توانمند‌سازی زنان فقط اقتصادی نیست!

شورای شهر یکی از عرصه‌های فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی است که از ابتدا تاکنون زنان را هم در کنار مردان به خود جلب کرده است. کلانشهر تهران با ۲۲ منطقه شهری یک کشور کوچک به شمار می‌آید که در کنار جمع کردن اقوام گوناگون در پایتخت طیفی از طبقات اجتماعی و اقتصادی و به تبع آن آسیب‌های اجتماعی را هم در خود جای داده است. تهران با داشتن بالا‌ترین آمار‌های طلاق، زنان سرپرست خانوار، زنان معتاد و کارتن‌خوابی در میان آن‌ها با طیفی از آسیب‌های اجتماعی و چالش‌ها در حوزه زنان مواجه است و پارلمان پایتخت باید در مدیریت شهری، توجه به موضوعات مرتبط با زنان و خانواده را هم در دستور کار خود قرار دهد. ساختار کلانشهر تهران چالش‌های زنان و خانواده را در این شهر از دیگر مناطق کشور متمایز و توانمند‌سازی آنان را برای نقش‌آفرینی فعال در کلانشهر تهران ضروری می‌کند. توانمند‌سازی، اما ابعاد مختلفی دارد و از نگاه سوده نجفی عضو ششمین دوره شورای اسلامی شهر تهران فقط شامل توانمند‌سازی اقتصادی نیست و باید بحث توانمندسازی زنان در سایر ابعاد اجتماعی و فرهنگی و روانی نیز در نظر گرفته شود تا پازل توانمندسازی تکمیل شده و زنان به خصوص زنان درگیر با آسیب‌های اجتماعی بتوانند به عنوان فردی توانمند در عرصه جامعه حاضر شوند. نجفی با لیست «شورای ائتلاف نیرو‌های انقلاب اسلامی» راهی خیابان بهشت شده و برای چهار سال آینده بر کرسی سبز پارلمان پایتخت تکیه زده است. وی یکی از چهار زنی است که به ششمین دوره شورای شهر تهران راه یافته و به نمایندگی از جمعیت بانوان تهرانی راهی پارلمان شهری شده است. نجفی نفر بیستم لیست ائتلاف نیرو‌های انقلاب است. به سراغ این نماینده بانوان در ششمین دوره شورای شهر تهران رفته‌ایم و با وی درباره دغدغه‌های زنان پایتخت‌نشین، چالش‌های پیش روی آنان و برنامه‌های شورای شهر ششم برای رفع این چالش‌ها و دغدغه‌ها به گفتگو نشسته‌ایم. ماحصل این گفتگو در مقابل شماست.
خانم نجفی شما یکی از چهار بانویی هستید که با رأی مردم به شورای شهر راه یافته‌اند. شما به عنوان نماینده بانوان در شورای شهر و رئیس کمیته سلامت شورای ششم چه برنامه‌ای برای زنان شهر تهران دارید؟
در شورای ششم برای توانمند‌سازی زنان در سه سطح اجتماعی و روانی، اقتصادی و سیاسی برنامه‌هایی داریم. همان‌طور که مستحضرید توانمندسازی زنان از جمله مؤلفه‌های مهم در توسعه پایدار است و از آنجایی که توانمندی زنان یک پدیده اجتماعی است و پدیده‌های اجتماعی تک‌علتی نیستند، توانمند شدن زنان به عوامل درونی و بیرونی متعددی بستگی دارد. از طرفی عوامل درونی، چون وضعیت جسمانی، روانی، وضعیت اقتصادی خانواده و از طرف دیگر ساختار‌های موجود اجتماعی و حمایت اجتماعی از زنان نقش تعیین‌کننده‌ای بر توانمند‌سازی آنان دارد.
