به جــاي «تنبيه مصرف كننده» «خودروي كم مصرف» بسـازيـد

آرمان‌ملی- محمدسیاح: بنزین مهمترین و پرمصرف‌ترین ماده سوختی در کشور است و به‌گفته مسئولان 90 درصد وسایل نقلیه موتوری روزانه بیش از 85 میلیون لیتر هم مصرف می‌کنند! یکی از گلایه‌های مسئولان در همه ادوار میزان مصرف بنزین و هزینه‌هایی که دولت‌ها برای تامین آن پرداخت می‌کنند بوده است، اما در هیچ دوره‌ای حرفی از این زده نشده که نقش مردم دقیقا در این ماجرا چیست؟ آیا مردم انتخاب کردند که خودروهای باکیفیت 30 سال پیش و مصرف بالا استفاده کنند؟ آیا مردم انتخاب کردند که بودجه‌های توسعه حمل‌ونقل عمومی در کشور صرف اموری غیر از توسعه حمل‌ونقل عمومی شود؟ آیا مردم باعث شدند که بهره‌وری پالایشگاه‌های تولید بنزین کاهش پیدا کند که واردات بنزین شکل بگیرد؟ آیا این مردم بودند که باعث ممنوعیت ورود خودروهای برقی و هیدورژنی شدند؟ اینها و ده‌ها سوال بی‌جواب وجود دارد که هیچ مسئول و نمایند‌ه و دولتی حاضر به جواب‌دادن نیست و صرفا هزینه‌هایی که دولت به‌دلیل تصمیمات نادرست خود پرداخت می‌کند را به مردم تعمیم می‌دهند تا بتوانند از افزایش قیمت بنزین که در همه بخش‌های اقتصادی و معیشتی مردم اثرگذار است، حمایت کرده و آن را حقی برای خود بدانند. مقصر اینکه گفته می‌شود یارانه پنهان بیشتر در بین دهک‌های بالا هزینه می‌شود مردم نیستند سیاست‌های یارانه‌ای و مدیریتی است که باعث شده تقسیم ثروت به شکل ناعادلانه‌ای بین مردم چه آنهایی که فقیر هستند و چه غنی صورت بگیرد و این بهانه‌ خوبی برای تحمیل گرانی ناشی از گرانی بنزین به همه مردم نیست. در همین رابطه رمضانعلی سنگدوینی، عضو کمیسیون انرژی مجلس گفته است که «یارانه پنهان در کشور ما بسیار بالاست، دهک‌های بالا به‌راحتی از یارانه استفاده می‌کنند و هزینه‌ای هم بابت آن نمی‌پردازند، اما دهک‌های پایین به کلی از این یارانه محرومند. برای حذف یارانه سوخت، ابتدا باید بودجه 1401 در کمیسیون تلفیق و انرژی بررسی شود بعد روی این قضیه کار شود. اکنون کسی که خودرو ندارد و از حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کند هزینه آن را می‌پردازد، اما دارندگان خودرو از بنزین یارانه‌ای استفاده می‌کنند و این عادلانه نیست. در هر حال باید سازوکار حذف یارانه بررسی شود و به‌گونه‌ای باشد که به مردم به‌ویژه دهک‌های پایین فشار وارد نشود، زیرا حذف یارانه سوخت منجر به افزایش هزینه حمل‌ونقل می‌شود.» هادی حق‌شناس،‌ کارشناس اقتصادی درباره اینکه افزایش نرخ بنزین چه مصائبی را برای اقتصاد کشور رقم خواهد زد، به «آرمان‌ملی» توضیح داد: به‌طور قطع افزایش قیمت بنزین تبعات مختلف خواهد داشت؛ اما در بعد اقتصادی مگر در چند سال گذشته قیمت افزایش پیدا نکرد؟ چه اتفاقی افتاد؟ جز اینکه در مقطعی کوتاه مصرف بنزین کم و بعد دوباره مصرف به روال عادی برگشت. بنابراین اگر فکر کنیم که با افزایش قیمت بنزین مشکل افزایش مصرف بنزین حل خواهد شد، تجربه ثابت کرده که چنین نیست چون یکی از ادله‌ای که برای افزایش قیمت استفاده می‌شود اینکه میزان تولید با میزان مصرف همخوانی ندارد و باید قیمت برای کاهش مصرف، افزایش پیدا کند. او ادامه داد: نکته دوم این است که چرا هر بار قیمت بنزین در سنوات گذشته افزایش پیدا کرده مجددا ضرورت افزایش قیمت بنزین ایجاد شد؟ آیا زمانی‌که قیمت بنزین زیاد می‌شود سال‌های آینده ضرورت افزایش نرخ بنزین ایجاد نمی‌شود؟ آیا مردم هر سال باید منتظر افزایش قیمت بنزین باشند؟   