شیرجه زیرخاکی کودهای دولتی به خارج!

 29 آبان  امسال خبر اختصاصی خراسان از کشف قاچاق هشت میلیارد کود زیر خاک توسط سازمان صمت خراسان رضوی منتشر شد. ماجرای 350 تن کود شیمیایی اوره که در انباری در طرقبه از بسته بندی های اصلی و داخلی خود خارج و دوباره در بسته های 500 تا هزار کیلویی خارجی بسته بندی شده و زیر خاک دفن می شد تا با تعرفه گمرکی خاک صنعتی یعنی تقریبا هیچ،  به کشور های همسایه قاچاق شود. تا این جا دو سه تخلف را می توان برای عاملان این کار متصور بود، بداظهاری کالا به گمرک، قاچاق خارج از شبکه و تقلب در تغییر بسته بندی کودهای داخلی و قالب کردن آن به عنوان کود خارجی به دیگران، اما حالا پس از گذشت حدود یک ماه در این تاریکخانه خبرنگار ما به خبر جدیدی دست یافت ، گویا این ماجرا سر دراز دارد که برای روشن شدن ماجرای هزارتوی این قاچاق پرسود، سرنخ های یک منبع مطلع را از 100 کیلومتر آن طرف تر در دیزباد دنبال می کنیم. به گزارش خراسان رضوی، چندی قبل معاون بازرسی و نظارت سازمان صمت استان از کشف و ضبط  350 تن کود شیمیایی که برای قاچاق به خارج از کشور آماده ‌شده بود، خبر داد. بر اساس توضیحات ساعدی، شگرد قاچاقچیان کود دولتی برای این کار بسته بندی کودهای دولتی فله در کیسه های بزرگی بوده که زیر خاک صنعتی دفن شده و برای خروج از کشور در پارت های 500 تا هزار کیلویی قرار می گرفته است. به این شکل که لایه رویی این کودها خاک صنعتی قرار می‌گرفته است که در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد و علاوه بر این‌که ممنوعیت خروج نداشته، با تعرفه خاک نیز خارج می‌شده که در این زمینه نیز در بهترین حالت بد اظهاری شده و برای قاچاق به افغانستان آماده شده بوده است و ارزش آن حدود هشت میلیارد تومان برآورد شد. صرف نظر از این که سرنوشت این کودها و پرونده تخلف آن که توسط سازمان صمت بازگشایی و به تعزیرات حکومتی ارسال شده اما هنوز هیچ اطلاعی از آن منتشر نشده، کودهای شیمیایی که دولت به عنوان یارانه بخش کشاورزی در اختیار سازمان جهاد کشاورزی قرار می دهد و قرار است از طریق این یارانه غیرمستقیم کشاورزی رونق بگیرد  و به تبع آن قیمت محصولات کشاورزی کنترل شود اما اگر حالا نتیجه آن شده که هر روز برخی از اقلام خوراکی مثل گوجه فرنگی، سیب زمینی و برخی میوه ها یا حتی پیاز در بازار رشد قیمت نجومی پیدا می کند نتیجه قاچاق ها و تخلفات در همین یارانه های پنهان است. ادعای ارتباط میان 2 پرونده حالا یک منبع آگاه، اطلاعاتی به خراسان ارسال کرده  است که نشان می دهد اتفاقاتی کمی آن سوتر از انبار کشف شده مبنی بر تخلفات توزیع همین کودهای دولتی به چشم می خورد که به ادعای همین منبع مطلع کودهای کشف شده همان کودهایی است که در شبکه توزیع مرتبط با جهاد کشاورزی استان و به دنبال آن یکی از شرکت های تعاونی روستایی کشاورزی تخلف شده است. بر اساس اسنادی که این منبع آگاه در اختیار روزنامه خراسان قرار می دهد تخلفاتی در یک شرکت تعاونی تولید روستایی شکل گرفته است که شرح آن در ادامه می آید. نقص در توزیع کودهای دولتی و پوز شخصی آغاز ماجرا از پانزدهم اردیبهشت بوده که مدیر تعاون روستایی استان در نامه ای خطاب به اداره تعاون روستایی مشهد پس از بازدید از شرکت تعاونی تولید روستایی دیزباد نواقصی را مشاهده و