گرم‌تر از همیشه با همسایه غربی

سرویس بین‌الملل جوان آنلاین: وزیر خارجه ترکیه بعد از چند ماه نه چندان خوشایند، به تهران آمد و حسین امیرعبداللهیان به رسم مهمان‌نوازی ایرانیان از او به گرمی استقبال کرد تا به «مولود چاووش اوغلو» یادآوری کند که بلندپروازی و دیوارکشی بر سر مرزها، رسم همسایگی نیست. دو وزیر خارجه دیروز بعد از مذاکرات دوجانبه به خبرنگاران گفتند که «نقشه راه همکاری‌های بلندمدت» تنظیم و بر سر آن توافق شده و از قرار معلوم، قرار شده «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر ترکیه نیز به تهران سفر کند. به‌رغم همه اختلافات، برنامه ترکیه و ایران برای امضای نقشه راه همکاری‌های بلندمدت حاکی است فشار جاذبه همسایگی از دافعه طرف‌های ثالث قدرتمندتر است. «مولود چاووش اوغلو» وزیر خارجه ترکیه روز دو شنبه ۲۴ آبان ماه مهمان ویژه ایران در ساختمان اصلی وزارت خارجه بود و ایرانی‌ها برای این همسایه غربی که در حال احداث دیوار در مرز مشترک است، استقبال گرمی را تدارک دیده بودند. پیش از رسیدن چاووش اوغلو، حسین امیرعبداللهیان رو به خبرنگارانی که از او درباره کنفرانس مطبوعاتی پرسیدند، گفت که هرچند خودش برای پاسخ به سؤالات در کنفرانس مطبوعاتی آماده است، ولی میهمان او ترجیح داده که سؤالات زیادی را پاسخ ندهد! ظاهراً چاووش اوغلو، با آگاهی از اینکه ممکن است در کنفرانس مطبوعاتی با سؤالات متعدد خبرنگاران روبه‌رو شود، محترمانه از میزبان خواسته بود، این قسمت برنامه، خیلی کوتاه‌تر از تعداد خبرنگاران حاضر پیش‌بینی شود.
امضای نقشه راه ایران و ترکیه
کمی مانده به ظهر دوشنبه، خودروی وزیر خارجه ترکیه کنار فرش قرمز منتهی به ساختمان اصلی وزارت خارجه توقف کرد و چاووش اوغلو با استقبال همتای ایرانی وارد اتاق مذاکرات شد، استقبالی که خبرنگار «جوان» آن را «خیلی گرم» توصیف می‌کند. گفتگو‌های دو طرف حدود یک ساعت پشت در‌های بسته به طول انجامید و بعد هم نوبت به برگزاری نشست خبری رسید که البته در این نشست تنها دو نفر پرسش‌های خود را مطرح کردند.
«حسین امیرعبداللهیان» در نشست خبری پس از مذاکره با چاووش اوغلو گفت دو طرف توافق کرده‌اند نقشه راه همکاری‌های بلندمدت را شروع کنند و امیدواریم در جریان سفر اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه به تهران این سند و نقشه راه به امضای مقامات دو کشور برسد و این نقشه راه را نهایی کنیم.


رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: در خصوص مسائل متنوع منطقه‌ای و بین‌المللی گفتگو‌های مفید و خوبی را با هم داشتیم. تمرکز بر تحولات در افغانستان، ضرورت توسعه ثبات، امنیت و آرامش در حوزه غرب آسیا و توجه بر سیاست همسایگی دو کشور و تأکید ما بر اینکه هر دو دولت مستقر در تهران و آنکارا دولت‌های عمل‌گرایی هستیم و باید به سرعت هرگونه موانع احتمالی را که در مسیر مناسبات دو کشور وجود دارد، برطرف کنیم.
در نشست خبری وزرای خارجه ایران و ترکیه اشاره مستقیمی به موضوع اختلافات در قره‌باغ نشد، اما امیرعبداللهیان گفت: آنچه در دو سال گذشته بر بخشی از روابط دوجانبه سایه افکنده متأثر از شرایط کرونایی حاکم بر جهان است که مایلم با کمال خرسندی اعلام کنم که حتی در این شرایط کرونایی هم توانستیم سطح تبادل تجاری را حفظ کنیم.
در حالی که موضوع احداث سد اخیر ترکیه بر رودخانه دجله به‌دلیل تبعات محیط زیستی آن با مخالفت‌هایی در ایران و عراق روبه‌رو شده، وزیر خارجه ایران نیز درباره مسائل محیط زیستی گفت: موضوع صیانت از محیط زیست و مقابله با تهدیدات زیست محیطی که از نگرانی‌های امروز جهان است مورد توجه دو کشور است.
وزیر خارجه بدون اشاره مستقیم به موضوع کریدور زنگه‌زور در خاک ارمنستان که به‌دلیل تغییرات مرزی با مخالفت شدید ایران روبه‌رو شده است، درباره همکاری‌های سه‌جانبه ایران و ترکیه با دیگر کشور‌ها در حوزه ترانزیت نیز اظهار داشت: ما توافق کردیم در خصوص موضوعات تجاری و اقتصادی علاوه بر همکاری‌های دوجانبه، همکاری‌های سه یا چند‌جانبه را مورد توجه قرار دهیم.