راهکارهای آسان؛ ‌انتخاب دولت‌هاست! حق‌شناس افزود: به‌نظر می‌رسد که راهکارهای دیگری هم برای کنترل حجم مصرف بنزین وجود دارد، معمولا در ایران برای حل مسائل اقتصادی به‌دنبال راهکارهای ساده می‌روند. راهکار سخت این است که بهره‌وری پالایشگاه‌ها افزایش پیدا کند. امروز به ازای هر یک بشکه یا 159 لیتر نفتی که به پالایشگاه‌ها تحویل داده می‌شود چند لیتر بنزین تحویل می‌گیرند؟ این عدد در پالایشگاه‌های دنیا چقدر است؟ نکته دوم این است که میانگین مصرف خودروهای ایرانی و خارجی چند لیتر است؟ مسئولان به‌جای افزایش خودروی کم‌مصرف در ایران یا افزایش بهره‌وری تولید بنزین در پالایشگاه‌ها راحت‌ترین راه را انتخاب می‌کنند. این کارشناس اقتصادی افزود: نکته مهمتر اینکه سیاست‌های پولی مناسبی هم انتخاب نمی‌شود و طبیعی است که وقتی نرخ تورم به بالای 40 درصد می‌رسد سال آینده باید بازهم همه قیمت‌ها افزایش پیدا کند که افزایش شامل دستمزد کارگر و کارمند و محصولات می‌شود ولی اگر نرخ تورم در حد 2 تا 5 درصد بود این ضرورت وجود داشت که قیمت‌ها را افزایش بدهیم. او اضافه کرد: بنابراین افزایش قیمت حامل‌های انرژی یک معلول است یعنی اگر قیمت بنزین افزایش پیدا کند یعنی با معلول برخورد شده نه علت اصلی! در طول سه چهار دهه گذشته هم این اتفاق افتاده و مشکلات حل نشده‌اند به همین دلیل هم برای حل موضوع باید به سراغ ریشه مشکلات رفت که یکی در شاخص‌های کل پولی است و دیگری توجه به بهره‌وری در تولید خودرو و هم در تولید فرآورده‌های نفتی.   هزینه‌ها بر دوش مردم این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود یارانه پنهان انرژی و همین بنزین بیشتر به دهک‌های بالا می‌رسد و باید حذف شود و برنامه تازه‌ای برای آن تدارک دید،‌ چه اتفاقی باعث شده که حالا به این نتیجه برسند، آیا امکان برداشتن یارانه‌ها در شرایط حاضر وجود دارد، گفت: فرض کنیم همین امروز همه قیمت‌ها واقعی شوند، آیا پنج سال دیگر بازهم دولت‌ها نمی‌گویند که قیمت‌ها باید واقعی شوند؟ ریشه عاملی که باعث شده تا فاصله بین قیمت واقعی و قیمت اسمی افزایش پیدا کند در سیاست‌های پولی و تولید محصولات غیربهره‌ور است. حق‌شناس ادامه داد: امروز اگر همه خودروها جمع و با خودروهای استاندارد جایگزین شوند آیا مصرف بنزین در ایران 30 تا 40 درصد کاهش پیدا نخواهد کرد؟ دوسوم سهم آلودگی هوا در تهران معلق به خودروهاست و اگر این خودروها به‌صورت استاندارد سوخت مصرف کنند آیا شاهد این حجم از آلایندگی خواهیم بود؟ او تاکیدکرد: متاسفانه مسئولان به سراغ حل ریشه‌ای موضوعات نمی‌روند و ساده‌ترین کار ممکن را انتخاب می‌کنند و ساده‌ترین راه هم افزایش قیمت آب، برق، گاز، بنزین است تا مصرف‌کننده تنبیه شود، همواره سیاست این بوده که مصرف‌کننده تنبیه شود نه اینکه تولیدکننده را وادار به تولید محصول استاندارد کنیم. این کارشناس اقتصادی گفت: ظاهرا هم استدلال‌ها در این باره منطقی است که هرکه بیشتر مصرف می‌کند باید پول بیشتری بدهد مگر مصرف‌کننده عقل خود را از دست داده که بیشتر مصرف کند؟ وقتی خودروی مناسبی در اختیار مصرف‌کننده نیست طبیعتا مصرف انرژی آن بیشتر هم می‌شود. وقتی مردم مجبورند که خودروی داخلی استفاده کنند مجبورا بنزین بیشتری هم مصرف می‌کنند! مقصردانستن مردم برای افزایش هزینه‌ها به‌دلیل مصرف اقدامی است که همیشه از سوی دولت‌ها انجام می‌شود؛ درحالی‌که در همه این اقدامات دولت‌ها برای مشروع جلوه‌دادن این تصمیمات صلاح مردم و مقایسه فقیر و غنی را پیش می‌کشند و در انتها بازهم نتیجه معادلات به سود دولت و دهک‌های بالای جامعه می‌شود و هزینه‌ها بر دوش مردم دهک‌های پایین می‌ماند!