روزنامه آفتاب یزد
1400/03/17
خلا بزرگی به نام برنامه
آفتاب یزد - رضا بردستانی: برگزاری اولین مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ شاید برنده مشخصی نداشت، اما یکی از بازندگان آن صداوسیما بود، چرا که نام این برنامه چندساعته را هرچیزی می‌توان گذاشت جز مناظره!
> رشد تولید، از حرف تا عمل
در اولین مناظره انتخاباتی کاندیدای سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری در حوزه تولید و صنعت کشور به موضوعاتی مثل موانع تولید و آسیب‌های مافیای واردات قاچاق برای تولید اشاره کردند، اما هیچ یک برنامه خود را برای رسیدن به اهداف مورد نظر مثل مبارزه با قاچاق، هدایت نقدینگی به سمت تولیدَ، جذب سرمایه و روش‌های دیگر خصوصی‌سازی اعلام نکردند. هفت نامزد انتخابات ریاست جمهوری در اولین مناظره انتخاباتی به پرسش‌های اقتصادی مطرح شده پاسخ دادند. در حوزه تولید و صنعت کشور کاندیدا به موانع تولید و سرمایه گذاری، آسیب‌های خصوصی سازی، مافیای واردات و مالیات بر تولید اشاره کردند، اما در مجموع از صحبت‌های این هفت نفر به نظر می‌رسد هیچ یک برنامه مشخصی برای رشد و توسعه صنعتی ندارند. این در حالی است که حداقل شش کاندیدای دست راستی بر استفاده از ظرفیت داخل و بی‌نیازی کشور به دنیای بیرون تاکید دارند. از طرف دیگر صحبت‌های کاندیدا بیشتر توضیح مشکلات و مسائلی است که سال‌ها در کشور مطرح بوده و بارها از سوی کارشناسان و مسئولان مطرح و حتی وعده حل آن‌ها داده شده است. برای مثال هدایت نقدینگی به سمت تولید و مبارزه با قاچاق از صحبت‌های پرتکرار کاندیدای انتخابات سیزدهمین انتخابات ریاست جمهوری بود که موضوع جدیدی نیست، اما تاکنون این مسائل برطرف نشده و هیچ کدام از این هفت نفر هم روش مشخصی برای تغییر وضعیت حاکم ارائه نکردند.
> انحراف ۲۴ درصدی در آمار یک نامزد ریاست جمهوری
یکی از نامزدهای ریاست جمهوری مدعی شد که صادرات ایران به ۲۸ کشور اتحادیه اروپا ۵۰ درصد صادرات به افغانستان است اما آمار رسمی کمتر بودن صادرات را تائید می‌کند و این صادرات در حد ۲۶درصد است و حدود ۲۴درصد اختلاف وجود دارد. در جریان مناظره اقتصادی نامزدهای ریاست جمهوری، سعید جلیلی در اعلام دیدگاه اقتصادی خود از برنامه جدی برای حوزه اقتصادی سخن گفت و این گونه مطرح کرد که «اگر می‌خواهیم جهش داشته باشیم باید برنامه جدی برای اقتصاد داشت و دنبال بهانه نگردیم، برای آن دو تا سه موضوع اصلی مطرح است. وقتی ارزش پول ملی ایجاد میشود که بتوان جهش تولید داشت و آن وقتی است که جهش صادرات داشت و این زمانی است که بتوان تعامل گسترده و سازنده با جهان داشت و معطل چند کشور نماند. یکی از سوالات ما این است که چرا صادرات ایران به ۲۸ کشور اتحادیه اروپا نصف صادرات به افغانستان است.»
> آمار رسمی از نصف هم کمتر است!
اما بررسی وضعیت تجارت خارجی ایران کلیت اعلام جلیلی مبنی‌بر کمتر بودن صادرات ایران به اتحادیه اروپا نسبت به افغانستان را تائید می‌کند، ولی از نصف هم کمتر است. این در حالی است که طبق گزارش گمرک ایران در پایان سال ۱۳۹۹، تجارت خارجی سالانه ایران ۱۴۷.۴ میلیون تن به ارزش ۷۴ میلیارد دلار بوده است که از این میزان بالغ بر۱۱۳.۶ میلیون تن به ارزش ۳۵ میلیارد دلار صادرات و همچنین ۳۳.۷ میلیون تن به ارزش ۳۸.۸ میلیارد دلار واردات بوده است.
