روزنامه آفتاب یزد
1400/10/29
آدرس غلط برفی!
آفتاب یزد _ یگانه شوق الشعراء: کمبود آب می‌تواند نتیجه دو مکانیسم متفاوت باشد: کمبود آب فیزیکی و کمبود آب اقتصادی. منظور از کمبود آب فیزیکی عدم وجود منابع کافی آب طبیعی برای تامین تقاضای یک منطقه است، و کمبود آب اقتصادی نتیجه مدیریت ضعیف منابع آب کافی موجود است.ایران در حال تجربه مشکلات جدی آب است. خشک‌سالی‌های مکرر توام با برداشت بیش از حد آب‌های سطحی و زیرزمینی از طریق شبکه بزرگی از زیرساخت‌های هیدرولیکی و چاه‌های عمیق، وضعیت آب کشور را به سطح بحرانی رسانده‌است. از نشانه‌های این وضعیت خشک شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و طوفان‌های گرد و غبار بیشتر است.در مدت اخیر ما شاهد بارندگی‌های مختلف در مناطق کشور بوده‌ایم و به نظر می‌رسد در حوزه رسانه یکسری بزرگنمایی‌ها درباره بارش‌های اخیر وجود دارد. به نظر می‌رسد این مورد نوعی آدرس غلط دادن به مردم است و ممکن است آن‌ها را به این نتیجه برساند که بحران کم آبی و خشکسالی از کشور رفته و دیگر نیازی به مراعات در این حوزه وجود ندارد.ما به دنبال پاسخ این سوال به سراغ کارشناسان رفته‌ایم که بارندگی‌های اخیر چقدر بر بحران کم آبی و خشکسالی موثر بوده است؟
>این بارش‌ها دردی را دوا نمی‌کند
اسماعیل کهرم فعال و کارشناس محیط زیست در پاسخ به سوال آفتاب یزد گفت:« شرایطی مورد نیاز است تا ایران بتواند این بحران کم آبی و خشکسالی را پشت سر بگذارد.ضرب المثل " با یک گل بهار نمی‌شود " در اینجا کاربرد دارد.الان چنان ما گرفتار خشکسالی برای مدت طولانی بوده‌ایم که این بارش‌ها به راستی دردی را دوا نمی‌کند. از طرف دیگر در ایران پهناور هرجا که باران باریده است و به ظاهر مقداری کم آبی را جبران کرده است چه بر سر آب‌ها آمده است. در صورتی جبران کم آبی میشود که این آب‌ها به سفره‌های آب زیرزمینی هدایت شود و این عمل انجام نمی‌شود مگر اینکه در روی سطح زمین ما علوفه، سبزی، درخت و... آنقدر داشته باشیم که حرکت این آب‌ها آهسته شود و به عمق زمین نفوذ کند. فرق بین مثلا کشور‌های اروپایی و بنگلادش همین است. در کشور بنگلادش به خاطر تعداد زیاد نشخوار‌کنندگان مانند بز، گوسفند، گاو و... پوشش گیاهی به کل منهدم شده است و وقتی باران می‌آید این آب‌ها سریعا از روی زمین رد می‌شوند زیرا پوشش گیاهی‌ای وجود ندارد تا حرکت آب را کند سازد و آن را به سمت آب‌های زیرزمینی هدایت کند. در نتیجه این آب سریعا حرکت می‌کند، خاک را میشوید، سیل به راه می‌افتد و نهایتا این آب به داخل رودخانه‌های هفتگانه می‌ریزد و به خلیج بنگال می‌رسد و با آب شور مخلوط
میشود.»
