درباره فرونشست زمین

مهدی معتق‪-‬ فرونشست زمین بخاطر سیاست‌گذاری‌های نامناسب منابع آبی و به تبع آن استخراج بی‌رویه آب‌های زیر زمینی یکی از بحران‌هایی است که بیش از دو دهه است دشت‌های کشاورزی ایران و زیر ساخت‌های مجاور آن‌ها را با تهدید جدی مواجه ساخته است. در یکی از جدیدترین پژوهش‌ها که توسط دکترحق‌شناس حقیقی، محقق پسا دکتری در دانشگاه لایبنیتز هانوفرآلمان و اینجانب انجام شد و نتایج آن در کنفرانس فرینج که در تاریخ ۱۰ تا ۱۴ خرداد بصورت مجازی با میزبانی آژانس فضائی اروپا برگزار گردید، ارائه شد نشان داده شده است؛ سیاست‌های آبی چندین سال گذشته تغییرقابل قبولی در وضعیت بحرانی فرونشست دشت‌های ایران ایجاد نکرده است. بر اساس مشاهدات ماهواره‌ای بین سالهای ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰، بیش از سیصدمنطقه درکشور با معضل فرونشست مواجه هستند که بیش از ۱۵۰ مورد از آن‌ها در قسمت ایران مرکزی قرار گرفته اند. نتایج مشاهدات ماهواره‌ای همچنان نشان می‌دهد که در اثر فرونشست زیاد که نرخ آن در بعضی دشت‌های کشور به بیش از ۳۰ سانتیمتر در سال می‌رسد، آبخوان‌های بسیاری از دشت‌ها مانند تهران، رفسنجان، مشهد، کاشمر، گلستان، فارس، ارومیه و... صدمات بسیار زیادی دیده‌اند و بخش بزرگی از قابلیت ذخیره‌سازی خود را از دست داده اند. مسئله مهم به دست آمده دیگر پژوهش این است که فرونشست در ایران دیگر فقط محدود به زمین‌های کشاورزی نمی‌باشد، بلکه بسیاری از زیر ساخت‌های شهری را نیز مورد تهدید قرار داده است. به عنوان مثال فرودگاه‌های تهران، اصفهان، ارومیه، کرمان و گرگان همگی در معرض فرونشست قرار گرفته‌اند که نرخ آن در بعضی نقاط به ۵ سانتی متر در سال در محدوده فرودگاه‌ها می‌رسد. در انتهای پژوهش محققان نتیجه‌گیری شده است با توجه به چشم‌انداز فعلی وضعیت فرونشست در کشور، بدون اصلاح اساسی و بنیادی در سیاست گذاری‌های منابع آب و خاک، انجام پروژه‌های سازه‌ای مانند انتقال آب ونمک‌زدایی نمی‌تواند کمک چندانی در دراز مدت به بهبود وضعیت منابع آبی در دشت‌های ایران کند.