> از تضمین خرید محصولات کشاورزی به قیمت روز تا توزیع سبد غذایی
تضمین خرید محصولات کشاورزی به قیمت روز، توجه به کشت و آبیاری، فروش محصولات کشاورزی از طریق بورس کالا، پایداری نظام کشاورزی، ساماندهی بازار نهاده‌های کشاورزی، حل مشکل بیمه کشاورزان، کوتاه کردن دست دلالان و توزیع سبد غذایی از جمله وعده‌های داده شده توسط کاندیداهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در اولین مناظره انتخاباتی بود. اولین مناظره ۷نامزد انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد و هرکدام از این کاندیداها برنامه‌های اقتصادی خود را در این مناظره مطرح کردند. از میان این ۷نفر کاندیدا تنها چهار نفر یعنی عبدالناصر همتی، محسن رضایی، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی و سعید جلیلی به صورت مختصر به چالش‌های بخش کشاورزی و دغدغه‌های سبدغذایی مردم اشاره و برنامه‌های خود را در خصوص حل چالش‌ها عنوان کردند و شاید بتوان گفت که در میان آن‌ها برنامه‌های عبدالناصر همتی از دیگر رقبای خود در بخش کشاورزی شفاف‌تر بود. همتی با اشاره به اهمیت بخش کشاورزی خصوصا در زندگی روستاییان برنامه‌های خود را برای نجات کشاورزی از وضعیت فعلی تشریح کرد که این برنامه‌ها شامل اقدامات جدی در نوع کشت و آبیاری با توجه به مصرف ۷۵ درصدی آب کشور در بخش کشاورزی، تضمین خرید به قیمت روز محصولات کشاورزی به جای خرید با تضمین قیمت، انتقال محصولات کشاورزی به انبارها و فروش آن‌ها از طریق بورس کالا و جلوگیری از فروش محصولات با قیمت پایین، پایداری نظام کشاورزی در روستاها و ساماندهی بازار کود، سم و بذر میشود. همتی البته راه کارهایی نیز برای کنترل قیمت‌ها و تنظیم بازار ارائه کرد و گفت که قیمت‌گذاری دستوری در دنیا شکست خورده و دولت نباید وارد این مسائل شود، بلکه باید زیرساخت‌ها را فراهم کند و بعد از آن مشکل قیمت‌ها با حل مشکل نقدینگی حل خواهد شد. همچنین گرانی و گرانفروشی نتیجه تورم است و راه حل برون رفت از این شرایط کنترل نقدینگی و خنثی‌سازی پایه پولی تزریق شده به جامعه از طرف دولت است.
> حل بیمه کشاورزان/ تبدیل کشور به هاب غذایی ۵۰۰ میلیون نفر
محسن رضایی از دیگر نامزدهای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز در تشریح برنامه‌های خود اشاراتی هم به حل مشکلات کشاورزان داشت. وی به خرید تضمینی محصولات کشاورزی با ۵درصد بالاتر از قیمت‌های وارداتی، حل بیمه کشاورزان، کوتاه کردن دست دلالان و واسطه گران بخش کشاورزی و تبدیل کشور به هاب تامین مواد غذایی ۵۰۰ میلیون نفر اشاره کرد.
> بسته‌های ۳۰۰ هزارتومانی هزینه خانوار
سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی از دیگر نامزدهای این انتخابات هم از بسته‌های ۳۰۰ هزارتومانی خبر داد و گفت که برای هزینه خانوار شامل خوراک، ریزمغزی ها، انواع پروتئین‌ها و کالری‌ها پیش‌بینی‌هایی کردیم و بسته‌های ۳۰۰ هزار تومانی در نظر گرفته‌ایم. وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش به موضوع واردات و صادرات
محصولات کشاورزی نیز اشاره کرد و گفت که بایستی اقتصاد کشور صادرات محور و همیشه از واردات بیشتر باشد تا تولید و اشتغال داخلی دچار مشکل نشود.
