روزنامه آفتاب یزد
1400/03/09
توافقنامه‌هایی که از نظر آمریکایی ها «کاغذ پاره» است
آفتاب یزد - رضا بردستانی: امیرعلی ابوالفتح استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل آمریکا در توئیتی می‌نویسد: «این هم از عجایب نظام پارلمانی امریکا است که ۵۳ درصد از نمایندگان یک مجلس (سنا) به یک لایحه (تشکیل کمیسیون تحقیق در مورد شورش علیه کنگره) رای می‌دهند اما این لایحه نمی‌تواند به تصویب برسد. چرا؟ پاسخ:به خاطر قاعده «فیلی باستر» یا غلبه اقلیت بر اکثریت.
> از شهریور ۱۳۹۴ تا خرداد ۱۴۰۰
در میانه‌ی دولت دوم «باراک اوباما» جمهوریخواهان که اکثریت سنا را در دست داشتند تلاش می‌کردند با به رای گذاشتن و تصویب طرح رد توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ مانع از اجرای آن شوند ولی با یک رای گیری این امر محقق نشد. در آن روزگار سناتورهای دموکرات و حامیان باراک اوباما در مجلس سنا توانستند مانع رای‌گیری درباره پیش‌نویس طرح انتقادی جمهوریخواهان بر سر توافق هسته‌ای ایران شوند. سناتورهای دموکرات آمریکایی با بلوکه کردن قطعنامه جمهوری خواهان مبنی بر رد برجام توانستند به موفقیت بزرگی دست پیدا کنند.
۶ سال بعد - اگرچه در این میان برای مواردی عدیده از این قانون استفاده شده - این بار جمهوری خواهان با استفاده از فیلی باستر، مانع یک رای گیری شدند!
اعضای جمهوریخواه مجلس سنا از تشکیل کمیسیون تحقیق فراحزبی در مورد حمله مرگبار طرفداران دونالد ترامپ به ساختمان کنگره در روز ۶ ژانویه جلوگیری کرده و با وجود انتقادهای شدید از موضع حزب در مورد این حادثه، خشونت مهاجمان را کم‌اهمیت دانستند. به گزارش خبرگزاری رویترز، پیشنهاد تشکیل یک کمیسیون تحقیق ویژه و فراحزبی در مورد حوادثی را که به حمله به ساختمان کنگره منجر شد، دموکرات‌ها و جمهوری خواهان میانه‌رو طرح کردند. این پیشنهاد که تصویب آن مستلزم حداقل ۶۰رای از مجموع ۱۰۰ کرسی مجلس سنا است، ۵۴ رای موافق و ۳۵رای مخالف کسب کرد. چاک شومر رهبر فراکسیون دموکرات‌ها در مجلس سنا پس از رای گیری گفت: «همه می‌دانیم که چه اتفاقی افتاد. جمهوریخواهان مجلس سنا تصمیم گرفتند از دروغ بزرگ دفاع کنند چون می‌ترسند هر آنچه که دونالد ترامپ را ناراحت کند از نظر سیاسی به آن‌ها ضربه بزند.» طبق مقررات پارلمانی موسوم به «سد رای» تصویب لوایح در مجلس سنا به درخواست تعدادی از سناتورها می‌تواند به کسب حداقل ۶۰ رای موافق مشروط شود. این اولین باری است که جمهوری خواهان در کنگره جدید آمریکا از این مقررات برای شکست دادن یک لایحه استفاده کردند. نتیجه این رای‌گیری چالش بزرگی را که دموکرات‌ها به دلیل برابری کرسی‌های دو حزب در مجلس سنا برای تصویب لوایح و سیاست‌گذاری‌های مهم با آن روبرو هستند، به نمایش گذاشت.
> داستان از این قرار بود که...
طرح جمهوریخواهان در مجلس سنای آمریکا برای رد توافق هسته‌ای ایران به رای گذاشته شد و با ۵۸ رای موافق در برابر ۴۲ رای مخالف ناکام ماند زیرا تصویب طرح‌ها در سنا نیازمند حداقل ۶۰ رای موافق است. جمهوریخواهان که اکثریت سنا را در دست دارند تلاش می‌کردند با به رای گذاشتن و تصویب طرح «رد توافق هسته ای» ایران و گروه ۱+۵ مانع از اجرای آن شوند ولی با رای گیری ممکن نشد.
