روزنامه خراسان

استاد آذریزدی؛ بانی آشنایی کودکان با عطار و مولوی

الهه آرانیان- وقتی در کودکی «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را می‌خواند، شاید خیال نمی‌کرد بعدها جا پای نویسنده این مجموعه کتاب‌های دوست‌داشتنی بگذارد و خودش هم روزی قلم به دست شود و از «قصه ظهر جمعه» تا «قصه ما مثل شد»، «حکایت‌های کمال»، «قصه ما همین بود» و... را بنویسد. محمد میرکیانی، یکی از پرکارترین نویسنده‌های ادبیات کودک و نوجوان ایران است که به گفته خودش آثار زنده‌یاد مهدی آذریزدی تأثیر بسیار زیادی در کودکی و نوجوانی او گذاشته‌است.  فردا 18 تیر ماه، سالروز درگذشت مهدی آذریزدی، اولین نویسنده‌ایرانی است که به فکر نوشتن داستان برای کودکان و نوجوانان افتاد و به همین دلیل این روز به یاد او، روز ملی ادبیات کودک و نوجوان نام‌گذاری شده‌است. آذریزدی با مجموعه هشت جلدی «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» که از سال 1335 انتشار آن آغاز شد، جایزه یونسکو را به دست آورد و این مجموعه محبوب کودکان، که شامل دفترهای «قصه‌های کلیله و دمنه»، «قصه‌های مرزبان نامه»، «قصه‌های سندباد نامه و قابوس نامه»، «قصه‌های مثنوی مولوی»، «قصه‌های قرآن»، «قصه‌های شیخ عطار»، «قصه‌های گلستان و ملستان» و «قصه‌های چهارده معصوم» می‌شود، تا امروز بیش از 80 بار تجدید چاپ شده‌است. آذریزدی به واقع، بازنویسی ادبیات کهن فارسی را برای بچه‌ها بنیان گذاشت. در ادامه گفت‌وگوی ما با محمد میرکیانی را درباره تأثیر استاد آذریزدی بر جریان ادبی کودک و نوجوان، معیارهای بازنویسی متون کهن برای بچه‌ها، وضعیت فعلی ادبیات کودک و نوجوان در ایران و تفاوت نوشتن برای بچه‌های دیروز و امروز می‌خوانید.      نوشته‌های زنده‌یاد مهدی آذریزدی چه تأثیری بر ادبیات کودک و نوجوان ایران گذاشت؟ زمانی که بازار کتاب کودک ایران از ادبیات بومی خالی بود، استاد مهدی آذریزدی دست به اقدام بزرگی زد و گام اول را برای تولید آثار بومی ادبیات کودک و نوجوان برداشت. ایشان ادبیات بومی کودک و نوجوان را با استفاده از منابع غنی ادبیات فارسی بنیان گذاشت و از این نظر حق بزرگی بر گردن اهالی ادبیات کودک و نوجوان ایران دارد.   وضعیت فعلی ادبیات کودک و نوجوان در ایران را از نظر ترجمه و تألیف چطور ارزیابی می‌کنید؟ ادبیات کودک و نوجوان، ادبیات پایه و آموزشی است و برای تفنن و گذران وقت تولید نمی‌شود؛ یعنی وقتی کودکان و نوجوانان آثار این حوزه را مطالعه می‌کنند، در کنار لذت روحی و روانی مطالعه یک اثر ادبی از جمله شعر، داستان و رمان، آموزش هم می‌بینند. این روزها حجم آثار ترجمه‌ای ادبیات کودک و نوجوان بسیار بیشتر از آثار تألیفی است که بخش مهمی از آن به سرمایه‌گذاری ناشران خصوصی برمی‌گردد. چون هزینه تولید کتاب بالا رفته‌است، ناشران عمدتاً به آثار ترجمه‌ای روی می‌آورند؛ البته هر اثر ترجمه‌ای بد نیست، ولی حجم زیادی از این آثار قابل دفاع نیست.   شما متون ادبی فراوانی از جمله ضرب‌المثل‌ها و حکایات کهن را برای کودکان و نوجوانان بازنویسی کرده‌اید. معیارهای یک بازنویسی خلاقانه و تأثیرگذار چیست؟  