> طرح توزیع سبد غذایی
کاندیدای دیگری که در صحبت‌هایش وعده توزیع سبد غذایی داد، سعید جلیلی بود. وی در این رابطه اظهار کرد که برای محرومیت‌زدایی باید ابتدا باور و اراده داشت سپس طرح و برنامه. ما چند برنامه داریم. یکی از این طرح‌ها سبد غذایی است. حداقل ۲۵۰۰ کالری در روز باید به مردم برسد که برنامه‌ای تهیه کردیم تا سبد غذایی به خوبی توزیع شود، زیرا در این سال‌ها این توزیع مناسب نبوده است. جلیلی همچنین از برنامه‌های خود برای جهش اشتغال در شیلات، کشاورزی، محصولات باغی زراعی و دامی نیز سخن گفت.
> بی‌توجهی به یک ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان!
از پرحاشیه‌ترین مسائل مطرح شده از سوی کاندیداهای ریاست جمهوری طی مدت شروع تبلیغات آن‌ها، یارانه‌ها و ارقام جدید آن بود؛ یارانه‌های پنهان و آشکاری که سالانه به ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و سالهاست از معضلات اقتصادی ایران است، اما دریغ از طرح یک سوال در مورد آن در مناظره اقتصادی هفت کاندیدای ریاست جمهوری. اینکه مبنای سوالات تعیین شده در جریان مناظره انتخاباتی چیست، مشخص نیست ولی در هر حال برخی مسائل مهم و قابل توجه جاخالی پر رنگی در مناظره اقتصادی کاندیدای ریاست جمهوری داشت که می‌توان به جریان و مواضع ارزی، اصلاح نظام بانکی، بورس و البته جریان خاص یارانه‌ها که خود در برگیرنده ابعاد اصلاحات قیمت سوخت و حامل‌های انرژی است، اشاره کرد. این روزها کاندیداها در شعارهای خود یارانه را به عنوان یکی از ابزارهای تبلیغاتی انتخاب و با اعلام اعداد و ارقام‌های ظاهرا جذاب سعی در جذب رای دارند، از یارانه ۴۵۰ هزار تومانی گرفته تا یک میلیونی.
در حالی این ارقام تا کنون از سوی کاندیداهای مربوطه برای مردم به طور شفاف توضیح داده نشده و مشخص نیست که قرار است چگونه پرداخت شود و چه تبعاتی در ازای آن برای مردم ایجاد میشود که انتظار می‌رفت یکی از سوالاتی باشد که حتی به صورت مشترک پرسیده شده و حداقل در حضور هفت کاندیدا مشخص شود پایه و اساس این رقم‌های سنگین چیست، ولی این اتفاق نیفتاد و مناظره اقتصادی بدون این موضوع تمام شد. در این بین فقط محسن رضایی بازهم از یارانه ۴۵۰ هزار تومانی خود سخن گفت و برای آن تضمین داد، ولی به مخاطبان نگفت که پولش را از کجا می‌آورد و قرار است در ازای آن، نرخ سوخت و حتی دلار چه تغییری کند. این جای خالی در شرایطی بود که ۱۰ سال است قانون هدفمندی یارانه‌ها اجرایی شده ولی خبری از تغییر در نحوه اجرای قانون که از کارشناس و نماینده مجلس گرفته تا خود مسئولان دولتی به آن انتقاد دارند نیست. طبق آمارهای دولتی مردم ایران در سال ۱۳۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان و آشکار دریافت می‌کنند که بیش از ۹۰۰ هزار میلیارد آن پنهان و از این رقم حدود ۶۰۰ هزار میلیارد یارانه سوخت و انرژی بوده است.
> جای خالی بورس در مناظره!