اعلام می کند که در بند هفتم آن آمده است: “سیستم توزیع نهاده های کشاورزی( کود و بذر) در شرکت بسیار نامنظم می باشد و لذا با عنایت  به این که کود، تعزیرانی می باشد نسبت به توزیع آن برابر حواله جهاد و همچنین ثبت در سامانه (نپ) اقدام نمایید.» در بند نهم نیز اشاره شده است: “ وجود دستگاه pos غیرمرتبط، در واقع فعالیت و عملیات شرکت با آن انجام می شود که خلاف آیین نامه و دستورالعمل های شرکت می باشد.” 19 اردیبهشت نامه دیگری از سوی اداره تعاون روستایی مشهد به شرکت تعاونی تولید روستایی دیزباد ارسال می شود که در آن بیان می کنند برای بررسی و کارشناسی نظام های بهره برداری شهرستان به این شرکت مراجعه شده که با وجود هماهنگی قبلی در تعاونی بسته بوده است. در این نامه تاکید می شود: در سریع ترین زمان ممکن برای ارسال مدارک و مستندات از جمله  حواله ها و صورت جلسات تسویه کودی با جهاد کشاورزی ، تعیین تکلیف وضعیت وجود فروش کود با دستگاه پوز شرکت اقدام کنید. سه روز بعد رئیس اداره تعاون روستایی مشهد جلسه ای را درباره شرکت دیزباد تشکیل می دهد که در آن  درباره دستگاه پوز نوشته شده است:» این دستگاه مربوط به کارت کشاورز و به نام مدیر عامل بوده که ایشان اظهار می دارد با این دستگاه عملیات قابل توجهی انجام نشده اما مدارکی در این باره ارسال نشده و نمی توان اظهار نظر دقیقی در این مورد انجام داد به همین دلیل ظرف مدت سه روز باید پرینت عملیات بانکی این دستگاه از زمان تحویل به اداره مشهد ارسال گردد.» درخصوص  سیستم توزیع نهاده های کشاورزی نیز آمده است: «با عنایت به تعزیراتی بودن کود و لزوم بررسی ورودی و خروجی کود در سال 99 و 1400 و نیز وجوه واریزی که ضمیمه اسناد باید قرار گیرد مقرر شد جهت بررسی توزیع کود و اسناد مالی به شهرستان حسابرس اعزام شود .» اعزام حسابرس به دیزباد حالا که انگار دیگر تعاون روستایی از ارسال مستندات توسط خود شرکت ناامید شده به مدیر تعاون روستایی استان نامه ای می نویسد و می گوید:» اعزام حسابرس جهت بررسی اسناد و مدارک مرتبط عملیات کودی سال 99 و 1400 شرکت تعاونی تولید کشاورزی دیزباد ضروری است.» تناقض در مقدار کودها پیرو همین اقدامات در تاریخ 25 اردیبهشت صورت جلسه دیگری درباره همین موضوع تهیه شده است که در اولین ردیف آن به ابهامات توزیع کود کمی دقیق تر پرداخته می شود. در آن صورت جلسه نوشته شده است: «مقدار 150 تن کود اوره جهت شرکت دیزباد خریداری شده است ولی در بررسی های صورت گرفته مقدار 98 تن کود ازته در محل شرکت دیزباد تخلیه شده که بارنامه های آن نیز موجود بوده است و آقای موسویان اتحادیه تعاونی تولید استان اعلام نمودند 50 تن دیگر نیز حمل شده و مدیر عامل تعاونی دیزباد نیز اعلام می کند که در انبار جهاد کشاورزی تبادکان که در اختیار اتحادیه مرکزی استان می باشد تخلیه شده و بارنامه نیز توسط اتحادیه تولید مشهد پرداخت شده است. لذا حسابرس باید موضوع را از طریق اتحادیه تولید مشهد بررسی نماید .مقدار 350 تن کود اوره خرید مستقیم جهت شرکت تعاونی تولید دیزباد اعلام شده در حالی که به گفته مدیر عامل و حسابدار مقدار 200 تن به آدرس این شرکت حمل گردیده و مابقی آن توسط اتحادیه تولید مشهد حمل گردیده که نیاز به بررسی بیشتر میباشد.”22 خرداد باز هم رئیس اداره تعاون روستایی مشهد خطاب به مدیران استانی خود درباره پیگیری مصوبات نامه قبلی می نویسد: «دستگاه کارتخوان از دفتر شرکت جمع آوری شد و حواله های کود با میزان تحویلی اشخاص تطبیق داده شد.»