> شرایط نامناسب برای تقویت سفره‌های آب زیرزمینی
وی ادامه داد:« در حالی که در اروپا این آب با پوشش گیاهی برخورد می‌کند، حرکت آن آهسته میشود،به عمق زمین می‌رود و در سفره آب زیرزمینی انباشته میشود. شرایط ما در ایران شبیه بنگلادش است؛ ما سه و نیم تا چهار برابر ظرفیت مراتع خود نشخوار‌کننده داریم و این‌ها پوشش گیاهی را از بین می‌برند، زمین لخت میشود و وقتی این سیلاب‌ها راه می‌افتد خاک را می‌شورد و در یک جایی تلنبار میشود در نتیجه آب به سفره آب زیرزمینی در عمق زمین نمی‌رسد و در نهایت شور میشود. بنابراین چنین بارش‌هایی در صورتی مفید هستند که به اندازه کافی و به طور ممتد مثلا حدود 25 روز ببارند و همچین شرایطی ایجاد شود تا خشکسالی‌ها جبران شود. »
> ما هنوز هم با مسئله خشکسالی مواجه هستیم
حسین آخانی استاد دانشگاه تهران کارشناس و فعال محیط زیست نیز در این باره به آفتاب یزد گفت:«یک مقداری در قسمت جنوب شرقی ایران میزان بارندگی قابل توجه بوده و از متوسط بیشتر بوده است اما در نیمه بالای ایران ما هنوز هم با مسئله خشکسالی مواجه هستیم بنابراین در بخش‌هایی از ایران بارندگی بیشتر بوده است اما بخش عمده‌ای از کشور همچنان درگیر کم بارشی است.لذا بارندگی‌های اخیر دلیلی بر پایان یافتن بحران کم آبی و خشکسالی در کشور نیست. در این ساختار اقلیمی ایران به دلیل اینکه کاملا قاره‌ای است اصولا پیش‌بینی شرایط آب و هوایی حتی برای پیشرفته‌ترین مدل‌های اقلیمی هم ممکن نیست و در طول تاریخ ایران هم این مسئله وجود داشته است. بنابراین هیچ کس نمی‌تواند به درستی بگوید که در آینده چه خواهد شد. اما آنچه که در وضع فعلی می‌دانیم این است که تغییر اقلیم در سطح جهانی تاثیر مضاعفی دارد بر کشور‌هایی مثل ایران که در کمربند خشک کره زمین قرار دارند. در کشور ما به طور مشخص الان شاهد تغییر در الگو بارش‌ها و نوع نزولات هستیم. به طور مشخص میزان برف به شدت کاهش پیدا کرده است. طبیعی است که حتی اگر بارندگی ما مناسب باشد به دلیل اینکه دچار بی‌نظمی‌های شدید هستیم، عمده این بارندگی‌ها می‌تواند منجر به سیل و حتی مشکلات برای ما باشد. »
> شرایط حداقلی را در نظر داشته باشیم
وی در آخر تصریح کرد:«ما اگر واقعا می‌خواهیم برنامه‌ای برای حل مشکل کم آبی در ایران در نظر بگیریم چاره‌ای نداریم جز اینکه همیشه شرایط حداقلی را در نظر داشته باشیم و پیش بینی ما نیز این باشد که اوضاع بهتر نخواهد شد و در حقیقت به سوی هدایت این آب‌ها به سمت آبخوان‌ها باشیم. چراکه در وضعیت فعلی ما با مسئله جدی فرونشست زمین مواجه هستیم اگر آبخوان‌ها را تقویت نکنیم این فاجعه همچنان ابعاد گسترده‌تری پیدا خواهد کرد و حتی اگر در آینده شرایط اقلیمی جهانی هم تغییر کند و به نفع فلات ایران تمام شود به دلیل عدم تقویت آبخوان‌ها قطعا بحران‌های جدیدی در ایران شکل خواهد گرفت.»
> خشکسالی تقریبا بلند مدت
مسعود امیرزاده عضو کارگروه آب شورای هماهنگی شبکه ملی محیط زیست و منابع طبیعی کشور نیز در این خصوص به خبرنگار آفتاب یزد گفت:
« همچنین ادعایی قطعا غلط است. واقعیت این است که کشور ما الان دچار یک خشکسالی تقریبا بلند مدت شده است و چندین دهه است که ما درگیر این خشکسالی هستیم. آن ترسالی‌هایی که مثلا در سال 98 اتفاق افتاد
هیچ یک از بارش‌ها از لحاظ الگویی نرمال نبودند. یعنی به این صورت بوده که آن طور که باید در زمستان بارش برف برای ذخیره مناسب نبوده است تا این آب به تدریج نفوذ کند بلکه مثلا در بهار با یک بارش سیل آسا مواجه شدیم. لذا چه از لحاظ میزان بارش و چه از لحاظ نوع و الگوی بارش هیچ سالی را ما به صورت نرمال نداشته ایم. امسال در بارش تقریبا هیچ گونه بارش خوبی وجود نداشت و حتی دی ماه هم ماه جالبی در این زمینه نبود و اخیرا برخی از نقاط کشور ما بارش رو به رو شدند که به نظر من اعداد آنقدر بزرگ نیست که ما را امیدوار کند.»