نخستین مناظره انتخاباتی درحالی برگزار شد که طی آن برخلاف انتظارات، کمتر به بازار سرمایه و برنامه‌های کاندیداها برای به تعادل رساندن این بازار اشاره شد. بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ به مهم‌ترین بازار کشور تبدیل شد، چرا که آزادسازی سهام عدالت و صعود شارپی این بازار باعث شد پای ۵۰ میلیون نفر از مردم کشور به این بازار باز شود و سرمایه‌گذاران خرد بسیاری سرمایه‌های خود را به این بازار سپردند. اتفاقی که حاشیه‌های زیادی را در پی داشت؛ چراکه بسیاری نوک پیکان انتقاد را به سمت دولت گرفته و مطرح کردند که چند دلیل مختلف از جمله تامین مالی دولت از بازار سرمایه باعث ریزش چشم‌گیر این بازار شد؛ به طوریکه بازار از قله دو میلیون واحد در مردادماه سال گذشته تا یک میلیون واحد در هفته گذشته سقوط کرد و طی این سقوط سرمایه‌های مردم نیز از دست رفت.
در این شرایط و هرچند که انتظار فعالان بازار سرمایه و سهام‌داران این است که دولت جدید همانند دولت فعلی در روند بازار سرمایه دخالت نکند اما انتظار می‌رفت حال که بازار سرمایه چه درست و چه غلط میزبان نیمی از مردم کشور شده است، کاندیداهای ریاست جمهوری در برنامه اقتصادی خود، سرفصلی از این بازار مخصوصا درمورد تکمیل فرایند آزادسازی سهام عدالت به مخاطب ارائه کنند. اما شرایط به گونه‌ای بود که در مناظره‌ی نخست تنها قاضی زاده هاشمی به ضرورت حل مسئله بورس اشاره کرد و گفت: بورس یک مسئله حاد و یک مسئله ساختاری و مزمن دارد که بخش ساختاری آن در مجلس در حال اصلاح است و بخش حاد آن با سه دستورالعمل در سه، چهار روز اول دولت پیش‌بینی شده که به سمت بهبود بازار سرمایه برویم. همچنین رضایی فقط در پاسخ به سوالی درمورد روند خصوصی‌سازی در کشور گفت: خصوصی‌سازی در این دوران چگونه باید شکل می‌گرفت؟ کسانی که کارخانجات دولتی را می‌گیرند و می‌برند، زمین را می‌فروشند و تجهیزات را هم می‌برند، چرا نظارتی بر آن‌ها نبود؟ کسی که می‌خواهد وارد خصوصی‌سازی بشود باید اهلیت داشته باشد. در روسیه آیین نامه خصوصی‌سازی ۱۰۰ صفحه‌ای وجود دارد که کارآمدی فرد را مد نظر قرار می‌دهد. این اشاره کوتاه از سوی کاندیداها درحالی صورت گرفت که شعار سال جاری هم مانند شعار سال‌های قبل اقتصادی بوده و بازار سرمایه هم یکی از اصلی‌ترین بازارهای مالی در کشور محسوب میشود.
> پازوکی: مناظره‌ای که بازنده‌ی اصلی آن صدا و سیما بود!
مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی به آفتاب یزد گفت: اساساً معتقدم آن چه دیدیم مناظره نبود زیرا مناظره یعنی این که یک موضوع را مطرح می‌کنند و با هم در زمینه بودجه، در زمینه نقدینگی و امثالهم؛ همه اظهار نظر می‌کنند در زمینه سیستم بانکی در زمینه استراتژی‌های توسعه در واقع با هم مناظره می‌کنند یعنی اینکه به هر نفر یک ربع تا ۲۰ دقیقه وقت می‌دهند که دیدگاه خود را
در مورد موضوع بیان کند نه این که سوال قرعه کشی کنند.
