با سرمای اخیر، ماحصل تلاش یک‌ساله خود را از دست دادند و این سرما باعث شد پرتقا‌ل‌ها و تامسون‌های باغ‌دارها طعم خود را از دست بدهند و تلخ شوند. از طرفی باغ‌دار دیگر چاره‌ای پیش پای خود نمی‌دید و مجبور شد محصول پرتقالش را روانه رودها کند. در نهایت از طریق رودها این پرتقا‌ل‌ها به دریا سرازیر شد». فاطمه طیبی، از باغ‌دارهایی است که محصول باغش از سرمای زمستان مازندران در امان نماند. فاطمه خانم در پاسخ به اینکه چرا پرتقا‌ل‌ها را به دریا ریختید، می‌گوید: این پرتقا‌ل‌ها را نمی‌توانستیم در زیر خاک دفن کنیم. چون خاک صدمه می‌بیند. پوست پرتقال برخلاف بقیه میوه‌ها به‌راحتی در خاک تجزیه نمی‌شود. البته قبلا هم چنین اتفاقی رخ داده، اما نه با این حجم زیاد. حجم پرتقالی که در این چند روزه به دریا سرازیر شده، نسبت به سال‌های قبل بسیار بیشتر است. برای مرکبات در این چند سال اخیر چنین اتفاقی با این میزان رخ نداده. آن‌گونه که باغ‌داران روایت می‌کنند نه دولت، نه محیط زیست و نه هیچ اِن‌جی‌اویی اقدامی را انجام ندادند. از باغ‌دار هم نمی‌توان گلایه کرد که چرا این کار را کرده و محصول سرمازده‌اش را به دریا ریخته است. وقتی کسی از باغ‌دار حمایت نمی‌کند، چه تصمیمی باید بگیرد؟ دفن‌کردن پرتقا‌ل‌ها در زیر خاک هم برای خاک زیان دارد. شما بگویید ما چه کار کنیم؟ گلایه خانواده باغ‌داران که حاصل یک سال زحمتشان اکنون در تور ماهیگیری ماهیگیران افتاده، با ادعاهای مسئولان همخوانی ندارد. ایسنا به نقل از یک مقام مسئول و آگاه وزارت کشاورزی می گوید: این پرتقا‌ل‌ها با توجه به سرمای اخیر و یخ‌زدگی آنها در حمایت از تولیدکنندگان و تولید ملی از باغ‌داران خریداری شده است و از آنجاکه هیچ‌گونه مصرفی نداشتند، به دریا ریخته شده‌اند. نظرات این مقام مسئول و آگاه، در حالی از سوی ایسنا منتشر شده که هیچ خبری از نام و نشان این شخص در ایسنا نیست.  اما کشاورزان خزرآباد ساری در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» ادعای این مسئول آگاه ایسنا را تکذیب می‌کنند. باغ‌دار محمد نوری، در‌این‌باره می‌گوید: «هیچ اقدامی برای کمک به باغ‌دارها انجام نشده. هر چه هست، در حد حرف و سخن بوده. اینکه چه زمانی خسارت‌ها را پرداخت کنند، اصلا معلوم نیست». در این رابطه یکی از صیادان با خنده می‌گوید: ما چند روز است که پرتقال صید می‌کنیم! این صیاد با تأسف ابراز می‌کند انگاری دریا رویش را برگردانده... در این یکی، دو ساله طوری شده که انگار دریا رو برگردانده. در چند روز اخیر حدود 25 صیاد با سه تراکتور مشغول فعالیت و جمع‌آوری پرتقال‌ها در خزرآباد ساری هستند؛ جایی که فقط يك ماهی صید شده! محمدعلی طهماسبی، در حاشیه نخستین همایش ملی توانمندسازی مراکز کشت بافت در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری صداوسیما ابراز کرده بود که امسال نیازی به واردات پرتقال نداریم و این میزان خسارت مربوط به مازاد تولید بود و تولید به اندازه کافی وجود دارد. این در حالی است که باغ‌داران مازندران در گفت‌وگو با «شرق» از صدمات جدی به مرکبات در مازندران سخن به میان می‌آورند: «شما می‌دانید مازندران میوه شب عید ایران را تأمین می‌کند. وقتی مرکبات مازندران از بین برود، مسلما در قیمت شب عید و میوه شب عید تأثیر خواهد گذاشت. اگر در مازندران