در همان زمان گاردین نوشته بود، سناتور مک دانل، رهبر اکثریت سنا درخواست کرده است هفته دیگر مجددا درباره رد توافق هسته‌ای رای گیری شود، اما تحلیلگران معتقد بودند بعید به نظر می‌رسد دموکرات‌ها نظر خود را تغییر دهند و در نهایت آن تصمیم تغییر نکرد. سناتورهای دموکرات آمریکایی با بلوکه کردن قطعنامه جمهوری خواهان مبنی بر رد برجام توانستند به موفقیت دست پیدا کنند و توافق را در کنگره به تصویب برسانند. اما این موفقیت دموکرات‌ها به انجام نمی‌رسید مگر با کمک قانونی به نام «فیلی‌باستر/filibibuster»
> فیلی باستر چیست؟
بر اساس قانون مجلس سنا، بحث در مورد یک طرح حد زمانی ندارد، اما اگر ۶۰ عضو از ۱۰۰ سناتور به کفایت مذاکرات رای دهند، مذاکرات متوقف و رای گیری انجام میشود. ۵۸ سناتور که عمدتا جمهوریخواه هستند خواهان آغاز رای گیری شدند اما ۴۲ سناتور دموکرات و مستقل با آغاز رای گیری درباره طرح مذکور مخالفت کردند. سنای آمریکا در کنترل جمهوریخواهان است اما این حزب نتوانست حد نصاب ۶۰ رای لازم را کسب کند.
فیلی باستر در سنای آمریکا عملا به منظور جلوگیری از به رای گذاشته شدن لایحه، قانون یا هر اقدامی که نمایندگان در حال تبادل نظر در مورد آن هستند، استفاده میشود. اگر ۶۰ سناتور به کفایت مذاکرات رای دهند، بحث خاتمه پیدا می‌کند و رای‌گیری انجام میشود. روزنامه واشنگن پست در گزارشی اعلام کرده بود در صورتی که دموکرات‌ها ۴۱ رای داشته باشند می‌توانند با استفاده از یک ترفند قانونگذاری (موسوم به فیلی باستر) مانع وضع قطعنامه جمهوری خواهان شوند که در آن صورت حتی نیازی به وتوی رئیس جمهور نخواهد بود.
فیلی باستر در سنای آمریکا معمولاً به هر تاکتیک تاخیری یا آبستراکسیونی گفته میشود که به منظور جلوگیری از به رای گذاشته شدن یک اقدام به کار می‌رود. رایج‌ترین نوع فیلی باستر زمانی رخ می‌دهد که سناتوری تلاش کند به رای گذاشته شدن طرحی را با ادامه دادن بحث بر سر اقدام، به تعویق انداخته یا به کلی جلوی آن را بگیرد. مقررات به یک سناتور، یا مجموعه‌ای از سناتورها اجازه می‌دهد به هر میزان که بخواهند در خصوص هر موضوعی که می‌خواهند صحبت کنند، مگر این که «سه پنجم سناتورها که به طور مناسب انتخاب شده و سوگند یاد کرده باشند» (معمولاً ۶۰تا از ۱۰۰ سناتور) با رای به کفایت مذاکرات طبق مقررات ۲۲ سنا، بحث را خاتمه دهند. طبق حکم دیوان عالی ایالات متحده آمریکا در ایالات متحده در برابر بالین (۱۹۶۰) تغییر مقررات سنا با یک اکثریت ساده مقدور است. طبق مقررات کنونی سنا، خود تغییر مقررات را می‌توان فیلی باستر کرد و برای ختم مباحثات نیاز به رای دو سوم سناتورهای حاضر و رای دهنده است. با وجود این لازمه نوشته شده، این احتمال موجود است که اداره کننده سنا یک حکم سنا را خلاف قانون اساسی اعمال کند، که این تصمیم را می‌توان با یک اکثریت ساده سنا تایید کرد.
> از ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷؛ ناگهان ورق برگشت!
این روزها، وین صحنه‌ی مذاکرات نفسگیر و پر از ابهام است. از طرفین مذاکره، خبرهای ضد و نقیضی شنیده میشود اما با نگاهی به برخی قوانین حاکم بر مجالس آمریکا و نیز ترکیب کنگره و سنا باید گفت؛ آمریکا هر زمان که بخواهد قادر خواهد بود هر تعهد و توافقنامه‌ای را با هر کشوری در هر سطحی از درجه‌ی اعتبار ساقط کند. با نگاهی گذرا به پرونده‌ی هسته‌ای ایران از ۲۰۱۵ تا به امروز می‌توان فهمید با تنها کشوری که نمی‌توان بر سر هیچ موضوعی به توافقی پایدار رسید ایالات متحده‌ی آمریکا است!