> بودجه‌ی ۱۴۰۰ به آسانی فراموش شد
این کارشناس اقتصادی ادامه می‌دهد: بروید و در دنیا ببینید روسای جمهور چگونه مناظره می‌کنند، به نظر من برنامه ریزی این مناظره در جهت این بود که صدا و سیما خواسته است کاری کرده باشد در این میانه یک مناظره‌ای نیز برگزار شده است واگرنه در مناظره باید کاندیداها در مورد یک موضوع واحد که به طور مثال برنامه کاری‌شان است بحث کنند برنامه‌های همدیگر را نقد کنند اصلاً این‌ها هیچ اشاره‌ای به طور مثال به بودجه نداشتند همین بودجه سال ۱۴۰۰ که کلی حرف و حدیث دارد اما اصلا بحثی راجع به این نشد، راجع به فضای کسب و کار اصلا بحثی نشد، راجع به انحصاراتی که در اختیار عده‌ای خاص است اصلاً بحثی نشد یا اصلاً بحث نشد که برای مقابله با رانت خوارانی که از طریق رانت یک طبقه جدیدی به وجود آورده‌اند و باعث هم اختلاف طبقاتی و هم باعث گسترش فساد در اقتصاد ایران شده‌اند چه باید کرد؟
پازوکی ادامه می‌دهد: در حالی که نامزدها باید راهکارهای اجرایی برای برنامه‌های‌شان را بگویند که چه استراتژی برای توسعه ملی دارند برای اشتغال با توجه به مشکلات بیکاری، ابر چالش‌هایی مانند صندوق بازنشستگی مثل بحث محیط زیست در مورد هیچ کدام هیچ راهکاری ارائه ندادند.
این کارشناس اقتصادی می‌گوید: به نظر این مناظره نشان داد که شورای نگهبان یک اشتباه فاحش کرده است چون در ایران ما نخبگان و افراد متعهد به نظام خیلی داریم که از این برادرانی که شرکت کرده‌اند سطح‌شان بالاتر است و این نشان‌دهنده این است که‌عدم استفاده از نخبگان و نیروی کارآمد حتی در سطحی‌ترین مباحث خود را نشان می‌دهد. با همه‌ی احترام معتقدم شورای محترم نگهبان کارش را به درستی انجام نداده است و با نیروهای کارآمد برخورد حذفی کرده است. به نظر من در ایران کاندیداهای خیلی بهتر و سطح بالاتری هستند که به دلیل برخوردهای خطی سیاسی و غیرکارشناسی متاسفانه مورد قهر شورای محترم نگهبان
واقع شده‌اند.
> چون احزاب نداریم برنامه محور نیستیم!
مهدی پازوکی در ادامه با اشاره به ضعف نامزدها در ارائه‌ی برنامه خاطرنشان می‌کند: چون احزاب قوی نداریم نامزد برنامه محور نیز نداریم و باید پذیرفت در این حوزه‌عدم وجود نهادهای مدنی مثل احزاب کاملاً مشهود است یعنی ما اگر حزب قوی داشته باشیم و بین احزاب کاندیدا باشد کاندیدا با برنامه معین می‌آید و از برنامه هم دفاع می‌کند و برنامه را یک شبه نمی‌ریزد در واقع برنامه باید به نقد کارشناسان خبره گذاشته شود.
> جوانمردی و انسانیت مهم است
پازوکی با نقد این مسئله که در سال ۹۶ حدود ۲۴ میلیون نفر به روحانی رای دادند چون رشد اقتصادی را دیده بودند ادامه می‌دهد، من معتقدم برخی کاندیداها به شعور مردم توهین کردند چون چشم به روی تحریم و بدعهدی ترامپ بستند چون علاقه داشتند دولت را تخطئه کنند در حالی که در سال ۹۶ برخی از نامزدهای فعلی بودند اما مردم آن‌ها را نخواستند! این از جوانمردی به دور است که عیب‌ها را بگوییم اما موانع را نادیده انگاریم!
وی اظهار می‌دارد: من منتقد دولت آقای روحانی در ابعاد اقتصادی هستم اما وقتی مردم به برنامه‌های وی اعتماد می‌کنند لابد تغییراتی را حس کرده بودند که رای دادند.
پازوکی با نگاهی به گذشته خاطرنشان می‌کند اگرچه نقدهای بسیار جدی به دولت آقای هاشمی نیز وارد است اما وقتی به گذشته بازمی‌گردیم و فضای فعلی و وزن نامزدهای این دوره را می‌بینیم فقط باید حسرت بخوریم که از کجا رسیده‌ایم به کجا!
