روزنامه خراسان
1400/10/19
تبدیل کرسی تفسیر به سنگر مبارزه با رضاشاه
گروه اندیشه – مجموعه اقداماتی که درنهایت به ماجرای کشف حجاب در 17 دی 1314 انجامید، ناگهانی و بدون مقدمه رقم نخورد. آن‌چنان که زنده‌یاد دکتر عبدالهادی حائری، استاد فقید دانشگاه فردوسی، در کتاب ارزشمند خود با عنوان «نخستین رویارویی‌های اندیشه‌گران ایران با دو رویه تمدن بورژوازی غرب» می‌نویسد، نفوذ فرهنگ غربی در ایران، به‌واقع از دوره صفویه آغاز شد و پس از طی فراز و نشیب‌های بسیار، با آغاز انقلاب مشروطیت و مجال یافتن منورالفکرهای وابسته به غرب، برای عرض‌اندام بیشتر، به اوج خود رسید. به قدرت رسیدن رضاخان و تبدیل‌شدن او به رضاشاه، به این روند شتاب بخشید؛ شاید خیلی‌ها ندانند که وی، فرایند تغییر لباس اجباری را که بخشی از روند نفوذ فرهنگ غربی در جامعه مسلمان ایران بود، از دوره نخست‌وزیری خودش در سال‌های پایانی عهد قاجار آغاز کرد و بعدها، به‌ویژه از 1307ش به بعد، آن را پی گرفت و درنهایت، در دی‌ماه سال 1314، حلقه این سیاست‌های ضددینی را با قانون «کشف حجاب» کامل کرد. با این حال، اشتباه است اگر فرض کنیم که علما، به عنوان سد محکم در برابر تهاجم فرهنگی غرب و سیاست‌های ضددینی رضاشاه، در این مدت سخن و اعتراضی بر زبان نیاوردند؛ علمایی مانند مرحوم آقانجفی اصفهانی، آیتا... انگجی، آیتا... فال‌اسیری، آیتا... سیدهاشم نجف‌آبادی و آیتا... سیدحسین قمی در زمره علمای مبارزی قرار داشتند که به مقابله رودررو با رژیم رضاشاه برخاستند و البته، چون دیگر مبارزان این عرصه، طعم تلخ تبعید را چشیدند و برخی از آن‌ها، مانند آیتا...آقازاده، به دستور مستقیم پهلوی اول، به شهادت رسیدند. مفسّر مبارز آیتا... سیدهاشم میردامادی نجف‌آبادی (متولد سال 1265ش) در زمره علمایی قرار داشت که در نیمه نخست سال 1314ش و در پی آغاز اجرای قانون متحدالشکل‌کردن لباس از سوی رضاشاه، خطر ورود رژیم به فاز جدید مقابله با شعائر دینی را احساس کرد. بعد از ماجرای 13 نوروز 1314 شیراز که در آن برای نخستین‌بار و با حمایت وزارت معارف وقت، حضور دختران و زنان بی‌حجاب را علنی کرده‌بودند، درک این معنا که چنین رفتاری، احتمالاً بعد از قانون استفاده از کلاه شاپو، به صورت اجباری دربیاید و هجمه‌ای سنگین را به عفت عمومی و جایگاه بانوان مسلمان در جامعه آغاز کند، دور از ذهن نبود. مرحوم آیتا... میردامادی از شاگردان برجسته آخوند خراسانی و میرزای نائینی محسوب می‌شد و به همین دلیل، با سیاست و رفتارهای سیاسی، آشنایی خوبی داشت. وی در مسجد گوهرشاد مشهد، کرسی تدریس تفسیر داشت و به دلیل شاگردی نزد «میرزا جوادآقا ملکی تبریزی»، از درجات ممتاز اخلاقی و عرفانی برخوردار بود. جمع همین خصایص، از او عالمی با جایگاه والای دینی و مردمی ساخت. با رسیدن خبر بازداشت آیتا...انگجی در تبریز، به دلیل اعتراض به رفتارهای ضددینی رژیم، در مشهد نیز، این موضوع در محافل خصوصی و عمومی علما مطرح و درباره آن ابراز نگرانی شدید شد. در این بین، برخی علما، تنها به ابراز نگرانی اکتفا کردند، اما آیتا... میردامادی، از آن گروه علمایی بود که ترجیح داد سنگر تدریس خود را به سنگر مبارزه با دین‌ستیزی‌های رژیم پهلوی تبدیل کند. او در درس تفسیرش، بدون واهمه، به بیان رفتارهای ضددینی رضاشاه و اعوانش پرداخت؛ رویکردی که باعث شد بخش عمده‌ای از طلاب و مردم مشهد، در جریان وقایع روز قرار بگیرند و نسبت به آن حساس شوند. با حرکت آیتا...سیدحسین قمی، زعیم حوزه مشهد به سمت تهران، به منظور دیدار با رضاشاه و دادن اخطار به وی برای رفتارهای ضددینی‌اش، آیتا... میردامادی نجف‌آبادی یکی از نخستین علمای مشهد بود که به حمایت از این حرکت برخاست. او همراه با جمعی دیگر از علمای مشهد، مانند آیات سیدعلی‌اکبر خویی، سیدیونس اردبیلی، حاج‌هاشم قزوینی و سیدعلی سیستانی، نامه اعتراض به بازداشت آیتا... سیدحسین قمی در باغ سراج‌الملک شهر ری را امضا کرد و به این ترتیب، به چهره‌ای شناخته‌شده در میان مخالفان رژیم پهلوی در مشهد تبدیل شد. مأموران رضاشاه، آیتا...میردامادی را پس از واقعه مسجد گوهرشاد بازداشت کردند و ابتدا به عنوان تبعید، راهی سمنان کردند و از آن‌جا به شهر ری فرستادند. آن مرحوم بعد از شهریور 1320، به مشهد بازگشت و درس و بحث را ازسرگرفت. آیتا... سیدهاشم میردامادی نجف‌آبادی، سرانجام پس از عمری مجاهدت، روز 22 آذرماه سال 1339، در 74 سالگی، دارفانی را وداع گفت و در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده‌شد.
سایر اخبار این روزنامه
19 دی 56 سرنوشت سازترین قیام
اقساط وام نهضت ملی مسکن به ۲ روش
تبدیل کرسی تفسیر به سنگر مبارزه با رضاشاه
جان ما ننویس جناب‌سروان!
وضعیت شیوع اُمیکرون صعودی با شیب ملایم
زوایای پنهان بحران در قزاقستان
اضافه کنید، اذیت نکنید!
آن سوی ناآرامی ها در قزاقستان
راست و چپ علیه اهانت اولیانوف و رقابت نوروزیِ پژمان و علی صبوری
افشای راز یک جنایت بعد از ۱۷سال !
تحقق عدالت در بودجه ریزی و تقسیم امکانات
معمای خودروهای ناقص خودروسازها
هوادار محروم شد، نه سرخابی
