چرا باور نمی‌کنیم که حوزه اجتماعی مهم است؟

سیدحسن موسوی‌چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران یکی از حوزه‌هایی که حداقل در چند سال اخیر اهمیتش بیشتر از قبل در جامعه خودش را نشان داد، حوزه عام امور اجتماعی و موضوعات مرتبط با این حوزه است. موضوعاتی که نیازمند سیاستگذاری، برنامه‌ریزی، اجرا، نظارت و آموزش از جنس خودش است. اینکه تاکید می‌کنم از جنس خودش، به طور خاص تاکید می‌کنم  و منظورم این است که ما باید بتوانیم حوزه اجتماعی را با رویکرد اجتماعی و با دانش اجتماعی، اعمال مدیریت و برنامه‌ریزی کنیم. موضوعات اجتماعی از جنس موضوعات عمرانی نیست. موضوعات اجتماعی، از جنس مقررات الزام‌آور نیست که با یک بخشنامه یا با یک قانون بتوانید یک مسیر اجتماعی را ترسیم کنید یا تغییر دهید یا ترمیم کنید. به همین دلیل حوزه اجتماعی از چنان اهمیتی برخوردار است که اگر به آن توجه نکنیم و مداخلات و برنامه‌ریزی‌هایمان را با رویکرد متناسب با این حوزه انتخاب نکنیم، بدون‌شک اتفاقی که خواهد افتاد این است که حتی اگر به ظاهر مُسَکِن‌وار آدم‌ها را از خیابان جمع کنیم یا اتفاقات دیگری در این حوزه بیفتد، اما تجربه زیستن و دانش علوم اجتماعی در دنیا نشان داد که در چنین شرایطی که به ظاهر همه چیز آرام است، اما در عمل شاهد رشد زیرزمینی مسائل اجتماعی خواهیم بود. در این رشد زیرزمینی آنچه اتفاق می‌افتد را ممکن است نبینیم ولی آن مسأله، آسیب و پدیده اجتماعی مثل بدنی که از داخل عفونت می‌کند و خبردار نمی‌شویم، بخش‌های مختلف بدن را درگیر می‌کند، کارکردشان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و زمانی متوجه می‌شویم که خیلی مواقع نمی‌توانیم دیگر کاری را انجام دهیم و کار از کار گذشته و آن عضو دیگر آن کارایی خودش را در بدن نخواهد داشت. در جامعه هم طبیعتا چنین اتفاقی خواهد افتاد. اگر ما به دنبال این هستیم که مشارکت مردم را جلب کنیم، اگر به دنبال این هستیم که سرمایه اجتماعی را بالا ببریم، اگر به دنبال این هستیم که امید را بالا ببریم، اگر به دنبال این هستیم که حکمرانی خوب را با محوریت مشارکت مردم در جامعه نهادینه کنیم، تنها راهش این است که سازوکار انتخابی ما برای مدیریت حوزه اجتماعی یک سازوکار مبتنی بر واقعیات اجتماعی با بهره‌گیری و دانش و متخصصین این حوزه باشد. اگر بخواهیم تجربه حداقل چهار دهه فعالیت کشورمان را از بعد جنگ تحمیلی مبنا قرار دهیم، از ابتدای دورانی که به دوران سازندگی در کشور ما شناخته می‌شود، دقیقا متوجه این موضوع می‌شویم که از زمانی که در پرداختن به رویکرد واقع‌بینانه نسبت به حوزه اجتماعی غفلت کردیم، هرچه به این سمت  آمدیم، مسائل و مشکلات اجتماعی ما بیشتر و بیشتر شد، هم از نظر تنوع، هم از نظر فراوانی و شدت و هم از نظر گروه‌های درگیر در این حوزه و به همین دلیل به‌عنوان یک کارشناس حداقلی که بیش از دو دهه در عرصه‌های مختلف اجرایی، آموزشی، پژوهشی و غیره درگیر بودم و هستم و هم به‌عنوان مسئول یک تشکل غیردولتی که تقریبا 60 سال سابقه فعالیت در کشور دارد و عموم موضوعاتی که با آن سروکار داریم از همین جنس مسائل امور اجتماعی است، بر این نکته  تاکید می‌کنم که برای امور اجتماعی با رویکرد اجتماعی و با توجه به سازوکار مسائل و پدیده‌های اجتماعی برنامه‌ریزی کنیم که در غیر اینصورت باید منتظر پیامدهای منفی اتخاذ رویکردهای غیر از این در جامعه  باشیم.