سونامی بازنشستگی معلمان با اجرای رتبه‌بندی

حسین معافی تحلیلگر مسائل آموزشی سال‌هاست که با سیر صعودی بازنشستگی معلمان، بحران کمبود معلم در کشور به صدا در‌آمده و پیش بینی‌ها نشان می‌دهد که تعداد بازنشسته‌ها در آموزش و پرورش در سال‌های 1400 و 1401 به اوج خود خواهد رسید. بر اساس پیش‌بینی سازمان برنامه و بودجه، جمعیت بازنشستگان آموزش و پرورش تا سال 1406، 46هزارو272 نفر خواهد بود که حدود 71درصد از این تعداد قبل از سال 1402 بازنشسته خواهند شد! عده زیادی از معلمان بازنشستگی خود را به علت اجرای رتبه‌بندی به تعویق انداخته‌اند تا از مزایا و افزایش حقوق این لایحه بهره‌مند شوند. لایحه نظام رتبه‌بندی معلمان پس از ده سال بالاخره در روز چهارشنبه 24 آذر‌ماه در مجلس تصویب و برای تأیید به شورای نگهبان ارسال شده است. بی‌شک با اجرایی شدن این لایحه در آموزش و پرورش، عده زیادی از معلمان در سال جاری یا سال آینده، بازنشسته خواهند شد که این سونامی بازنشستگی می‌تواند مشکلات زیادی را در آموزش و پرورش به‌وجود آورد. بیکاری یکی از مشکلات اساسی امروز کشور بوده و دغدغه اصلی مردم و دولت به حساب می‌آید. در این بین یکی از نهادهای مهم کشور به مشکل نیروی انسانی برخورده و باید برای آن فکری جدی کنند. دولت می‌تواند با یک سازماندهی درست بخشی از نیروی کار توانمند را وارد حوزه آموزش و پرورش کرده و با آموزش مهارت‌های لازم به آنها هم عده زیادی از افراد جامعه را به شغلی رسمی و مشخص برساند و همچنین مشکلات بزرگ‌ترین دستگاه اجرایی کشور را سامان دهد. وزارت آموزش و پرورش باید از هم اکنون برای جبران کمبود معلم در سال آینده برنامه‌های عملیاتی را از مجاری قانونی دنبال کند تا علاوه بر جذب معلمان و جبران کمبود معلم، کیفیت آموزش را نیز مد نظر قرار دهد و به هرگونه استخدام غیر کارشناسی اقدام نکند. آموزش و پرورش علاوه بر کمبود معلم دچار بحران کمبود «مشاور» و «مربی بهداشت» و سایر نیروهای اداری و خدماتی در مدارس نیز هست. با اجرای رتبه‌بندی معلمان، سیل بازنشستگی به شدت افزایش می‌یابد و جمعیت دانش‌آموزان نیز رو به افزایش است و برای این فاصله عمیق باید فکری کرد، این بحران سال به سال عمیق‌تر می‌شود برهمین اساس ضروری است که سازمان اداری و استخدامی، برنامه و بودجه و آموزش وپرورش درجلسات مشترک وضعیت نیروی انسانی، کاستی‌هاو روند آینده آموزش‌وپرورش در این حوزه را در اسرع وقت پیگیری نمایند. دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی مسئولیت تأمین نیروی انسانی آموزش و پرورش را برعهده دارند که فعلاً بهترین راه برای جذب معلمان توانمند و با تجربه هستند. البته مهارت‌آموزان ماده 28 دانشگاه فرهنگیان نیز با آزمون از فارغ‌التحصیلان دانشگاههای دیگر و گذراندن دوره یک ساله در دانشگاه فرهنگیان وارد آموزش و پرورش می‌شوند تا کمبود معلم را جبران کنند. معمولاً معلمان ماده ۲۸ که یک سال دوره دیده و فارغ‌التحصیلان دوره چهارساله دانشگاه فرهنگیان هنوز نیاز دارند چند سال در موقعیت مناسب در کنار مدرسه و پیشکسوتان قرار گرفته و تجربه کسب کنند تا تجربه‌های لازم و ضروری معلمی را کسب نمایند. کاهش دوره چهار ساله آموزش به سه سال در دانشگاه فرهنگیان نیز از راه کارهای موجود برای حل این مشکل است. دانشگاه فرهنگیان نیاز دارد در مؤلفه‌های اجرایی و آموزشی از روش‌های نوین استفاده کند، اما متاسفانه در زمینه استاد و اعضای هیأت علمی، امکانات و تجهیزات آموزشی فاصله زیادی تا وضعیت مطلوب دارد و باید این مشکلات نیزحل شوند. یکی دیگر از اقدامات برای حل مشکل کمبود معلم، بالا بردن جمعیت کلاس‌های درس در دوره ابتدایی و متوسطه است که این امر هم کیفیت آموزشی را کاهش داده و هم در شرایط کرونایی که در سال‌های آینده نیز باید شیوه نامه‌ها رعایت شوند، حضور همه دانش آموزان در کلاس امکان‌پذیر نخواهد بود. راه دیگر برای حل مشکل کمبود شدید معلم استفاده از حق‌التدریس معلمان به صورت اضافه خدمت شاغلان و تدریس بازنشستگان در سقف ساعات مجاز تدریس است، البته این موضوع فرصت خوبی برای استفاده از توان بازنشستگان است ولی برخی از بازنشسته‌ها انگیزه لازم و توانایی استفاده از فناوری‌های نوین آموزشی به‌ویژه در فضای مجازی را ندارند. اما با وجود استفاده از انواع روش‌های نام برده بازهم جای خالی معلم دوره دیده، توانمند و دارای شایستگی‌های معلمی در دستگاه تعلیم و تربیت دیده می‌شود. امید است مجلس و وزارت آموزش و پرورش با در نظر گرفتن شرایط بحرانی کمبود معلم و سونامی بازنشستگی در ماه‌های آینده، هرچه سریع‌تر نسبت به اتخاذ راهکارهای مناسب برای جذب معلمان با تجربه، توانمند و با صلاحیت حرفه‌ای، اقدامات لازم را انجام دهند.