من جزو کسانی هستم که بیشترین کار را در حوزه ادبیات کهن انجام داده‌ام، در همه عرصه‌های رسانه‌ای از جمله رادیو، تلویزیون و مطبوعات. متون کهن برای بچه‌ها نوشته نشده‌اند و مخاطبشان بزرگ‌سال است. نویسنده  ادبیات کودک و نوجوان این آثار را بازنویسی می‌کند؛ دست به انتخاب می‌زند؛ فضای داستانی قابل قبولی ایجاد و آن را به درک کودک و نوجوان امروز نزدیک و زبان متن اصلی را قابل فهم می‌کند. این‌ها در کنار هم یک اثر بازنویسی استاندارد را برای کودک و نوجوان پدید می‌آورند. ضمن این‌که ادبیات کهن به دلیلِ برگرفته‌شدن از زندگیِ ایرانی، سبک زندگی را آموزش می‌دهد و نسبت به فرهنگ خودی دلبستگی و تعلق خاطر ایجاد می‌کند. از همه مهم‌تر این‌که با بازنویسی این آثار ارتباط بچه‌ها با ادبیات کهن قطع نمی‌شود.   آیا نوشتن برای بچه‌های امروز را متفاوت با نوشتن برای بچه‌های دو سه دهه قبل می‌دانید؟ بله. بچه‌های امروزی به دلیل گسترش رسانه‌ها و فضای مجازی حوصله‌شان کمتر شده‌است و آثاری را که فضای پرماجراتر و ملموس‌تر با ضرب‌آهنگ تندتر و البته زبان ساده‌تر و قابل فهم‌تر دارند، بیشتر می‌پسندند. برای کودک و نوجوان امروز توصیف‌های چندلایه، زبان بیش از حد ادیبانه و... مشکل ایجاد می‌کند.   کودکی شما با چه داستان‌ها و قصه‌هایی شکل گرفت؟ مرحوم پدرم قصه‌های منتهی‌الآمال شیخ عباس قمی را برایمان می‌خواند که حالت روایت‌گونه داشت. داستان‌های مثنوی و شاهنامه، افسانه‌های روستایی ایران نوشته حسین کوهی‌کرمانی و مجموعه کتاب‌های «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» مرحوم آذریزدی هم از آثاری بودند که در کودکی و نوجوانی می‌خواندم. البته هیچ‌گاه فکر نمی‌کردم که سال‌ها بعد خودم پنج جلد مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» را ویرایش کنم.   از آثار تازه‌تان در زمینۀ ادبیات کودک و نوجوان بفرمایید. از جمله آثار تألیفی تازه‌ام سه‌گانه‌ای به نام «ماجرای دشت مرموز» است که انتشارات به‌نشر زیرچاپ دارد و الان در مرحله تصویرگری است و ظرف چندماه آینده منتشر می‌شود. یک مجموعه 20 جلدی هم با محوریت ادبیات کهن برای نوجوانان دارم که در مراحل پایانی‌اش هستم و هنوز با ناشر صحبت نکردم.   بر اساس کتاب‌های شما در حوزه کودک و نوجوان آثار نمایشی فراوانی از جمله مجموعه تلویزیونی «حکایت‌های کمال»، پویانمایی «قصه ما مثل شد» و... ساخته شده‌است. آیا باز هم قصد همکاری با تلویزیون را دارید؟ من طراح و ناظر کیفی مجموعه «حکایت‌های کمال» بودم. اکنون هم پیگیر تولید بخش دوم این مجموعه هستیم که امیدوارم هرچه زودتر به نتیجه برسیم.   
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
185 میلیارد اوراق خزانه در انتظار همت مدیران استان استاد آذریزدی؛ بانی آشنایی کودکان با عطار و مولوی نظر سنجی کیو درباره وضعیت برجام در دولت سیزدهم سفر در زمان در کشوری با 80 قبیله! اعتبار ۱۰۰ میلیاردی برای زلزله زدگان خراسان شمالی ۵۰ هزار میلیارد، سهم ابهامات قانونی در فرار مالیاتی وزارت نیرو پاسخ دهد تمهیدات جدید علیه بی برقی پشت پرده اختلال اینترنت با قطع برق پریشان شدن خاطر غرب آقای وزیر! حرف کمتر