اردوغان به ایران می‌آید
وزیر خارجه ترکیه در ابتدای نشست خبری ضمن ابراز خرسندی از حضور در تهران و قدردانی از امیرعبداللهیان برای میزبانی گرم، خاطرنشان کرد: ترکیه همواره در کنار برادر خود آماده است هرگونه خدمات را ارائه دهد. همانطور که آقای امیرعبداللهیان گفت، ما توسعه همکاری‌ها را در همه حوزه‌ها بازبینی کردیم. وزیر خارجه ترکیه در این کنفرانس خبری شعر «خانه دوست کجاست؟» سهراب سپهری را خواند و گفت: «من همواره خانه دوست را در تهران می‌بینیم.» چاووش‌اوغلو در ادامه اعلام کرد که سفر رئیس‌جمهور ترکیه به ایران تا پیش از پایان سال میلادی انجام می‌شود. وزیر خارجه ترکیه گریزی نیز به مسئله هسته‌ای ایران زد و اظهار داشت: تحریم‌ها علیه ایران ظالمانه است و آن را به زبان نیز آورده‌ایم. آن‌هایی که از برجام خارج شدند باید به این چارچوب برگردند و تحریم‌های یکجانبه‌ای را که علیه ایران اعمال کردند باید بردارند. می‌خواهم برای آغاز مذاکرات تبریک بگویم و امیدوارم مذاکرات در وین به نتیجه مثبت برسد.
وزیر خارجه ترکیه ادامه داد: در حال حاضر همکاری دو کشور نه تنها در خصوص مسائل دوجانبه بلکه در مسائل منطقه‌ای مانند افغانستان، عراق و ثبات در منطقه قفقاز جنوبی وجود دارد. آماده همکاری در چارچوب ۳+۳ پیشنهاد شده با ایران هستیم.
چاووش اوغلو افزود: ما طرفدار ثبات در عراق هستیم و حمله‌ای را که نسبت به نخست‌وزیر عراق صورت گرفت، محکوم کردیم. درباره سوریه نیز امیدواریم در سطوح عالی نشست‌هایی را برگزار کنیم. درباره افغانستان و ثبات آن با ایران همسو هستیم. وی بیان کرد: حملات تروریستی داعش علیه هزاره‌ها و دیگر اقشار افغانستان را محکوم می‌کنیم. وزیر خارجه ترکیه گفت: آماده همکاری درباره افغانستان هستیم. می‌خواهیم همکاری بین‌المللی را با ایران توسعه دهیم.
ایران مسیر ترانزیت امارات و ترکیه
وزیر خارجه ترکیه در دیدار با همتای ایرانی خود به مسیر ترانزیتی ترکیه به امارات از طریق ایران نیز اشاره کرد و گفت‌: در پروژه‌هایی که به تقویت اقتصاد منطقه کمک کند و باعث تقویت روابط کشور‌ها شود حضور داریم و هدف‌مان نیز همین است.
همزمان با سفر وزیر خارجه ترکیه به تهران، منابع خبری از قصد «محمد بن زاید» ولیعهد امارات برای سفر به ترکیه و دیدار با رئیس‌جمهور این کشور خبر دادند. به گفته منابع ترکیه‌ای، مهم‌ترین بحث میان بن زاید و اردوغان، ایجاد یک مسیر تجاری زمینی میان امارات و ترکیه از طریق خاک ایران خواهد بود که با ایجاد آن مسیر ۲۰ روزه آبی «الشارقه» به شهر «مرسین» ترکیه از طریق کانال سوئز، به شش الی هشت روز کاهش می‌یابد. مقامات ایرانی پیش از این از توافق در این زمینه خبر داده بودند. اولین کاروان تجاری امارات به ترکیه نیز هفته گذشته از طریق کریدور ترانزیتی زمینی امارات - ترکیه ابتدا وارد بندر شهید رجایی شد و از آنجا به سمت ترکیه حرکت کرد. به نوشته رسانه‌های ترکیه، این کشور دو قرارداد جداگانه با امارات و پاکستان در زمینه ترانزیت امضا کرده است تا کالا‌های دو کشور به جای کانال سوئز و به شکل دریایی از طریق خاک ایران و به صورت زمینی به ترکیه انتقال داده شود که از لحاظ زمانی و هزینه بسیار به صرفه است. گسترش همکاری‌های ترانزینی و منطقه‌ای به‌ویژه میان ترکیه و ایران و دیگر کشور‌ها در حالی است که واشنگتن فشار زیادی را برای کاهش مراوادت تجاری با ایران دنبال می‌کند و گسترش روابط ترانزیتی ایران حاکی از بی‌نتیجه بودن فشار‌های ضد ایرانی مقامات کاخ سفید است.