روزنامه خراسان
1400/11/14
بهروزی حافظ و فردوسی در عصر انقلاب اسلامی
ستاره منوچهری - انقلاب اسلامی ایران بر همه پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی، از جمله زبان و ادبیات فارسی تأثیر گذاشت. تا جایی که شاید بتوان گفت یکی از مهم‌ترین آثار انقلاب اسلامی بر فرهنگ، پاسداری از زبان فارسی، این میراث گرانبهاست. طی سال‌هایی که از انقلاب اسلامی می‌گذرد، ادبیات فارسی تحولات فراوانی را به خود دیده‌‌است و شاعران و نویسندگان بزرگی ازجمله حمید سبزواری، قیصر امین‌پور، سیدحسن حسینی و... سر برآورده و خوش درخشیده‌اند؛ گویی در عصر انقلاب اسلامی، عصر بهروزی حافظ و فردوسی فرارسیده و میراث جاودانه آن بزرگان و ادیبان نامدار از غربت به‌درآمده‌است. در این میان نقش امام(ره) و رهبر معظم انقلاب که هر دو اهل شعر و ادبیات بوده و هستند، بسیار پررنگ و پرفروغ است. در ادامه با دکتر محمدحسن مقیسه، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه امام صادق(ع) و استاد حسین اسرافیلی، شاعر پیش‌کسوت انقلاب و شعر آیینی، درباره دستاوردها و رویش‌های ادبی پس از انقلاب و نقش رهبری در پاسداشت زبان و ادب فارسی گفت‌وگو کرده‌ایم. 2 ادیب بر مسند رهبری انقلاب دکتر محمدحسن مقیسه، استاد زبان و ادبیات فارسی، یکی از خوشبختی‌های انقلاب اسلامی را ادیب و فرهنگی‌بودن دو رهبر آن می‌داند و می‌گوید: «بنیان‌گذار جمهوری اسلامی یک دیوان مستقل با ده‌ها غزل و رباعی دارند که در ادامه ادبیات عرفانی است و اکنون هم در اختیار همگان است. حضرت امام خمینی(ره) در زمینه مکتوبات هم ازجمله در متن نامه مربوط به پذیرش قطعنامه 598 نشان داده‌اند که به مؤلفه‌های ادبی آگاه هستند و قلم روان و خوبی دارند. رهبر انقلاب اسلامی، آیت‌ا... خامنه‌ای نیز، یک ادیب به‌تمام‌معنا هستند که چند مؤلفه را با هم دارند. جنبه ادبی و فرهنگی ایشان بیش و پیش از جنبه‌های سیاسی و بین‌المللی‌شان است. ایشان در دوران نوجوانی و جوانی‌شان رمان‌های معروفِ دنیا را خوانده‌اند. همچنین قبل از انقلاب در جلسه‌های شعرخوانی فردوسی و فرخ حضور داشته و به نقد و تحلیل اشعار می‌پرداخته‌اند. دیگر این‌که ایشان در سرایش شعر تبحر دارند و علاوه بر این، به دلیل علاقه‌شان به داستان و رمان، یک کارشناس در این زمینه هستند». امیدآفرینی و آرمان‌طلبی استاد دانشگاه امام صادق(ع) در ادامه از ویژگی‌های شعر پیش از انقلاب و پس از این رویداد بزرگ می‌گوید: «از یک منظر شعر قبل از انقلاب دارای چهار مؤلفه است. اول این‌که موضوعات سوسیالیستی در اشعار قبل از انقلاب دیده میشود. دومین ویژگی در شعر قبل از انقلاب طرح موضوعات ماتریالیستی، یعنی پوچ‌‌گرایی و مادی‌‌گرایی به معنای خارج‌کردنِ خدا و دین از متون شعری بود. سومین ویژگی این شعر، عرفان عزلت گرفته انزواطلب است، یعنی گسیختن از جامعه و با مسائل روز جامعه کاری نداشتن. چهارمین ویژگی هم، موضوعات شهوت‌آلود و عریان‌گرایی بود. انقلاب اسلامی این چهار موضوع مطرح در شعر قبل از انقلاب را کنار زد. پس از پیروزی انقلاب وارد جنگی ناخواسته شدیم و شعر ما وارد فضای حماسی شد و اشعار فارسی به‌ویژه در دهه 60، عرفان فعال اجتماعی را در کنار حماسه مطرح می‌کنند. شعر در دهه 70 دغدغه‌مند میشود و شاعران اصیل انقلاب فریادهای گله‌آمیز سر می‌دهند. در دهه 80 موضوعات بزرگ‌تری مطرح میشود؛ مانند عدالت، موضوع فلسطین