> افزایش دما و آب‌های زیرزمینی
وی ادامه داد:«مبحث دیگری وجود دارد که به نظر من اهمیت آن از بارش بسیار بیشتر است.بحث افزایش دما بحث بسیار مهمی است. ما باید یک دمای متعادلی را در کشور در نظر بگیرم و الان چند دهه است که ما مرتبا با افزایش دما مواجه می‌شویم.افزایش دما باعث خواهد شد که حتی اگر بارش‌ها اتفاق افتند تبخیر بیش از اندازه که همواره در سرزمین ما منشاء اشکال بوده است باعث از دست دادن این بارش‌ها شود. این افزایش دما، تغییر اقلیم و گرمایش جهان باعث شده که میزان تبخیر ما بیشتر شود و از دست رفتگی آب‌ها افزایش پیدا کند. خود افزایش دما از سوی دیگر باعث میشود که خشکسالی برای ما وخیم‌تر جلوه کند زیرا وقتی افزایش دما اتفاق می‌افتد میزان مصرف آب هم بالا می‌رود. موضوع بعدی که در این خصوص بسیار اهمیت دارد این است که خشکسالی ما فقط در زمینه آب‌های سطحی نیست و ما در منابع آب زیرزمینی دچار مشکل هستیم. آب زیرزمینی یعنی ذخایری که طی میلیون‌ها سال تشکیل شده و این منبع دست نخورده باقی مانده است.اما دوران تکنولوژی این مصیبت یعنی توانایی ما را ایجاد کرد و ما توانستیم به این منابع آب زیرزمینی دسترسی پیدا کنیم و ظرف چند دهه به شدت این منابع مورد استفاده قرار گرفت. در 40 سال اخیر متاسفانه این روند افزایش فاجعه بار و ناگهانی داشت و باعث شد که ما ذخایر آب زیرزمینی را از دست بدهیم. این ذخایر آب زیرزمینی به شرایط گوناگونی نیاز دارد تا جبران شود و متاسفانه این بارش‌های اخیر به هیچ وجه به گونه‌ای نیست که بتواند این جبران را به همراه داشته باشد زیرا قابلیت نفوذ ندارند. مسئله خاک و پوشش گیاهی نیز مسئله مهمی است که به دلیل فعالیت‌های نادرست انسانی دچار افت کیفیت شده‌اند و افت کیفیت آن‌ها باعث میشود که بارش‌های مناسب نیز قابلیت نفوذ نداشته باشند. هرچند که بارش‌های اخیر بسیار خوب و خوشحال‌کننده است اما مداوای درد ما نیست و ممکن است تنها کمی تسکین‌دهنده
باشد. »
سایر اخبار این روزنامه
تصمیم گیران اقتصاد کشور را بهتر بشناسید!
روزهای سخت در انتظار مردم تهران
آیا مسئولان وزارت جهاد کشاورزی پاسخ می‌دهند؟
آدرس غلط برفی!
ازدواج بلاگری
تاثیرهای مثبت گردشگری
سیلی به صورت فرانس فوتبال
نقش روابط عمومی در توسعه پایدار محیط زیست
راه پر پیچ و خم دیپلماسی
رخدادهای عراق، لبنان، سوریه و یمن بی‌ارتباط به برجام نیست!
آغاز فعالیت اصلاح‌طلبان با نگاه به اعتدالگرایان؟
روس‌ها و توقع ما از آن ها
روس‌ها و توقع ما از آن ها