چند ماه بعد از این اقدامات در تاریخ 8 مهرماه نامه دیگری به مدیر عامل اتحادیه تعاونی های تولیدی شهرستان مشهد ارسال می شود که گفته شده است:» در راستای تعیین تکلیف شرکت تعاونی تولید دیزباد و کودهای مربوطه با توجه به صرف زمانی طولانی شایسته است کتبا تا تاریخ 10 مهرماه نسخه ای از نتایح نهایی به سازمان تعاون روستایی استان ارائه گردد» و کمی بعد در تاریخ 28 مهرماه نامه ای« محرمانه» به هیئت مدیره شرکت تعاونی دیزباد ارسال می شود که رئیس اداره تعاونی روستایی مشهد می گوید:” در خصوص اقدام عاجل  در تعیین مدیر عامل جدید شرکت تعاونی تولید دیزباد ارسال می گردد لذا شایسته است ضمن برگزاری جلسه و انجام تشریفات قانونی، وفق قوانین و اساسنامه صورت جلسه مربوطه را به این اداره ارائه نمایید.» عزل مدیر عامل متخلف برای اطلاع از سرنوشت مدیر عامل این شرکت تعاونی نیز از سید محمد جنتی، معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی استان پرسیدیم که وی اظهار کرد: بعد از پیگیری های انجام شده و طی تشریفات قانونی همین امروز( روز گذشته) در جلسه ای که صبح برگزار شده مدیر عامل شرکت تعاونی دیزباد از سمت خود عزل و فرد دیگری جایگزین آن شده است. وی همچنین در توضیحاتی گفت: کل سهمیه کودهای شیمیایی تخصیصی به استان خراسان رضوی از محل تخصیص به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مشتمل بر انواع کودهای ازته، فسفاته و پتاسه مقدار 177509 تن بوده است که سهمیه کودهای ازته ( اوره ) استان از محل تخصیص به آن شرکت مقدار 122902 تن و سهمیه کودهای فسفاته 40454 تن و سهمیه کودهای پتاسه 14153 تن و از محل تخصیص به اتحادیه مرکزی تعاون روستایی (به انضمام سهمیه باغ ها) مقدار 30000 تن کود ازته بوده است که برابر آخرین گزارش از سیستم فروش شرکت خدمات حمایتی استان منتهی به تاریخ 1/11/1400 مقدار 104001 تن کود ازته ( اوره ) ، مقدار 7427 تن انواع کودهای فسفاته و 3931 تن انواع کودهای پتاسه توسط شبکه کارگزاران این شرکت در سطح استان توزیع شده است. وی افزود: شرکت خدمات حمایتی استان به وسیله 158 کارگزار فعال ( مشتمل بر اتحادیه های تعاونی روستایی 71 کارگزار ، اتحادیه های تعاونی تولید 34 کارگزار و بخش خصوصی 53 کارگزار )  درخصوص توزیع انواع کودهای شیمیایی با بهره گیری از ظرفیت شبکه کارگزاری موجود اقدام می کند که شرکت تعاونی تولید دیزباد نیز یکی از همین شرکت ها بوده که تخلفی توسط اتحادیه تعاونی تولیدی دیزباد مشتمل بر تحویل کود بدون صدور حواله الکترونیکی صورت گرفته و پرونده تخلف این کارگزار نیز توسط سازمان بازرسی استان در حال بررسی و رسیدگی است. جنتی همچنین تصریح کرد: کشف این تخلف توسط کمیته رصد و پایش سازمان جهاد کشاورزی انجام شده که بر اساس آن شرکت تعاونی تولیدی دیزباد حواله هایی که باید از سوی سازمان جهاد  کشاورزی برای تحویل کود ارائه می کرده نداشته است و طی فرم هایی به کشاورزان اطراف کود را ارائه می کرده و امضا می گرفته که وقتی بررسی شده است مشخص شده کود به اعضای این شرکت تحویل نمی شده و به افرادی دیگر توزیع می کرده که توسط