برجام و تحریم‌های جدید

کمیسیون روابط خارجی مجلس سنا برای ایران 4 نوع تحریم پیش‌بینی کرده بود. دسته نخست تحریم‌ها در ارتباط با فعالیت‌های موشکی ایران بود، دسته دوم در مورد ادعای عدم رعایت حقوق بشر، تحریم سوم در ارتباط با ادعای دخالت ایران در کشورهای منطقه و چهارمین دسته از تحریم‌ها به علت ادعای حمایت ایران از تروریسم بود. آمریکا تمام این تحریم‌ها را مجموعا در 2تحریم خلاصه کرد: از یک سو تحریم‌های حقوق بشر و از سوی دیگر تحریم کل سپاه پاسداران ایران که شامل عناصر، عوامل و حتی نیروهای خارجی می‌شد که با این نهاد مخصوصا در ارتباط با ساخت موشک‌های بالستیک ارتباط دارند. آمریکایی‌ها از مدت‌ها قبل درصدد بودند به دلایل مختلف سپاه را تحریم کنند که این تحریم در کمیسیون روابط خارجی تصویب شد و در صحن سنا هم به تصویب رسید. این تحریم‌ها اکنون در مجلس نمایندگان است که به احتمال فراوان در آن مجلس نیز تصویب خواهد شد. آمریکایی‌ها تبصره‌ای برای این تحریم‌ها گذاشتند که به‌موجب آن دست رئیس‌جمهور در شدت و ضعف این تحریم‌ها باز باشد. این مساله از سویی جای امیدواری دارد، اما این انتظار از ترامپ برنمی‌آید و باتوجه به اینکه در روزهای گذشته سفیر رژیم صهیونیستی در جمع نمایندگان کنگره گفته که باید مراقب ایران باشیم تا قدرت اتمی‌اش احیا نشود، اکنون فضای آمریکا به‌خاطر فشار لابی‌های یهودی بر سیستم آمریکا شدیدا به زیان ایران است. از سوی دیگر عربستان سعودی با قرارداد سخاوتمندانه‌ای که با آمریکا امضا کرد، آنها را در رابطه با ایران تحت فشار قرار داده است. اکنون ایران از سوی مثلث شوم عربستان، رژیم صهیونیستی و آمریکا تحت فشار قرار دارد. این تحریم‌ها اگر چه کارساز نخواهد بود و قدرت اجرایی آن‌چنانی ندارد و شورای عالی امنیت ملی ایران هم تحریم‌های متقابلی را علیه آمریکا وضع کرده، اما به هر صورت جلوه بیرونی این تحریم‌ها می‌تواند برای ایران زیان‌آور باشد. از سوی دیگر در فضای داخلی ایران مسئولان و مقامات رسمی گفته‌اند که این تحریم‌ها ناقض روح برجام است و معتقدند که برجام نقض شده است. در آیتم‌های پایانی برجام موردی در ارتباط با فعالیت موشکی ایران وجود دارد که می‌گوید: ایران حق ندارد موشک‌هایی با قابلیت حمل کلاهک هسته‌‌ای در اختیار داشته باشد. در این راستا ایران معتقد است که موشک‌هایش قابلیت حمل کلاهک ندارد، اما طرف مقابل اصرار دارد که این موشک‌ها می‌توانند کلاهک هسته‌ای حمل کنند. البته آمریکایی‌ها در این ارتباط تا حدی زورگویی نیز می‌کنند. آنها به استناد تشخیص خود به وضع تحریم‌های جدید روی آورده‌اند. این موضوع مغایرتی با برجام ندارد، چون برجام کاملا در چارچوب مسائل هسته‌ای مطرح شده و حتی برای اینکه این اظهارنظر به اثبات برسد، آقای ظریف و جان کری در جلسات ششم و هفتم مذاکرات گفتند که ما فقط در باره مسائل هسته‌ای صحبت می‌کنیم و مساله دیگری مورد بحث قرار نخواهد گرفت. البته آنها مجبور شدند در پایان مذاکرات این آیتم موشکی را در انتهای برجام قرار دهند. اکنون این مساله محل اختلاف ایران با آمریکا است. شاید این نکته به اذهان متبادر شود که ایران می‌تواند برای اعتراض به این تحریم‌ها به کمیسیون حل اختلاف برجام مراجعه کند، اما باید گفت این کمسیون در ارتباط با نقض محتویات برجام است که اگر هرکدام از طرفین‌ بندی از برجام را نقض کردند، طرف دیگر به این کمیسیون مراجعه و اقامه دعوا کند. بنابراین چون این تحریم‌ها ناقض برجام نبوده، هیچ‌کدام از مسئولان خواستار مراجعه به شورای حل اختلاف نشده‌اند.
* تحلیلگر مسائل بین‌الملل