شما چه تعریفی از توانمند‌سازی زنان دارید؟


منظور از توانمند‌سازی فقط توانمند‌سازی اقتصادی و افزایش سطح درآمد و ر‌هایی از فقر نیست، بُعد مهم دیگر توانمند‌سازی، توانمندسازی روان‌شناختی است که به دنبال ارتقای سلامت روان، بهبود سازگاری، اعتماد به نفس، خودکارآمدی، کنترل بر زندگی و... است. آیا شما برای این توانمند‌سازی جامع، برنامه و راهکاری دارید؟
بنده به عنوان رئیس کمیته سلامت شورای ششم برای توانمند‌سازی روان‌شناختی بانوان پایتخت برنامه‌هایی در حوزه آموزش و مشاوره و... دارم. یکی دیگر از دغدغه‌های بنده در شورای ششم در بحث بانوان، توانمندسازی زنان در عرصه تصـمیم‌گیری سیاسـی است. یکی از راهکارهـای اساسی توانمندسازی جامعـه، مشـارکت سیاسـی زنـان در فرآینـد تصـمیم‌گیری ملـی و بین‌المللی است. از یک طرف زنان نیمی از منابع انسانی کشور محسوب می‌شوند و از طـرف دیگر آنان عامل اساسی مشارکت سیاسی و توسعه هستند. بـه طور یقین جامعه‌ای که برای رسیدن به توسعه تـلاش مـی‌کنـد، شـرط اولیـه آن تحقـق عدالت اجتماعی است که این امر بدون توجه برابر، به زنان و مردان و استیفای حقوق و بهبود شرایط زنان ممکن نخواهد بود؛ لذا در شورای ششم تلاش خواهیم کرد که ان‌شاءالله از ظرفیت، تخصص و دانش همکاران خانم در مناصب مدیریتی بیشتر استفاده شود. آسیب‌های اجتماعی در حوزه زنان در کلانشهر تهران بسیار جدی است. زنان معتاد و کارتن‌خواب در کجای برنامه‌ریزی شهری جای دارند و برای نجات آن‌ها از ورطه اعتیاد و سر و سامان دادن به آن‌ها باید چه کرد؟
با مدرن شدن جوامع و افزایش شهرنشینی، متأسفانه آسیب‌های اجتماعی متعددی از جمله اعتیاد به عنوان مادر آسیب‌ها، گریبانگیر قشر‌های مختلف جامعه شده است که زنان نیز از این پدیده مستثنی نیستند. آسیب‌شناسی اجتماعی زنان یکی از موضوعات بحث‌برانگیز و چالشی در جوامع امروزی است. اعتیاد و گرایش به مواد مخدر، یکی از بحران‌های اصلی در جوامع محلی و شهری از جمله پایتخت به شمار می‌رود. فروپاشی بنیان خانواده شاید اولین تأثیر اعتیاد در زنان باشد که تبعات آن همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی خانواده‌های درگیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همان‌طور که در سؤال قبل هم خدمت شما عرض کردم مدیریت شهری باید در حوزه توانمند‌سازی روان‌شناختی زنان درگیر با مواد مخدر به صورت جدی‌تری ورود کند و در بحث درمان، کاهش و بازتوانی به بانوان آسیب‌دیده خدمات‌رسانی کند و در نهایت با توانمند‌سازی روان‌شناختی و اقتصادی زنان آسیب‌دیده شرایط را برای بازگشت آن‌ها به جامعه مهیا کند. لازم به ذکر است یکی از متولیان اصلی این مسئله اجتماعی سازمان بهزیستی کشور است. ان‌شاءالله با همکاری سازمان بهزیستی، مجموعه مدیریت شهری و سازمان‌های مردم‌نهاد که بازوی توانمندی برای مدیریت شهری هستند، بتوانیم در حل مسائل اجتماعی موفق‌تر از قبل عمل کنیم. بحث شهر امن برای زنان و امنیت زنان در فضا‌های شهری یکی از بحث‌های پرچالش بانوان در کلانشهری مانند تهران است. اینکه یک زن تا چه ساعتی از شب می‌تواند در محیط خارج از خانه باشد و آیا مکان‌هایی همچون پل‌های هوایی امن است یا خیر؟ برنامه‌هایی برای شهر امن برای زنان از قبل مطرح بوده است. برنامه شورای شهر ششم در این باره چیست؟