بازرسان به عنوان یک تخلف شناخته شده است. وی افزود: تخلف دیگری که انجام می شده این است که به وسیله یک دستگاه پوز از حساب شخصی وجوهی را دریافت کرده که نهایتا از یک ماه قبل با عنوان عرضه و فروش خارج از شبکه به تعزیرات حکومتی نیز ارجاع شده است. احتمال وجود ارتباط بین 2 پرونده کود یک بار دیگر سراغ سازمان صمت می رویم و از مهدی مقدسی، رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان طرقبه شاندیز درباره جزئیات کودهای قاچاق شده کشفی می پرسیم که وی می گوید: پس از خبر اعلام شده درباره کشف این موضوع هنوز جزئیات جدیدی در این زمینه به دست نیاورده ایم و همچنان پیگیر ماجرای کودها هستیم و به یک شرکت صوری در این بین رسیدیم اما با توجه به بررسی پاکت ها و شماره سریال ها به نظر می رسد این اقدام کار یک روستایی یا فردی که مصرف کننده این کودها باشد نیست، یعنی به بیان دیگر این حجم بالا و این پارت های منظم باید از طریق یک شرکت خاصی انجام شده باشد مثلا همین که یک کامیون به صورت کامل از یک جنس در این انبار تخلیه شده باشد وگرنه کسی نمی تواند در سیستم توزیع و در مرحله ای که در شبکه توزیع قرار دارد این حجم را خارج کند. وی در پاسخ به این سوال که ممکن است این اقدام از طریق یکی از شرکت های توزیع کننده اصلی انجام شده باشد،می گوید: بله این موضوع محتمل تر است چون پارت های بزرگی که یک دست بوده در آن جا کشف شده اما من دقیقا اطلاع ندارم که این دو خبری که اعلام شده به هم مرتبط است یا خیر اما حتما این مورد را بررسی می کنم اما چیزی که مشخص است این است که یک جایی قبل از این که به کشاورز برسد شبکه توزیع نشتی داشته است که می تواند مثل همین موردی که گفتید باشد. توزیع کود به افراد غیر فرهاد فرخ منش، سرپرست اداره تعاون روستایی مشهد نیز در این باره می گوید: درخصوص شرکت تعاونی دیزباد آن چه توسط اتحادیه تعاونی تولید مشهد تحویل   شرکت شده با میزانی که توسط دیزباد توزیع شده است هم خوانی دارد اما سه موضوع تخلف در این بین شکل گرفته که موجب عزل مدیر عامل این شرکت شده است، ابتدا این که این کودها که باید بر اساس حواله جهاد به کشاورزان عضو شرکت توزیع می شده به افرادی   غیر از اعضا توزیع شده است، دوم این که پول های مربوط به این کودها به حساب شخصی آقای مدیر عامل واریز شده و سوم این که در این مورد گران فروشی هم صورت گرفته است. وی  می افزاید: وظیفه نظارتی ما تا این جا این بوده که رصد کنیم که آیا این کود دقیقا به جایی که باید می رفته رفته است یا خیر و تخلف احتمالی را بررسی کنیم که این کار انجام شده اما بیشتر از این امکانات، نیرو و اختیارات و وظیفه مشخصی نداشتیم که به ما این امکان را بدهد  که بتوانیم ردزنی کنیم که آیا این کودهایی که در دیزباد عرضه خارج از شبکه شده همان هایی است که در طرقبه کشف شده یا خیر، ما به ارتباطی نرسیدیم اما دستگاه های مسئول باید این موضوع را پیگیری کنند.فلسفه توزیع نهاده های دولتی به کشاورزان حفظ امنیت غذایی مردم بوده و گاهی نظارت ها در حوزه های مختلف و سازمان های دولتی تا حدود اختیارات مشخص آن ها انجام شده و در حد خود نتیجه بخش هم بوده است اما ارتباط میان ناظران و کشف ارتباطات احتمالی میان این پرونده ها به عهده دستگاه های دیگری است که باید آن را بررسی کنند .