و... . شعر امروز انقلاب اسلامی که فراز و فرودهای بسیاری را گذرانده است، چهار ویژگی دارد که نخستین و مهم‌ترین آن‌ها، امیدآفرینی و آرمان‌طلبی است. دومین ویژگی دغدغه‌مندی در موضوعات انقلابی مانند آزادی و عدالت است. سومین ویژگی گرایش‌های دینی و اسلامی است. چهارمین ویژگی هم این است که به سنت‌ها و اصالت‌های سرزمینی و ملی خودمان بی‌توجه نباشیم». دکتر مقیسه در بخش پایانی سخنانش، از انقلاب اسلامی به عنوان بزرگ‌ترین حامی خط و زبان فارسی یاد می‌کند و می‌گوید: «انقلاب اسلامی جان دوباره‌ای به زبان فارسی داد. در دهه‌های 30 و40 صحبت از تغییر خط و زبان شده بود. بعضی‌ها گفتند به دلیل این‌که بعضی از حروف فارسی دارای آواهای یکسانی هستند، آن را کنار بگذاریم و از زبان‌های بین‌المللی مانند زبان اسپرانتو استفاده کنیم. اگر این تغییر خط در زمان پهلوی دوم انجام می‌شد، با توجه به این‌که 70 سال از آن دوران می‌گذرد، بدون‌شک بچه‌های ما دیگر نمی‌توانستند آثار بزرگ ادبیات فارسی مانند شاهنامه، گلستان و بوستان، تاریخ بیهقی را بخوانند. بعد از انقلاب تا الان کسی جرئت این را نداشته و ندارد که از تغییر خط و زبان سخن بگوید». شکوفایی شعر آیینی پس از انقلاب استاد حسین اسرافیلی، شاعر پیش‌کسوت ادبیات انقلاب و شعر آیینی، اهل شعر و ادب‌بودنِ حضرت امام(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی را یک تبلیغ غیرمستقیم برای زبان و ادب فارسی می‌داند و درباره نقش رهبری در پاسداشت شعر و ادب فارسی می‌گوید: «ایشان حتی در زمان ریاست جمهوری‌شان با شاعران جلسه داشتند و در آن موقع با مرحوم اخوان ثالث صحبت کردند و دعوت کردند که بیایند در کنار انقلاب باشند. در جلساتی که در ماه رمضان می‌گذارند و با شاعران دیدار می‌کنند و نیز جلسه‌هایی که با مداحان دارند، مرتب از شعر و ادبیات صحبت می‌کنند. همچنین، این‌که ایشان گفته‌اند هر اداره‌ای که بودجه اضافه آورده، آن را در بخش فرهنگی صرف کند، سخن بسیار ارزشمندی است. همین که رهبری با مسئولیت سنگین هدایت انقلاب، در سال حداقل دو بار با شاعران جلسه دارند، یعنی هدایت شاعران به سمت و سوی اهداف انقلاب». شاعر مجموعه شعرهای «آیینه‌های شعله‌ور» و «عبور از صاعقه» معتقد است شعر آیینی پس از انقلاب رشد و شکوفایی چشمگیری داشته است: «من فکر می‌کنم شعر آیینی خیلی خوب دارد کار می‌کند. شعرهای آیینی قبل از انقلاب با شعرهای آیینی بعد از انقلاب اصلاً قابل مقایسه نیستند؛ مثلاً قبل از انقلاب قصیده‌ای 150بیتی داشتیم که 20، 30 بیتش را که برمی‌داشتیم، می‌شد آن را برای همه ائمه(ع) خواند. الان شاعران ویژگی هر کدام از امامان(ع) را به طور خاص مطرح می‌کنند و در همان شروع متوجه می‌شویم که این شعر در مدح کدام یک از ائمه(ع) سروده شده‌است».
سایر اخبار این روزنامه
آزادراه مشهد- چناران در لاین شرط و شروط مدیران
بهروزی حافظ و فردوسی در عصر انقلاب اسلامی
پیکر آیت‌ا... صافی گلپایگانی در قُم تشییع شد
افزایش 40 درصدی عوارض ساختمانی
مومیایی انسان یا بقایای فرازمینی‌ها؟
اولویت های اصلی به جای روزمرگی های کوچک!
صندوق های پیشرفت و عدالت آب رفت!
ستاره ها در جلد شخصیت های واقعی
لیلة الرغائب؛ شب عطای پاداش به مؤمنان
میلاد امام باقر(ع) مبارک باد
باقری: با آمریکا مذاکره نداشتیم
سبد خالی انرژی ایران از باد و خورشید
شگرد کثیف باند «آبگوشت»!
در روستای دوقلوها چه خبر است؟