به فرض مثال هزار تن مرکبات داشته باشیم، الان این میزان به نصف کاهش پیدا کرده. امسال مرکبات فوق‌العاده زیاد بود، اما از سوی دیگر تلفات و ضایعات آن هم بیشتر بود». سخنان باغ‌داران مازنی بیشتر با سخنان دکتر بیابانی همخوانی دارد. بیابانی در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار «شرق» گفت: سخنان غیرکارشناسانه مدیرکل جهاد کشاورزی استان مازندران درباره یخ‌زدگی میوه‌ها، یقینا بر بازار تأثیر گذاشت و این ابراز نظرها منجر به فعال‌شدن فرصت‌طلب‌ها و دستپاچگی باغداران براي عرضه زودهنگام میوه به بازار شد. این مسئله بی‌تأثیر نبود. بیابانی درباره حضور سودجویان بازار میوه و تلاش برای کنارزدن آنها از سوی دولت ابراز كرد: تلاش دولت همیشه این بوده که مانع از حضور این افراد شود، اما باز هم موفق  نشده است و این مسئله قدیمی کماکان در بازار جریان دارد. بیابانی در پاسخ به این سؤال که چرا دولت این پرتقال‌ها را خریداری نکرد تا از ریختن آن به دریا ممانعت به عمل آورد و این بار منفی روانی را در کشور تولید نکند، پاسخ داد: ما حقیقتا به‌لحاظ روانی آزرده‌ایم؛ چراکه هرچند بی‌گناه بودیم، اما به ما انگ «عرضه مرکبات یخی» زدند. این پیشنهاد شما واقعا می‌توانست یک پیشنهاد عملیاتی شود، اما نشد. این ابراز نظر اخیر بیابانی در حالی صورت می‌گیرد که مقام مسئول و گمنام وزارت جهاد کشاورزی تأکید داشته: این پرتقال‌ها را دولت در حمایت از تولیدکنندگان خریداری کرده و به دلیل اینکه هیچ‌گونه مصرفی نداشت، آن را به رودخانه ریختند. براساس سخنان بیابانی و کشاورزان مازنی، این ادعا کذب بوده و چنین مسئله‌ای هیچ‌گاه رنگ واقعیت به خود نگرفته است.  بیابانی گفت: اگر دولت قصد داشت که این اتفاق نیفتد، باید اعلام می‌کرد که مرکبات را خریداری می‌کند. دولت می‌توانست پیشنهاد خرید 300تومانی را بدهد. با این کار می‌توانستیم کشاورز را به‌لحاظ روحی و روانی برای سال بعد آماده کنیم که باز هم میوه تولید کند. بیابانی با ابراز بی‌اطلاعی از مشکلات به‌وجود‌آمده برای صیادان گفت: این مسئله مقداری بزرگ‌نمایی شده است. در ساحل، مرکبات قابل‌رؤیت است و مشکل را بزرگ‌نمایی‌شده تأویل کرد. وی از ابراز نظر نهایی درباره مشکلات صیادان خودداری كرد. منابع خبری «شرق» حداقل در خزرآباد از اوضاع نابسامان صیادان خبر می‌دهند. بیابانی در پایان سخنان خود، از میوه شب عید هم سخن گفت و تصریح كرد: من معتقدم این اتفاق بیش از اینکه به میوه شب عید لطمه بزند، به مصرف‌کننده لطمه خواهد زد. اکنون نیز آثار این لطمه‌زدن‌ها در قیمت گران میوه کاملا مشهود است. وی افزود: متأسفانه کسانی که این مسئله را با جوسازی و بزرگ‌نمایی در کشور مطرح کردند به فکر همین گران‌کردن قیمت میوه بودند. سخنان بیابانی حکایت از گرانی و کمبود میوه در شب عید دارد، چراکه در آخرین جملات خود به خبرنگار «شرق» گفت: کسانی که کشاورز هستند و میوه دارند، باید در شب عید هر میزان میوه دارند وارد بازار کنند تا مصرف‌کننده ضرر نکند. با این اوصاف باید منتظر ماند و دید که پیش‌بینی و ابراز نظرهای مسئولان چگونه به وقوع می‌پیوندد. اما هرچه هست، این ضرب‌المثل ایرانی شاید در ذهن هر ایراني نقش ببندد: «سالی که نکوست، از بهارش پیداست». پیشاپیش سال نو را به شما هم‌وطنان عزیز تبریک عرض می‌کنیم.