روزنامه آرمان ملی

رقابت در تولید، راهبرد اقتصاد ایران

هادی حق‌شناس اقتصاددان آنچه در دیدار دیروز فعالین اقتصادی با رهبری اتفاق افتاد، هم یک نوع آسیب‌شناسی دهه 90 و هم آسیب‌شناسی بخش تولید و هم ارائه راه‌حلی برنامه‌ای برای عبور از بخشی از مشکلات و هم بیان نکته مهمی درخصوص صنعت خودرو به طور خاص و مشخص بود. واقعیت مطلب این است که بخش تولید در اقتصاد ایران متناسب با جهان امروز یا جهان توسعه‌یافته نیست. به عبارت ساده‌تر؛ در یک شرایط رقابتی، امروز اگر خودروسازان بخواهند با خودروساز خارجی رقابت کنند، هیچ ایرانی‌ای خودروی ایرانی نخواهد خرید. به دلیل اینکه مصرف‌کننده به دنبال کیفیت و قیمت مطلوب است. وقتی کیفیت خودروی ایرانی مناسب نیست و قیمت آن هم بیشتر است، طبیعتا تقاضا برای خودروی خارجی افزایش پیدا خواهد کرد. ایشان همین مثال را در مورد لوازم خانگی زدند. وقتی دولت و ایشان از تولیدکننده لوازم خانگی حمایت کردند، به جای اینکه تولیدکنندگان داخلی هم کیفیت را بالا ببرند و هم قیمت را مناسب‌تر کنند، قیمت افزایشی شد. همین دو مصداقی که در سخنرانی رهبری بود، بیانگر این نکته کلیدی است که متاسفانه حمایت دولت یا دولت‌ها از بنگاه‌های اقتصادی داخلی به جای اینکه بنگاه‌ها را قوی‌تر، کارآمدتر و بهره‌ورتر کند، عکس قضیه اتفاق می‌افتد. حلقه مفقوده این موضوع چیست؟ اگر کمی بررسی کنیم و کار تحقیقی انجام دهیم، یکی از مشکلات عمده اقتصاد ایران این است که در برخی از کالاها بازار رقابت نداریم. اگر رقابت شکل بگیرد، به نفع مصرف‌کننده خواهد شد. اما در کنارش طبیعتا مسائل و مشکلات دیگری هم داریم. به هر حال در دهه 90 بخش عمده سال‌ها همراه با تحریم‌ها بودیم. وقتی از تحریم سخن می‌گوییم، یعنی محدودیت در درآمدهای نفتی، محدودیت در واردات مواد اولیه، محدودیت در صادرات غیرنفتی و به همه اینها محدودیت در نقل و انتقال پولی را هم اضافه کنید. مواردی که به اقتصاد ایران آسیب می‌زند. بخصوص طی دو سال اخیر که موضوع کرونا، منجر به این شد که بزرگترین اقتصاد جهان رشد اقتصادی منفی را تجربه کند. اصلا رشد اقتصادی جهان دچار اخلال شد. اقتصاد ایران هم که متاثر از تحریم، کرونا و بیماری‌های مزمنی بود که در طول دهه‌های گذشته دارد و آن اینکه سهم دولت در اقتصاد ایران بواسطه شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی بزرگ خیلی زیاد است. رهبری به درستی اشاره کردند که دولت‌ها مداخله نکنند بلکه نظارت و هدایت کنند ولی وقتی که دولت در شرکت‌های بزرگ سهم دارد، حتما مجبور است که دخالت کند. حالا دولت به معنی قوه مجریه نیست بلکه بخش‌های دیگر و کسانی که از منابع عمومی استفاده می‌کنند مثل نهادها هرچند در چارچوب یک وزارتخانه نباشند، تلقی می‌شوند. به نظر می‌رسد یکی از مهمترین نکاتی که رهبری در سخنرانی خود اشاره کردند همین نکته کلیدی است که سهم دولت در اقتصاد کم بشود. از این‌رو یکی از نکات کلیدی دیگر که یک بیماری مزمن در اقتصاد ایران است، بحث بهره‌وری پایین است. بهره‌وری در اقتصاد ایران یکی از مشکلات ساختاری است. یعنی اگر مشکل بهره‌وری در اقتصاد ایران حل بشود، با همین سرمایه موجود امکان رشد اقتصادی چند واحد درصدی وجود دارد. ما در همه برنامه‌های پنجساله گذشته، رشد اقتصادی کمتر از یک واحد درصد را داشتیم درحالی که از هشت واحد درصد دو ونیم واحد درصد قرار بود از بهره‌وری باشد. در قانون بودجه که رئیس‌جمهور محترم تقدیم مجلس کرد، قرار است سال آینده از هشت واحد درصد، سه و نیم واحد از محل بهره‌وری باشد. سوال این است وقتی در شش برنامه پنجساله چنین اتفاقی نیفتاده حالا در سال آینده چه اتفاقی قرار است بیفتد که سه و نیم واحد از هشت واحد درصد از بهره‌وری حاصل بشود؟ لذا سخنرانی مقام معظم رهبری یک آسیب‌شناسی جدی اقتصاد ایران بود به شرطی که همه ارکان بخش‌های مختلف اقتصادی کشور از منظر حل مشکل به قضیه نگاه کنند. ایشان اشاره کردند که صرفا نباید بنگاه‌های اقتصادی توجه‌شان به حمایت دولت باشد بلکه خودشان هم باید بنگاه‌ها را بهره‌ور، کارآمدتر و رقابتی‌تر اداره کنند و نکته آخر اینکه اقتصاد ایران اگر قرار است به ریل توسعه برگردد با همه مسائل و مشکلاتی که از بیرون و داخل کشور ایجاد شده، این است که به موضوع جهش تولید توجه شود. شرط تحقق جهش تولید این است که اقتصاد ایران از سازوکارهای دولتی رها شود و بستر ایجاد اقتصاد رقابتی فراهم شود. هروقت بستر اقتصاد رقابتی در ایران ایجاد شد، آنگاه ظرفیت‌های بالقوه اقتصاد شکوفا و بالفعل خواهد شد.
لینک منبع خبر
سایر اخبار این روزنامه
٥٠ ميليون ايراني در معرض اُميكرون مذاكره ايران و آمريكا راه برجام را می‌گشايد پیمان جبلی در مسیر محمد سرافراز آقای هميشه ناراضی! «توافق موقت» راه رسيدن آمريكا به «مكانيسم ماشه» است از شرطی کردن اقتصاد کشور پرهیز شود روزه‌ شک‌دار ارزی دولت و وتوی مجلس! تجمع‌ها روز به روز بيشتر مي‌شود افزايش٢٤٠٠ درصدي خريد خدمت سربازي بازار سرمایه و تصمیمات ناکارآمد دولتی رقابت در تولید، راهبرد اقتصاد ایران حكمي كه اجرا نشد... چگونه شک به تزریق واکسن مرتفع می‌شود؟!