> مهرپور: عمدا مسیر مناظره به سمت تخطئه‌ی رقیب هدایت شد!
میثم مهرپور دیگر کارشناس اقتصادی در گفت و شنودی کوتاه با آفتاب یزد ضمن تایید این مسئله که اساساً این مناظره از منظر اقتصادی راضی‌کننده نبود اظهار می‌دارد: بدون این که وارد مصادیق بشویم و از نامزد مشخصی نام ببریم باید پذیرفت که مناظره می‌توانست بهتر و پربارتر و روشنگرانه‌تر برگزار شود اما یکی - دو نامزد تعمداً مناظره را به صحنه‌ی تقابل و تخطئه تبدیل کردند چون یارای پاسخگویی به دوران مدیریتی خود نبودند!
این کارشناس اقتصادی ضمن رد این مسئله که نامزدها فاقد برنامه بودند می‌گوید: این که شالکه‌ی نامزدها با دست خالی قدم به عرصه‌ی انتخابات گذاشته‌اند حرفی نیست اما این که تمامی نامزدها بدون برنامه هستند سخن درستی نمی‌تواند باشد.
مهرپور تاکید می‌کند: این که حاضر نباشیم به دوران مدیریتی ما پرداخته شود اما از زمین و زمان ایراد بگیریم یعنی برای مناظره نیامده‌ایم بلکه آمده‌ایم دعوا کنیم!
> نمی‌شود جمع بست!
مهرپور با تاکید بر این مسئله که؛ نمی‌شود جمع بست! ادامه می‌دهد اگر بگوییم برخی از بعضی بابرنامه‌تر بودند سخن درست‌تری است ضمن آن که اصل مناظره نیز دارای ایراداتی است که عملا نامزدها را به سمت چالش و حاشیه هدایت می‌کند در حالی که وقتی صحبت از اقتصاد است باید فرصت بدهیم تا نامزدها نخست از برنامه های‌شان بگویند و دست آخر هر نامزد برنامه‌ی رقیب را به چالش بکشد اما ترس یکی از نامزدها از درافتادن به ورطه‌ی پاسخگویی باعث شد تهاجمی و خارج از عرف مناظره برخورد شود!
این کارشناس اقتصادی البته به این موضوع نیز اشاره می‌کند که اگرچه نامزدها خیلی به برنامه‌ها ورود نکردند اما باید پذیرفت که ذات مناظره با آن وقت‌های اندک نیز ایجاب نمی‌کند که مثلا کاندیدایی خواسته باشد درباره برنامه‌هایی که دارد حرف بزند.
مهرپور با ذکر این مهم که اقتصاد یک علم است و پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد اظهار می‌دارد؛ مثلا انتظار داریم در عرض سه دقیقه کدام مبحث علمی - اقتصادی مطرح و مورد دفاع واقع شود؟
وی تاکید می‌کند: در مجموع فکر می‌کنم آنانی که این مناظره را دنبال کردند حتماً متوجه شده‌اند که برخی برای بحث فنی نیامده‌اند بلکه روی مسائل تهییجی مناظره حساب ویژه باز کرده‌اند و طبیعتاً وقتی همان اول مناظره به یکی حمله شد کل مسیر مناظره دچار حاشیه میشود خاصه این که برخی عملاً با پیشداوری قدم در این عرصه گذاشته اند!
سایر اخبار این روزنامه
مگر سفرهای بین شهری ممنوع نبود؟
«جمهور» برود اسلام هم لطمه می بیند
به بعضی از افرادی که صلاحیتشان احراز نشد، ظلم وجفا شد
خلا بزرگی به نام برنامه
جای خالی تحریم و کرونا در مناظره اول
آشوراده؛جزیره رها شده
وعده‌های پوپولیستیکاندیداها
پوپولیسم کلاسیک
نقدی بر ایده حاکمیت یکدست زیدآبادی
لذت سینما
مشاجره یا مناظره؟