یک جمله هست که می‌گوید «در جا‌هایی که نور کافی نباشد همه مردم اعم از زن و مرد احساس عدم امنیت دارند.» با این حال همیشه نور، قدم اول برای زیست‌پذیر کردن شهر‌ها برای زن‌هاست چراکه خشونت معمولاً پشت در‌های بسته اتفاق می‌افتد؛ لذا خیابان‌های فاقد نور کافی، خیابان‌های باریک، پوشش‌های گیاهی بین معابر و در یک جمله فضا‌های بی‌دفاع شهری، ریسک‌پذیر‌ترین مناطقی هستند که ممکن است آزار و اذیت زنان در آن‌ها اتفاق بیفتد. در شورای پنجم خوشبختانه طرح ارتقای امنیت بانوان کلید خورده و در منطقه ۱۰ به صورت پایلوت اجرایی شده است. در شورای ششم ان‌شاءالله طرح مورد بررسی قرار می‌گیرد و اگر نقاط ضعفی دارد اصلاح می‌شود. تجارب جهانی در زمینه شهر امن چگونه است و آیا می‌توان از این تجارب در کشور بهره گرفت؟
به عنوان مثال در کشور هند اپلیکیشنی (سیفتی‌پین) وجود دارد که کارکردش این است زنان از طریق آن می‌فهمند کدام مسیر برای رسیدن به مقصد امن‌تر است. مثل اینکه چراغ‌های کدام خیابان روشن است، تراکم جمیعتی چطور است، دسترسی به وسایل حمل‌ونقل عمومی چگونه است و... اطلاعات مرتبط با خیابان‌های شهر‌های هند از سوی کاربران این اپلیکیشن ارائه شده است. کارکرد این اطلاعات این است که شهرسازان و مسئولان شهری می‌توانند از این اطلاعات برای برنامه‌ریزی‌های شهری استفاده کنند. خانم نجفی شما از اعضای جوان شورای شهر به شمار می‌آیید. از نگاه شما حضور زنان در عرصه‌های تصمیم‌سازی و مدیریت همچون مجلس و شورای شهر چقدر ضرورت دارد؟
همان‌طور که قبلاً عرض کردم، در پروسه توانمندسازی سیاسی، زنان نقشی دو وجهی ایفا می‌کنند. از یک طرف آنان نیمی از منابع انسانی کشور محسوب می‌شوند و از طرف دیگر آن‌ها عامل اساسی مشارکت سیاسی و توسعه هستند. زنان قادرند تا با آگاهی از تأثیر و اهمیت نقش خود در روند تصمیم‌گیری محلی، ملی و حتی بین‌المللی، مدیریت توانمندی را با استفاده از مشارکت سیاسی، جهت تحقق هدف‌های توسعه سیاسی برعهده گیرند. حضور زنان در ابعاد مختلف سیاسی به‌عنوان نیمی از نیرو‌های انسانی در جوامع بشری از پیش‌نیاز‌های توسعه‌یافتگی سیاسی به‌شمار می‌رود. از این رو تقریباً تمامی کشور‌ها بر به‌کارگیری نیروی زنان در اداره امور سیاسی برای نیل به اهداف توسعه تأکید دارند. افزایش مشارکت سیاسی نشانگر کاهش بی‌تفاوتی افراد جامعه نسبت به سرنوشت سیاسی و حرکت جامعه به سمت توسعه سیاسی است. مشارکت زنان از دو جنبه بهره‌وری جامعه از نیروی آنان و همچنین احساس رضایت از شرکت در سازندگی کشور از سوی خود زنان، قابل تأمل است. مشارکت سیاسی و حضور فعال زنان در نظام برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری چه در سطح محلی (شورای شهر) و چه در سطح ملی (مجلس) منجر به رویکرد مثبت و عادلانه برنامه‌های توسعه (محلی و ملی) نسبت به حل مسائل و مشکلات زنان و توانمند‌سازی آنان برای ایفای نقش‌های همه‌جانبه توسعه‌ای می‌شود که در کشور ما نیز جایگاه و حقوق زنان پس از انقلاب اسلامی بهبود یافته است، اما زنان همچنان با یک توسعه نامتوازن روبه‌رو هستند و توانمندی مطلوبی در حوزه سیاسی کسب نکرده‌اند. شما از چهره‌هایی هستید که در فضای مجازی و شبکه اینستاگرام حضور نسبتاً فعالی دارید. چقدر به استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی برای پیشبرد اهداف، اطلاع‌رسانی و برقراری ارتباط با مردم اعتقاد دارید و این حضور و استفاده از فضای مجازی باید تحت چه ضوابطی باشد؟
