آزمون سخت بودجه 1401 برای دولت و مجلس

دولت سیزدهم، هفته آینده مهم ترین آزمون خود در حوزه اقتصاد را با ارائه لایحه بودجه 1401 پشت سر می گذارد. آزمونی که در سخت ترین شرایط اقتصاد ایران طی سال های گذشته، برگزار می شود و عبور موفق از این آزمون، تا حد زیادی، سرنوشت دولت جدید را مشخص خواهد کرد.روز گذشته رئیس جمهور و رئیس مجلس هر دو در نشست مشترک دولت و مجلس، بر ضرورت تدوین بودجه 1401 براساس الزامات اصلاح ساختار بودجه تاکید کردند. رئیسی با بیان این که بودجه 1401 اولین سند مالی دولت سیزدهم است، افزود: «نظرات گرفته شود تا بتوانیم مهم ترین سند مالی بودجه 1401 را براساس دغدغه رهبری یعنی اصلاح ساختار بودجه، دغدغه مجلس و کارشناسان اقتصادی با کمترین نحو تهیه کنیم.» قالیباف نیز در نشست روز گذشته  تاکید کرد: «اصلاح ساختار بودجه مبحثی است که از گذشته مطرح بوده و موضوع این مجلس و دولت نیست. ساختار بودجه از قبل از پیروزی انقلاب مشکلاتی داشته و همه نیت اصلاح آن را داشتند ولی نتیجه شرایط کنونی شده است، اگر ما هم مسیر گذشته را ادامه دهیم، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.»در آستانه ارائه لایحه بودجه 1401 می توان مروری بر این الزامات و مولفه های اصلاح ساختار بودجه داشت. براساس این مولفه ها، کاهش سهم نفت در بودجه، بهبود تراز عملیاتی (تامین بخش بیشتری از منابع بودجه از محل درآمدهای مالیاتی به جای فروش نفت و استقراض) افزایش سهم بودجه عمرانی از هزینه های بودجه، افزایش درآمدهای واقعی به جای درآمدهای موهوم و غیرقابل تحقق، شفافیت بودجه، حذف رانت ها در تخصیص منابع و کاستن از سهم هزینه های جاری در بودجه کشور، مهم ترین مولفه های اصلاح ساختار بودجه است.بودجه کشور طی سال های اخیر و به ویژه در بودجه 1400 در همه زمینه های فوق دچار پسرفت شد. برای اصلاح این معضلات باید برنامه ای داشت که طی چند سال بتوان بودجه کشور را به تدریج به سامان کرد. این اصلاحات عبارتند از: 1- اصلاح در قوانین و رویه های مالیاتی با تکمیل و اجرای سامانه جامع مالیاتی، حذف معافیت های غیرضروری و ایجاد پایه های جدید مالیاتی به ویژه مالیات بر مجموع درآمد و عایدی سرمایه 2- اصلاح در نظام ارزی و تبدیل ارز 4200 به یارانه نقدی یا کالایی 3 -  مولدسازی دارایی های راکد دولت و فروش اموال مازاد 4 - شفاف سازی هزینه های جاری و رصد دقیق مصارف دولتی به ویژه در بخش حقوق و دستمزد با اجرایی شدن سامانه انتشار حقوق و مزایای کارکنان دولت 5 - اصلاح ساختار صندوق های بازنشستگی و اصلاح عملکرد آن ها به گونه ای که بیش از این بار هزینه های حقوق بازنشستگان بر بودجه بار نشود. 6 - واگذاری طرح های عمرانی نیمه تمام به بخش خصوصی و... در این میان در سال 1401 باید نخستین گام اصلاح در این مسیر را برداشت. سال 1401 از این جهت مهم است که نخستین سال فعالیت دولت و نخستین بودجه تدوین شده توسط دولت است. دولت ها در نخستین سال فعالیت، بیشتر از سال های بعد، مقبولیت اجتماعی دارند و امکان برداشتن گام های اصلاحی را خواهند داشت. مجلس نیز در نیمه فعالیت خود قرار دارد و هنوز به سال پایانی فعالیت خود نرسیده است تا گرفتار محافظه کاری شود. از این جهت 1401 بهترین فرصت زمانی برای گام های نخست اصلاح بودجه است. باید حتما مرحله  نخست اصلاحات بودجه ای انجام شود تا فعالان اقتصادی و کارشناسان به تغییر در روند مخرب موجود در اقتصاد کشور امیدوار شوند. هرگونه تاخیر موجب کندی و تردید دولت و مجلس برای اصلاحات در سال های بعد می شود. باید از فرصت 1401 بیشترین استفاده را کرد.