سنای آمریکا سپتامبر سال ۲۰۱۵، صحنه درگیری موافقان و مخالفان برجام بود. ۴۲ سناتور از ۱۰۰ سناتور به حمایت از توافقنامه مزبور برخاستند، ۵۶ سناتور موضع مخالف و ۲ سناتور موضع ممتنع گرفتند. اما، آن دو سناتورِ ممتنع نیز اگر رای موافق می‌دادند در فرجام داستان تغییری به وجود نمی‌آورد هرچند چیزی به نام «وتوی رئیس جمهور» آخرین حربه است! در آن روزگار سناتورهای موافق با استفاده از قانون عجیب «فیلی باستر» دست به سخنرانی‌های طولانی (و بعضا غیر مرتبط به مسئله هسته‌ای ایران) زدند و مانع از رای‌گیری نهایی بر روی برجام شدند. قانون فیلی باستر به بیش از دو قرن پیش یعنی سال ۱۸۰۶ باز می‌گردد. طبق این قانون سناتورهای مخالف رای‌گیری بر روی یک موضوع، می‌توانند به مدت نامحدودی راجع به هر چه که دلشان بخواهد صحبت کنند و مانع از رای‌گیری شوند. تنها در صورتی که ۶۰ سناتور موافق رای‌گیری باشند می‌توانند کفایت مذاکرات را اعلام کنند. در مورد برجام این تعداد ۵۶ نفر بود. پیش از آن، مجلس نمایندگان با ۱۶۲ رای موافق در برابر ۲۶۹ رای مخالف، برجام را رد کرده بود. اما حتی اگر دو مجلس کنگره با همین آراء توافقنامه را رد کرده بودند، پرزیدنت اوباما می‌توانست مصوبه مربوطه را وتو کند. مخالفان توافقنامه در دو مجلس، برای خنثی کردن وتوی اوباما و رد برجام به دو سوم آراء نیاز داشتند که این تعداد را در اختیار نداشتند.
دو سال بعد - ۲۰۱۷ - اما ورق برگشت؛ مجلس نمایندگان با ۴۱۹رای موافق در برابر ۳ رای مخالف و سنا با ۹۸ رای موافق در برابر ۲ رای مخالف لایحه پیشنهادی را تصویب کرد و عملاً آمریکا از برجام خارج شد!
تحلیلگران در مواجهه به این رویداد آن هم طی دو سال، یک پرسش و دو پاسخ را ارائه دادند؛ سئوال این است: «چه تحولی طی دو سال رخ داد که جو به این صورت ناگهان علیه ایران شد؟»
یک پاسخ می‌تواند این باشد که ممکن است در خصوص افزایش تحریم‌ها بر روی ایران اتحادی چشمگیر بین دموکرات‌ها و جمهوریخواهان بوجود آمده باشد.
پاسخ دیگر در توجیه افزایش ضدیت با ایران نسبت به دوران اوباما ممکن است این باشد که نمایندگان کنگره در جریان انتخابات تغییر کرده و آراء‌شان با گروه قبلی متفاوت شده باشد اما آمار نشان می‌داد که در سنا ۷ درصد و در مجلس نمایندگان ۱۲ درصد از نمایندگان تغییر کرده بودند و این پاسخ چندان به موضوع نزدیک
نمی‌تواند باشد.
آن چه بعدها مشخص شد، این بود که آمریکایی‌ها، به دنبال مذاکرات پردامنه‌تری بودند - همان برجام ۲ و ۳ و... - اما با سخنرانی رهبر ایران که صراحتاً بیان داشته بودند که مذاکره با آمریکا تنها در چارچوب برجام میسر است و در دیگر امور، اجازه‌ی چنین کاری داده نخواهد شد. کل داستان نیز تغییر کرد. این روزها وین کانون خبرهای برجامی و هسته‌ای است اما هیچ طرفِ مذاکره نمی‌تواند با قطعیت خبری را رسانه‌ای کند. در این میان، آگاهان به قوانین و ریزه کاری‌های حکمرانی در ایالت متحده‌ی آمریکا به خوبی می‌دانند عمر مفید یک توافق جامع و محکم با آمریکایی‌ها می‌تواند کمتر از چند ساعت با پناه بردن به یکی از قوانین داخلی آن کشور از درجه اعتبار ساقط شود مسئله‌ای که ترامپ نشان داد حتی بزرگترین و توافقنامه‌های بین‌المللی از نظر آمریکایی‌ها «کاغذ پاره»ای بیش نیست!
سایر اخبار این روزنامه
یورش دلار برای فتح دوباره کانال ۲۴هزار تومان
تغییرات مثبت در ریل صادراتی کشور طی۶ ماه گذشته
ماجرای کارتن خواب‌هایی که مدیر شدند!
حواشی و شایعات پیرامون زاکانی
بی‌خبر از جامعه
توافقنامه‌هایی که از نظر آمریکایی ها «کاغذ پاره» است
تشکیل دولت سوم اصلاحات
لذت تماشای والیبال بدون سانسور
آقایان وعده هارا ثبت وضبط می‌کنیم
جشنواره‌ای آرام و به دور از هیاهو
ارز واردات مواد اولیه شیرخشک نوزادان تامین نشد
آقایان وعده هارا ثبت وضبط می‌کنیم
ماجرای کارتن خواب‌هایی که مدیر شدند!
درباره احیای برجام پیشرفت داشتیم