از آنجا که افراد اجتماع (شهروندان) به طور گسترده‌ای با رسانه‌های فضای مجازی در ارتباطند، از طریق آن‌ها می‌اندیشـند، دنیا را از رهگذر آن‌ها می‌شناسند و رفتار‌های خود را بـر اسـاس الگوهـای برگرفتـه از آن‌ها شکل می‌دهند لذا استفاده از فضای مجازی برای همه مسئولان امری ضروری به نظر می‌رسد، فضای مجازی بستری را برای ارتباطات دو سویه فراهم کرده است. فضایی که مسئولان در آن بدون واسطه می‌توانند صدای مردم را بشنوند و از مسائل و مشکلات آن‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن باخبر شوند. بنده هم از فضای مجازی برای ارائه گزارش عملکرد به شهروندان شریف تهرانی و همچنین شنیدن مسائل و مشکلات آن‌ها استفاده می‌کنم. شبکه‌ها و فضا‌های مجازی در کنار مزایای بی‌شمارش، معایبی نیز دارد که عدم آشنایی کامل با آن می‌تواند آسیب‌هایی را برای کاربران و خانواده‌ها به بار آورد و در همه جای دنیا با توجه به شرایط آن کشور قوانینی برای مدیریت فضای مجازی وجود دارد. ورزش و فعالیت‌های ورزشی برای دختران جوان یکی از موضوعاتی است که بر نشاط و سلامتی آنان اثرگذار است. شورای شهر در راستای گسترش ورزش همگانی برای بانوان چه برنامه‌هایی دارد؟
ورزش همگانی با اهدافی همچون افزایش مشارکت اجتماعی شهروندان، تفریح سالم و تقویت ورزش قهرمانی، طی سال‌های اخیر، به طور جدی از سوی مدیریت شهری دنبال می‌شود. از طرف دیگر تأثیر مثبت ورزش همگانی بر نشاط اجتماعی و کاهش آسیب‌های شهری بر کسی پوشیده نیست. امروزه ورزش و به ویژه ورزش‌های همگانی موجب افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد جامعه می‌شود. گذشته از این ورزش همگانی در یک جامعه کارکرد‌های مطلوبی، چون افزایش همدلی، تقویت همبستگی و مشارکت اجتماعی و تحکیم روابط و پیوند‌های اجتماعی، کمک به فرآیند جامعه‌پذیری افراد نیز دارد. امروزه در کشور‌های پیشرفته با عبور از شاخص طول عمر همراه با سلامتی، شاخص دیگری با عنوان «نشاط» مطرح است. در این شاخص هدف چیزی نیست جز عمر طولانی و زندگی شاد برای مردم. یکی از موارد ده‌گانه در این شاخص به سلامتی اشاره دارد. در واقع آگاهی دادن به افراد جامعه برای اهمیت دادن به سلامتی خود و فراهم آوردن تسهیلات برای دسترسی به امکانات ورزشی از شاخص‌های توسعه فرهنگی و انسانی عصر حاضر است. شهرداری‌ها با توجه به امکانات و زیرساخت‌هایی که در اختیار دارند مانند فضا‌های عمومی، پارک‌ها، منابع انسانی متخصص، مناسب‌ترین سازمان برای هدایت ورزش همگانی در جامعه است، اما در کشور ما، چون مدیریت یکپارچه شهری وجود ندارد فدراسیون ورزش‌های همگانی متولی ورزش همگانی است. سازمان ورزش متولی ورزش همگانی در شهرداری تهران است که در سال‌های گذشته اقدامات خوبی در زمینه ورزش همگانی انجام شده است، اما متأسفانه سرانه فضا‌های ورزشی در شرایط مناسبی نیست. در شورای ششم با نگاهی به عدالت در فضا‌های ورزشی و تفریحی و نگاه ویژه به مناطق کم‌برخوردارتر سعی می‌شود در این خصوص تدبیری مناسب اندیشیده شود.