تعامل با آژانس برای مهار تنش

جاوید قربان اوغلی تحلیلگر مسائل بین الملل بعد از سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران که به نظر می رسید یک سفر برنامه ریزی شده بوده و مذاکرات آن از قبل صورت گرفته و در حقیقت با یک هدف مشخص برای جلوگیری از اتفاقی که ممکن است در پی اتمام مدت توافقی که دولت قبل کرده بود و یکماه از آن گذشته بود، انجام شد، امیدواری‌های زیادی مبنی بر اینکه با آژانس در یک مسیر تفاهم قرار بگیریم، ایجاد شد منتها الان با سخنرانی «رافائل گروسی» در آژانس و مسئله‌ای که در رابطه با سایت کرج مطرح کرد تنش‌ها بین ایران و آژانس تا حدودی تشدید شد. به نظر می رسد همان‌طور که در دولت قبل و در دولت جدید این مسئله را تا حدودی توانستیم مدیریت کنیم، اکنون با توجه به سخنرانی آقای گروسی و طرح مسئله کرج که داریم وارد یک فضای تنش زا می‌شویم، بایستی مدیریت کنیم. بالاخره ایران یکسری ادعاهایی در مورد مسئله سایت کرج دارد و چون تائید شده که در آنجا خرابکاری صورت گرفته، ملاحظات خودش را دارد. برای اینکه باید ازهرگونه خطری که ممکن است، تکرار عملیات خرابکارانه باشد، جلوگیری نماید واین نیازمند مراقبت‌های شدید امنیتی است. ملاحظه دوم ایران می‌خواهد آژانس اینگونه اقدامات خرابکارانه را محکوم کند. البته آژانس یک نهاد سیاسی نیست وهمیشه هم آقای گروسی یا آمانو وهمین‌طور البرادعی می گفتند که یک نهاد فنی در جهان است و شاید انتظار داشته باشیم آژانس عملیات خرابکارانه را محکوم کند که یک خواسته سیاسی است، ولی می شود راهی پیدا کرد که ایران هم به این خواسته خودش برسد. اگر آژانس گام جلوتر را بردارد و برخواسته خودش اصرار کند، به نظر می رسد که هرچه سریع تر باید با خود آژانس از طریق نماینده ایران در آنجا تماس بگیریم. آقای گروسی قبلا وعده کرده بود که به زودی به ایران سفر کند ولی احتمالا این اختلافات سفر را به تاخیر بیندازد. اگر این مسئله بین خود ایران و آژانس بین المللی حل و فصل شود و اجازه داده نشود دیگرانی که می خواهند از این آب گل آلود ماهی بگیرند، استفاده کنند، بهتر است. ایران پروتکل الحاقی را اجرا می کند و دوربین ها هم دوباره جایگزین شده و داریم در همان چارچوبی که در برجام توافق کردیم، عمل می کنیم و این شایسته و به صلاح ما نیست به خاطر مشکلی که به‌وجود امده و تا حدودی هم ایران در این مسئله ذی‌حق هست به یک بن بست برسیم. البته مراقبت‌ها و ملاحظات امنیتی را آژانس باید رعایت کند. فعلا نباید اجازه داد دیگران سوءاستفاده کنند. اگرچه کار آژانس فنی است اما همه می‌دانند که نهادها و فشارهای سیاسی پشت پرده وجود دارند. برای اینکه اینگونه بهانه‌ها موجب خدشه دار شدن ما نشود و گیوتین شورای امنیت را بالای سر ما نگه ندارد، نیازمند این هستیم که فضای بین المللی را به نفع خودمان عوض کنیم. اگر چنانچه تکلیف خود برجام مشخص شود که بالاخره مذاکرات چه شد. اکنون در اطراف خودمان با مشکلات روبه رو هستیم. با اختلافی که الان با آذربایجان به‌وجود آمده و مانورهای نظامی صورت گرفته فضای تشنج را بالا می برد. مواردی که به نفع ما نیست و باید بتوانیم آن را مدیریت کنیم. چنانچه بتوانیم مسئله برجام را به جایی برسانیم، شاید تاثیر زیادی روی حل مسائل مرزی و مشکلاتی که با آذربایجان داریم، داشته باشد. که همیشه باید با اندیشه، تدبیر و سیاست باید جلو برویم. نکته آخر اینکه چنانچه مسئله اف ای تی اف هم تعیین تکلیف شود، چراغ سبز و یک سیگنال بسیار مثبت است که ایران می‌خواهد واقعا با جهان وارد یک ریل تعاملی شود. ایران باید هرچه زودتر با آژانس وارد مذاکره شود وهمان‌طور که در قضیه دوربین‌ها توانستیم به تفاهم برسیم، در این مورد نیز تنش را مدیریت کنیم تا شعله برخاسته شده سریع تر فروکش کند.